Ceza Avukatı Nedir?

Türkiye’de yasal olarak avukatlık mesleğinde branşlaşma olmadığı gibi ceza avukatı veya ağır ceza avukatı şeklinde bir tanımlama da yoktur. İnternette “ağır ceza avukatı” adı altında açılan başlıklar gerçeği ifade etmemektedir. Mevzuatta ceza avukatı adında bir avukatlık dalı tanımlanmamıştır. Ceza davalarına giren avukatların kendini ceza avukatı olarak tanıtması dahi yasal değildir. Ancak, halk arasında ceza davalarına giren avukatlara kimi zaman ağır ceza avukatı denildiği görülmektedir. Biz de makalemizde daha anlaşılır olmak için ceza avukatı kavramını kullanacağız.

Ceza avukatı, hem kişi özgürlüğü açısından hem mağdur hakları açısından toplumun en hassas sorunlarıyla uğraşır. Esasen her avukatın yaptığı gibi ceza avukatı da savunma işlevini yerine getirmeye çalışır. Fakat, ağır ceza avukatının savunma işlevi diğer avukatlık branşlarının savunma işlevinden biraz farklıdır. Ceza avukatı, doğrudan kişi özgürlüğünü ilgilendiren bir alanda fonksiyon icra eder.

Savunmanın bu özellikli işlevi nedeniyle ceza avukatı şüpheli veya sanığı savunurken müdafi olarak adlandırılır. Müdafi Arapça bir kelime olup koruyan, savunan, müdafaa eden anlamlarına gelir. Özel olarak ceza yargılamasında şüpheli veya sanığı savunan, haklarını koruyan ve onları yargılama işlemlerinde temsil eden avukatı tanımlamak için kullanılır.

Uygulamada Ceza Avukatı Adında Ayrı Bir Avukatlık Alanı Var mıdır?

Avukatlık tüm dünyada giderek branşlaşmaktadır. Çoğu ülke, mesleki alandaki uzmanlığın artmasını sağlamak için branşlaşmayı teşvik etmektedir. Ancak, Türkiye’de hem mevzuatta hem de uygulamada bir branş olarak ağır ceza avukatı adında ayrı bir avukatlık branşı mevcut değildir.

1136 sayılı Avukatlık Kanunu’na göre avukatlar her türlü davada müvekkillerini serbestçe savunabilir. Bu nedenle branşlaşma Türkiye’de yoktur. Ceza davalarına giren, soruşturmalarda şüphelileri savunan, müşteki veya mağdur vekilliği yapan, kısaca ceza hukukuyla ilgili işlemleri takip edip savunma görevi icra eden ceza avukatları halk dilinde bu şekilde adlandırılmaktadır.

Mevzuatta Ağır Ceza Avukatı Var mı?

Ağır ceza avukatı, belki de halk arasında en çok kullanılan deyimdir. Mevzuatta ceza avukatı tanımlamasına denk düşen bir düzenleme yoktur. Daha önce de açıkladığımız üzere Türkiye’de avukat, her türlü davaya girme yetkisine sahiptir. Ağır ceza mahkemesinde görülen davalar ceza hukukunun en önemli bölümünü teşkil ettiğinden uygulamada bu davalara giren avukatlara ceza avukatı denilmektedir.

Günümüzde her meslek gibi avukatlık mesleği de uzmanlaşmaya doğru giderken mevzuatta halk arasındaki bu adlandırmayı karşılayacak bir düzenleme yapılmamıştır. Bu nedenle, ceza avukatı deyimi halkın adliye pratiği içerisinde doğmuştur. Esasen, ceza avukatı olarak nitelenen avukat, mahkemelerde her türlü ceza davasına da bakmaktadır. Örneğin, asliye ceza mahkemesinde yargılanan bir sanık, avukat ararken çoğu zaman “ağır ceza avukatı arıyorum” şeklinde beyanda bulunur. Bu nedenle ceza avukatı kavramının tüm ceza davalarına giren avukatı ifade etmek üzere kullanıldığını görmekteyiz.

Ceza Avukatları Duruşmada Sanık Yerine Beyanda Bulunabilir mi?

