Dilencilik Yaptırma Suçu Nedir? (TCK 229)

Dilencilik yaptırma suçu, 5237 sayılı TCK’nın 229. maddesinde “Genel Ahlaka Karşı Suçlar” bölümünde şu şekilde düzenlenmiştir:

Dilencilik Suçu

Madde 217- (1) Çocukları, beden veya ruh bakımından kendini idare edemeyecek durumda bulunan kimseleri dilencilikte araç olarak kullanan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(2) Bu suçun üçüncü derece dahil kan veya kayın hısımları ya da eş tarafından işlenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında artırılır.

(3) (3) Bu suçun örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmiş olması halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.

Dilencilik yaptırtmak suç iken, dilencilik yapmak suç olarak değil, 5326 sayılı Kabahatlar Kanunu m.33’te kabahat olarak düzenlenmiştir:

Dilencilik

Madde 33 - (1) Dilencilik yapan kişiye, elli Türk Lirası idarî para cezası verilir. Ayrıca, dilencilikten elde edilen gelire elkonularak mülkiyetin kamuya geçirilmesine karar verilir.
(2) Bu kabahat dolayısıyla idarî para cezasına ve elkoymaya kolluk veya belediye zabıta görevlileri, mülkiyetin kamuya geçirilmesine mülkî amir veya belediye encümeni karar verir.

Dilencilik Yaptırma Suçunun Unsurları

Madde gerekçesine göre; çocukları, fiziksel veya zihinsel engellileri dilencilikte araç olarak kullanmak suretiyle başkalarının diğerkamlık ve acıma duyguları istismar edilmekte ve haksız kazançlar elde edilebilmektedir. Bu durumun kişilerdeki kimsesizlere, yoksullara yardım etme yönündeki hasletlerin zayıflamasına yol açtığı, bilinen bir gerçektir. Bu düşüncelerle, çocukların, fiziksel veya zihinsel engellilerin dilencilikte araç olarak kullanılması, suç olarak tanımlanmıştır.

Çocukları, beden veya ruh bakımından kendini idare edemeyecek durumda bulunan kimseleri dilendirmek maddenin birinci fıkrasında suç olarak tanımlanmıştır. 5237 sayılı TCK’nın 6. maddesine göre çocuk; “henüz onsekiz yaşını doldurmamış kişi” olarak kabul edilmektedir. Örneğin, çocuğuna mendil sattırarak gelir elde etmeye çalışan anne baba kötü muamele suçu işlemiş olur. Oysa, çocuğunu trafik ışıklarında tutarak geçen araçlardan para isteten anne baba dilencilik suçu işlemiş olur.

Dilencilik yapan tanık Ş.T.’nin dosyada mevcut onaysız fotokopiden ibaret özürlü kimlik belgesine göre, %80 oranında ortopedik özürlü olduğunun belirtilmesine göre, TCK’nın 229/1. maddesi uyarınca beden veya ruh bakımından kendini idare edip edemediğinin tespiti bakımından yöntemince sağlık kurulu raporu alınmadan, eksik inceleme ile karar verilmesi, bozma nedenidir (Y2CD-K.2013/17198)

Suçun üçüncü derece dahil kan (anne, baba, amca, dayı vs.) veya kayın hısımları (kayınbirader, kaynana, gelin vs.) ya da eş tarafından işlenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında artırılır. Örneğin; çocuğunu dilendiren anne babanın cezası 1/2 oranında arttırılarak verilecektir.

Dilencilik yaptırtma suçunun, suç örgütü faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde falin cezası 1 kat arttırılacaktır.

Adli Para Cezası, Erteleme ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması

Adli para cezası, işlenen bir suça karşılık hapis cezasıyla birlikte veya tek başına uygulanabilen bir yaptırım türüdür. Dilencilik suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası 1 yıl veya altında olduğunda adli para cezasına çevrilebilir.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması, sanık hakkında hükmolunan cezanın belli bir denetim süresi içerisinde sonuç doğurmaması, denetim süresi içerisinde belli koşullar yerine getirildiğinde ceza kararının hiçbir sonuç doğurmayacak şekilde ortadan kaldırılması davanın düşmesine neden olan bir ceza muhakemesi kurumudur. Dilencilik suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası 2 yıl veya altında olduğunda hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması (hagb) kararı verilmesi mümkündür.