Avukat, sanığın yalnızca hukuki temsilcisidir. Savunmanın sadece hukuki boyutuyla ilgili müvekkilini mahkeme nezdinde savunur. Yoksa savunduğu kişinin yerine geçip olayı anlatamaz. Yargılanan şahıs olaya dair bilgi ve görgüsünü kendisi anlatacaktır. Ceza muhakemesi, yaşanmış bir olayın mahkemede deliller vasıtasıyla yeniden canlandırılması faaliyetidir. Doğal olarak yaşanmış bir olayın nasıl gerçekleştiğini ancak o olayın parçası olan şahıslar bilebilir.

Ceza avukatları, sanığı temsilen delil sunabilir, sunulan delilleri değerlendirebilir, gerekli itirazları yapabilir; tanık, müşteki ve yargılama makamı dışında olup yargılamaya katılan diğer kişilere olayı aydınlatmak ve müvekkilini savunmak için sorular sorabilir.

Ceza Avukatı Aynı Davada En Fazla Kaç Kişiyi Savunabilir?

Ceza avukatı aynı davada birden fazla kişiyi savunabilir. Savunduğu kişilerin sayısının önemi yoktur. Aynı anda yüzlerce kişiyi de savunabilir. Önemli olan savunduğu kişiler arasında menfaat çelişkisi olmamasıdır. Yani, avukatın bir kişi hakkında yaptığı savunma, savunduğu diğer kişinin savunma haklarına zarar verebilecek veya onu daha iyi savunmasını engelleyebilecekse iki müvekkil arasında menfaat çelişkisi olduğu kabul edilir. Menfaat çelişkisi oluştuğu durumlarda avukat iki müvekkilinden birini savunmayı tercih etmek zorundadır. Aksi takdirde kişilerin savunmaları arasında meydana gelen menfaat çelişkisi nedeniyle savunma hakkı zarar görür.

Bir Davada Ceza Avukatının Görevi Ne Zamana Kadar Sürer?

Ceza avukatının görevi takip ettiği davanın karara çıkıp kararın kesinleşmesiyle son bulur. Karar kesinleşinceye kadar davayı takip etmek zorundadır. Karar yerel mahkemede verildikten sonra Yargıtay aşaması başlayacaktır. Avukat, Yargıtay aşamasını da kural olarak takip etmelidir. Aksine sözleşme yapmak mümkündür.

Soruşturma aşamasında avukatlık görevi sadece belli soruşturma işlemleri için ifa edilmekteyse o işlemin sonuçlanmasıyla da avukatın görevi son bulur.

Ceza Avukatı Nasıl Bulunur?

1. Özel Avukat Olarak Ceza Avukatı Tutmak

Ceza muhakamesi sisteminde kural olarak herkes kendi seçtiği özel avukatı vasıtasıyla temsil edilmelidir. Özel avukat, ceza hukuku konusunda uzmanlaşmış ceza avukatları arasından seçilmelidir. Özel avukat ile aşağıda açıkladığımız yöntemlerle atanan ceza avukatları arasında nitelik bakımından hiçbir fark yoktur. Özel ceza avukatının soruşturma veya kovuşturma aşamasında özellikle ivedi hallerde müvekkilini savunmak üzere vekaletname ibrazı da zorunlu değildir. Özel avukat ceza soruşturması ve kovuşturmasında şikayetçi, şüpheli veya sanığı temsil ve haklarını savunmaya yetkilidir.

Özel ceza avukatları da diğer avukatlar gibi faaliyet gösterdikleri ilin barosuna kayıtlıdır.

2. Şüpheli veya Sanığın Devletten Ceza Avukatı Talebi

Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre kural olarak şüpheli veya sanık öncelikle avukatını kendisi seçmelidir, yani özel avukat ile temsil edilmelidir. Şüpheli veya sanık, soruşturma veya kovuşturma aşamalarında özel avukat ile temsil edilmek için olanaklara sahip olmadığını beyan ederse kendisine baro tarafından bir ceza avukatı atanır. Şüpheli veya sanığın özel avukat tutacak olanağı olmadığını beyan etmesi yeterlidir, beyanını ayrıca ispatlaması gerekmez (CMK m.150).

Şüpheli kolluk aşamasında polis veya jandarmadan, savcılık aşamasında Cumhuriyet savcısından, sulh ceza hakimliği aşamasında hakimden ve mahkeme aşamasında ceza davasını yürüten mahkemeden kendisini temsil etmek üzere bir ceza avukatı talep edebilir. Kendisinden talepte bulunulan makam, şüpheli veya sanığın avukat talebini derhal bulunulan ilin barosuna iletir. İl barosu tarafından gecikmeksizin şüpheli veya sanığa CMK listesinden bir ceza avukatı görevlendirilir. Örneğin, Bakırköy ilçesinden gözaltına alınarak savcılığa çıkarılan bir kimse Bakırköy savcılığından avukat talebinde bulunabilir. Savcılık durumu derhal il barosu olan İstanbul Barosu’na bildirir ve İstanbul Barosu şüpheli veya sanığı temsil etmek üzere bir ceza avukatı görevlendirir.

3. Şikayetçinin (Müşteki) Devletten Ceza Avukatı Talebi

Şikayetçi (müşteki), şüpheli veya sanık gibi her koşulda devletten avukat talep edemez. Şikayetçi kural olarak kendi özel avukatı ile temsil edilmelidir. Şikayetçi bazı sınırlı hallerde kendisine ceza avukatı görevlendirilmesini bulunulan aşamaya göre kolluk, savcılık, hakim veya mahkemeden isteyebilir. İlgili makam talebi derhal ilin barosuna bildirir ve baro tarafından bir ceza avukatı görevlendirilir. Şikayetçinin kendisine ceza avukatı görevlendirilmesini isteyebileceği haller şunlardır (CMK m.234/a-3):

• Cinsel saldırı ve çocukların cinsel istismarı suçlarında şikayetçi taraf kendisine bir ceza avukatı görevlendirilmesini talep edebilir.

• Israrlı takip suçu nedeniyle şikayetçi olan taraf kendisine bir ceza avukatı görevlendirilmesini isteyebilir.

• Kadına karşı işlenen kasten yaralama, işkence veya eziyet suçlarında şikayetçi olan taraf bir ceza avukatının görevlendirilmesi talep edilebilir.

• Alt sınırı beş yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlarda şikayetçi olan taraf kendisine bir ceza avukatı görevlendirilmesini isteyebilir.

İstanbul Ceza Avukatları Nasıl Bulunur?

İstanbul ceza avukatı sayısı bakımından Türkiye’nin en büyük ilidir. İstanbul ceza avukatları, cezaevi ve adliye işlerinin yoğunluğu nedeniyle yüksek bir tempoyla çalışmak zorundadırlar. İstanbul’da ceza avukatlarına çeşitli biçimlerde ulaşabilir:

1. Özel (Vekaletnameyle) Ceza Avukatı: Türkiye’nin ceza muhakemesi sistemine göre, kural olarak herkes kendi seçtiği özel ceza avukatı tarafından temsil edilmelidir. İstanbul özel ceza avukatı bürolarının yoğun bulunduğu bir kenttir. İstanbul özel ceza avukatlarının özellikle faaliyet gösterdikleri bir ilçe yoktur. İstanbul’un her yerinde özel ceza avukatı bürosuna rastlamak mümkündür. İstanbul’da faaliyet gösteren özel hukuk bürolarında çalışan herhangi bir ceza avukatına noterden vekaletname verilerek ceza soruşturması veya kovuşturmasında bir avukatın hukuki yardımından yararlanılabilir.