Erteleme, mahkeme tarafından belirlenen cezanın cezaevinde infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesidir. Dilencilik suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası 2 yıl veya altında olduğunda hakkında cezanın ertelenmesi kararı verilmesi mümkündür.

Suçun Şikayet Süresi ve Zamanaşımı

Dilencilik suçu, şikayete tabi suçlar arasında yer almadığından savcılık tarafından resen soruşturulur, bu suçlara dair herhangi bir şikayet süresi yoktur. Şikayetten vazgeçme ceza davasının düşmesi sonucunu doğurmaz. Suç, dava zamanaşımı süresine riayet edilmek kaydıyla her zaman soruşturulabilir.

Dava zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten itibaren belli bir süre geçtiği halde dava açılmamış veya dava açılmasına rağmen kanuni süre içinde sonuçlandırılmamış ise ceza davasının düşmesi sonucunu doğuran bir ceza hukuku kurumudur. Dilencilik suçu için yapılan yargılamalarda olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Suç, bu zamanaşımı süresi içerisinde her zaman soruşturulabilir, bu zamanaşımı süresi geçtikten sonra soruşturma yapılamaz.

Uzlaşma

Uzlaşma, suç isnadı altındaki şahıs ile suçun mağduru olan şahsın bir uzlaştırmacı aracılığıyla iletişim kurarak anlaşmasıdır. Dilencilik suçu, uzlaşma kapsamında olan suçlardan değildir.

Görevli Mahkeme

Dilencilik suçu nedeniyle yapılan yargılamalar asliye ceza mahkemesi tarafından yerine getirilir.

Dilencilik Yaptırma Suçu Yargıtay Kararları

İlahi Söyleyerek Dilencilik Yaptırtma Suçu

Oluşa, sanığın aşamalardaki ikrarına, tanık M. C.’un poliste alınan beyanına ve tüm dosya kapsamına göre; olay günü sanığın akıl hastası olan mağduru tekerlekli sandalye ile gezdirerek ilahi söylediği ve yoldan geçen kişilerden para istediği olayda, sanığın dilencilik suçundan mahkûmiyeti yerine yazılı şekilde beraatine karar verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 14. Ceza Dairesi -Karar: 2014/10702).

Dilencilik Suçu ile Kötü Muamele Suçu

Sanık hakkında dilencilik suçundan kurulan hükmün temyiz incelemesine gelince;

10 ve 11 yaşları içinde bulunan ve öz çocukları olan mağdurlara mendil sattıran sanığın eyleminin TCK.nın 232/1. maddesi kapsamında kötü muamele suçunu oluşturacağı ve bu suçtan mağdur sayısınca hüküm kurulması gerektiği gözetilmeden suç niteliğinde yanılgıya düşülerek yazılı şekilde tek hüküm kurulması,

Eylemini TCK.nın 53/1-c maddesindeki yetkinin kötüye kullanılması suretiyle gerçekleştiren sanık hakkında aynı Kanunun 53/5. maddesinin uygulanmaması, bozma nedenidir (Yargıtay 14. Ceza Dairesi - Karar: 2014/10613).

Çocukların Dilencilikte Araç Olarak Kullanılması Suçunda Şikayet Hakkı

6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’un 20/2. maddesi gereğince, çocukların dilencilikte araç olarak kullanılması suçundan, zarar görme ihtimali bulunan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının açılan davadan haberdar edildiğine ilişkin bilgi ve belge bulunmadığından, Bakanlık yokluğunda verilen hükmün tebliğ edildiğine ilişkin herhangi bir belgeye de rastlanmadığından, varsa dosyasına konulması, aksi halde yoklukta verilen hükmün CMK.nun 34/2. madde ve fıkrasında belirtilen başvurulabilecek kanun yolu, süresi, mercii ve şekli de belirtilmek suretiyle yöntemine uygun olarak adı geçen kuruma tebliği sağlanarak tebellüğ belgesi ve temyiz edilmesi halinde dilekçesi de eklenip ek tebliğname düzenlendikten sonra iadesi, temyiz etmemesi halinde ise sanığın temyizine hasren inceleme yapılmak üzere dosyanın geri gönderilmesi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına TEVDİİNE, 16.03.2017 gününde oybirliğiyle karar verildi. (Yargıtay 8. Ceza Dairesi - Karar: 2017/2701).