2. İstanbul Barosunun Atadığı Ceza Avukatı: İstanbul Barosu CMK servisi Türkiye’nin en büyük CMK servisidir. Özellikle mesleğe yeni başlayan genç ceza avukatlarının ilk kaydolduğu servis İstanbul barosu CMK servisidir. Servise kaydolan avukatlar, belli bir süre sonra ceza avukatlığı konusunda tecrübe kazanarak verimli bir mesleki faaliyet yerine getirmektedirler. İstanbul barosu CMK servisinden doğrudan ceza avukatı talep edilememektedir. Şikayetçi, şüpheli veya sanık kendisine bir ceza avukatı görevlendirilmesi talebini, kolluk, savcılık, hakim veya mahkemeye iletmekte, bu kurumlar da İstanbul barosu CMK servisinden bir ceza avukatının görevlendirilmesini istemektedir. CMK servisi de gelen talep üzerine görevi kabul eden bir ceza avukatını atamaktadır.

Ağır Ceza Mahkemesinde Ağır Ceza Avukatının Baktığı Davalar

Ağır ceza mahkemesi, halk arasında ağır ceza avukatı olarak ifade edilen avukatların en çok faaliyet gösterdiği mahkemedir. Ağır ceza avukatı, ağır ceza mahkemesinin görev alanına giren suçlarda savunmayı titizlikle ve ciddiyetle hazırlamalıdır. Çünkü, ağır ceza mahkemesinin görev alanına giren suçların ceza üst sınırı 10 yıldan fazladır.

Ağır ceza mahkemesinin görev alanına giren ve ağır ceza avukatının müvekkilini temsil ettiği dava ve işler şunlardır:

• Yağma (Gasp) suçu (TCK md. 148, 149),
• Kasten adam öldürme suçu (TCK md. 81, 82),
• Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçu (TCK md. 87/4),
• Taksirle ölüme neden olma (TCK md. 85/2),
• İrtikap suçu (TCK md. 250/1 ve 2),
• Zimmet suçu (TCK md. 247),
• Rüşvet suçu (TCK md. 252),
• Resmi belgede sahtecilik suçu (TCK md. 204/2),
• Nitelikli dolandırıcılık suçu (TCK md. 158),
• Hileli iflas suçu (TCK m. 161)
• Devletin egemenlik alametlerine ve organlarının saygınlığına karşı suçlar,
• Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar,
• Milli savunmaya karşı suçlar,
• Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk,

• 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun kapsamına giren propaganda yapma suçu ve örgüt üyeliği suçu vb. suçlar.

• Ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve on yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren, yani üst sınırı 10 yıldan fazla olan tüm suçlara ilişkin davalara bakma görevi ağır ceza mahkemesine aittir (5235 Sayılı Kanun md. 12). Örneğin, TCK md. 197/1’de düzenlenen parada sahtecilik suçu (TCK md.197/1) ve uyuşturucu madde imal veya ticareti suçu (TCK md.188) ile ilgili davalarda ceza üst sınırı nedeniyle ağır ceza mahkemesi görevlidir.

Asliye Ceza Mahkemesinde Ceza Avukatının Baktığı Davalar

Asliye ceza mahkemesi, ceza avukatlarının adil yargılama hakkının güvence mekanizması olduğu temel bir mahkemedir. 5237 sayılı TCK’daki suç tiplerinin büyük bir kısmı asliye ceza mahkemesinin görev alanına girmektedir.

Asliye ceza mahkemelerinin görev alanına giren ve asliye ceza avukatı tarafından takip edilen dava ve işler şunlardır:

• Vergi kaçakçılığı suçları,
• İhaleye fesat karıştırma suçu,
• Uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırma suçu,
• Kasten adam yaralama suçu,
• Taksirle adam yaralama suçu,
• Cinsel taciz suçu,
• Cinsel saldırı suçu (TCK md.102/1),
• Reşit olmayanla cinsel ilişki suçu,
• Tehdit suçu,
• Şantaj suçu,
• Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu,
• Konut dokunulmazlığının ihlali suçu,
• Kişilerin huzur ve sükununu bozma suçu,
• Israrlı takip suçu (m.123/A).
• Hakaret suçu
• Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu
• Kişisel verilerin kaydedilmesi suçu,
• Hırsızlık suçu
• Mala zarar verme suçu,
• Güveni kötüye kullanma suçu,
• Bedelsiz senedi kullanma suçu,
• Basit dolandırıcılık suçu (TCK md. 157),
• Kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf suçu,
• Karşılıksız yararlanma suçu,
• Suç eşyasının satın alınması veya kabul edilmesi suçu,
• Hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması suçu,
• Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu,
• Çevrenin kasten ve taksirle kirletilmesi suçu,
• Gürültüye neden olma suçu,
• İmar kirliliğine neden olma suçu,
• Bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti suçu,
• Uyuşturucu madde kullanma veya bulundurma suçu,
• Usulsüz ölü gömülmesi suçu,
• Parada sahtecilik suçu
• Mühür bozma suçu,
• Resmi belgeyi bozmak, yok etmek veya gizlemek suçu,
• Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyanda bulunmak suçu,
• Özel belgede sahtecilik suçu,
• Özel belgeyi bozmak, yok etmek veya gizlemek suçu,
• Açığa imzanın kötüye kullanılması suçu,
• Halk arasında korku ve panik yaratmak amacıyla tehdit suçu,
• Suç işlemeye tahrik suçu,
• Suçu ve suçluyu övme suçu,
• Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu,
• Kanunlara uymamaya tahrik suçu,
• Görev sırasında din hizmetlerini kötüye kullanma suçu,
• Hayasızca hareketler suçu,
• Müstehcenlik suçu,
• Fuhuş suçu,
• Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama suçu,
• Dilencilik suçu,
• Aynı konutta birlikte oturduğu kişilere kötü muamele suçu,
• Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali suçu,
• Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçu,
• Tefecilik suçu,
• Bilişim sistemine hukuka aykırı olarak girme suçu
• Bilişim sistemini engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme suçu,
• Banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması suçu,
• Görevi kötüye kullanma suçu,
• Görevi yaptırmamak için direnme suçu,
• İftira suçu,
• Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması suçu,
• Suç üstlenme suçu,
• Suç uydurma suçu,
• Suçluyu kayırma suçu,
• Yalan tanıklık suçu,
• Yalan yere yemin suçu,
• Gerçeğe aykırı bilirkişilik veya tercümanlık suçu,
• Yargı görevi yapanı, bilirkişiyi veya tanığı etkilemeye teşebbüs suçu,
• Suçu bildirmeme suçu,
• Soruşturmanın gizliliğini ihlal suçu,
• Adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs suçu,
• Muhafaza görevini kötüye kullanma suçu,
• Başkası yerine ceza infaz kurumuna veya tutukevine girme suçu,
• Hükümlü veya tutuklunun kaçması suçu
• Hükümlü ve tutuklunun ayaklanması suçu,
• İnfaz kurumuna veya tutukevine yasak eşya sokma suçu,
• Cumhurbaşkanına hakaret suçu,
• Halkı askerlikten soğutma suçu,
• Askeri yasak bölgelere girme suçu.

Ağır Ceza Avukatı ve Suç Kavramı

Suç kavramı doğrudan toplumun kültürel, ekonomik ve siyasal yapısıyla da ilintili olduğundan avukat toplumu çeşitli yönleriyle görebilen bir sosyolog gibidir. Her suç toplumun ne yönde bir sorunla karşı karşıya olduğunun habercisidir. Ekonomik sorunların arttığı dönemlerde hırsızlık, gasp, dolandırıcılık gibi suçların artması bunun en büyük örneğidir.

Toplumda ceza avukatının suçluları savunduğu şeklinde genel bir yanılsama vardır. Halbuki avukat, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun kendisine verdiği yetkiye dayanarak savunmanın sadece hukuki yönüyle ilgilidir. Avukat şüpheli veya sanıkla özdeşleştiği yönünde kanaatlerin oluşmasına neden olacak davranışlardan kaçınmakla yükümlüdür.

Ceza avukatları, hukukunun en çekişmeli en sorunlu alanında mesleki faaliyet icra etmektedir. Özellikle toplum yargılamadaki rolü nedeniyle avukatı taraflarla özdeşleştirdiğinden, avukat, ceza avukatı veya ağır ceza avukatı, görevini ifa ederken avukatlık meslek etik kurallarına dikkat etmelidir.

Avukat Baran Doğan