Dilencilik Yaptırma Suçunda Zincirleme Suç Hükümleri

Dilencilik suçundan kurulan hükmün temyiz incelenmesinde; Üç mağduru dilendiren sanık hakkında TCK.nun 43/1-2 maddesinin uygulanması gerektiğinin gözetilmemesi, bozma nedenidir (Yargıtay 8. Ceza Dairesi - Karar: 2016/7718).

Suça sürüklenen çocuk hakkında dilencilik suçundan kurulan hükmün temyiz incelenmesinde; suça sürüklenen çocuğun, bir suç işleme kararının icrası kapsamında, birden fazla kişiye karşı tek bir fiille suçu işlemesi nedeniyle TCK.nun 43/1. maddesi uyarınca bir cezaya hükmedilmesi ve aynı Yasanın 43/2. maddesi uyarınca artırım yapılması yerine, yazılı şekilde iki ayrı cezaya hükmedilmesi, bozma nedenidri (Yargıtay 8. Ceza Dairesi - Karar: 2016/308).

Çocuğunu Dilendirme Suçu/Çocuğuna Karşı Dilencilik Suçu

Dosya içeriğine göre, sanığın atılı suçları öz çocuğuna karşı işlediğinin anlaşılması karşısında dilencilik suçundan 5237 sayılı TCK.nın 229/2. maddesi ve kasten yaralama suçundan aynı Kanunun 86/3-a maddesi uyarınca cezalarda arttırım yapılmaması aleyhe temyiz olmadığından bozma nedeni yapılmamıştır (Yargıtay 14. Ceza Dairesi - Karar: 2014/7842).

Dosya içeriğine ve toplanan delillere göre, sanıkların 1. derece kan hısımları olan çocukları Kadir ve Kanber’i dilencilikte araç olarak kullanmak sureti ile atılı suçu işledikleri bu sebeple, 5237 sayılı TCK.nun 229/2. maddesi uyarınca cezalarının yarı oranında artırılması gerektiği gözetilmeden, yazılı şekilde hüküm kurularak eksik ceza tayini karşı temyiz olmadığından bozma nedeni yapılmamış, dosya içeriğine göre sair temyiz itirazları yerinde görülmemiştir (Yargıtay 2. Ceza Dairesi -Karar: 2012/46101).

Dilendirmek Suçunun İspatı

Kendisinin dilencilik yapmadan acıma duygularını daha fazla etkileyecek çocuk veya beden veya ruh bakımından kendini idare edemeyecek durumda olan kimseleri dilencilik yapmaları için araç olarak kullanan böylece kendisi için dileneni mağdur konumuna sokan faiilin eylemi TCK.nın 229/1. maddesinde tanımlanıp, TCK.nın 229. maddesinin 2.fıkrasında ise bu suçun üçüncü derece dahil kan veya kayın hısımları ya da eş tarafından işlenmesi halinde cezanın arttırılacağı hükmüne yer verilmiştir.

Somut olaya gelince;

Kayden bekar sanık R. Ç.’nun evlilik dışı doğan ve nüfusa kayıtlı olmayan olay tarahinde 9-10 yaşlarında olduğu tahmin olunan küçük F. ile birlikte girdikleri bir evden hırsızlık yaptıkları ve merdivenlerden inerken tanık H. E. ile karşılaşan sanık R.’nin yardım edin demesi üzerine tanığın yardım amacı ile sanığa para verdiği, tanık küçük F.’ın anlatımları ve sanık savunması ile birlikte dikkate alındığında, sanık R. Ç.’nun yanındaki (küçük) F.’a dilencilik yaptırdığı ve/veya bu yönde araç olarak kullanıldığı duraksamaya yer vermeyecek şekilde saptanmadan yerinde ve yeterli olmayan gerekçeyle hüküm kurulması, bozma nedenidir (Yargıtay 6. Ceza Dairesi - Karar : 2013/5854).

Avukat Baran Doğan