Başkası Yerine Ceza İnfaz Kurumuna veya Tutukevine Girme Suçu Nedir? (TCK 291)

Başkası yerine ceza infaz kurumuna veya tutukevine girme suçu, 5237 sayılı TCK’nın 291. maddesinde “Adliyeye Karşı Suçlar” bölümünde şu şekilde düzenlenmiştir:

Başkası yerine ceza infaz kurumuna veya tutukevine girme

Madde 291 - (1) Kendisini, bir hükümlünün veya tutuklunun yerine koyarak ceza infaz kurumuna veya tutukevine giren kimseye altı aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir.

Başkası Yerine Ceza İnfaz Kurumuna veya Tutukevine Girme Suçunun Unsurları

Madde, kendisini hükümlü veya tutuklunun yerine koyarak, onun yerine ceza infaz kurumuna veya tutukevine girmeyi cezalandırmaktadır.

Başkası yerine ceza infaz kurumuna veya tutukevine girme suçu, failin kendisini bir hükümlü veya tutuklunun yerine koyarak, ceza infaz kurumu veya tutukevine girmesi ile oluşmaktadır. Birinci hareket failin kendisini bir hükümlü veya tutuklunun yerine koyması, ikinci hareket ise, ceza infaz kurumu veya tutukevine girmektir. Fail kendisini hükümlünün veya tutuklanan kişinin yerine koymalı ve bu kararın infazı amacıyla tutukevine veya cezaevine konulmalıdır (Y8CD-K.2019/11890).

Adli Para Cezası, Erteleme ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması

Adli para cezası, işlenen bir suça karşılık hapis cezasıyla birlikte veya tek başına uygulanabilen bir yaptırım türüdür. Başkası yerine ceza infaz kurumuna veya tutukevine girme suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası 1 yıl veya altında olduğunda adli para cezasına çevrilebilecektir.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması, sanık hakkında hükmolunan cezanın belli bir denetim süresi içerisinde sonuç doğurmaması, denetim süresi içerisinde belli koşullar yerine getirildiğinde ceza kararının hiçbir sonuç doğurmayacak şekilde ortadan kaldırılması davanın düşmesine neden olan bir ceza muhakemesi kurumudur. Başkası yerine ceza infaz kurumuna veya tutukevine girme suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması (hagb) kararı verilmesi mümkündür.

Erteleme, mahkeme tarafından belirlenen hapis cezasının cezaevinde infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesidir. Başkası yerine ceza infaz kurumuna veya tutukevine girme suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası hakkında cezanın ertelenmesi kararı verilmesi mümkündür.

Suçun Şikayet Süresi ve Zamanaşımı

Başkası yerine ceza infaz kurumuna veya tutukevine girme suçu, şikayete tabi suçlar arasında yer almadığından savcılık tarafından resen soruşturulur, bu suçlara dair herhangi bir şikayet süresi yoktur. Şikayetten vazgeçme ceza davasının düşmesi sonucunu doğurmaz. Suç, dava zamanaşımı süresine riayet edilmek kaydıyla her zaman soruşturulabilir.

Dava zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten itibaren belli bir süre geçtiği halde dava açılmamış veya dava açılmasına rağmen kanuni süre içinde sonuçlandırılmamış ise ceza davasının düşmesi sonucunu doğuran bir ceza hukuku kurumudur. Başkası yerine ceza infaz kurumuna veya tutukevine girme suçu için yapılan yargılamalarda olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Suç, bu zamanaşımı süresi içerisinde her zaman soruşturulabilir, bu zamanaşımı süresi geçtikten sonra soruşturma yapılamaz.

Uzlaşma

Uzlaşma, suç isnadı altındaki şahıs ile suçun mağduru olan şahsın bir uzlaştırmacı aracılığıyla iletişim kurarak anlaşmasıdır. Başkası yerine ceza infaz kurumuna veya tutukevine girme, uzlaşma kapsamında olan suçlardan değildir.

Görevli Mahkeme

Başkası yerine ceza infaz kurumuna veya tutukevine girme suçu nedeniyle yapılan yargılamalar asliye ceza mahkemesi tarafından yerine getirilir.

Soruşturma aşamasında kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilmesi mümkündür.

Kovuşturma aşamasında basit yargılama usulü uygulanarak yargılama yapılabilir.

Başkası Yerine Ceza İnfaz Kurumuna veya Tutukevine Girme Suçu Yargıtay Kararları

Başkası Yerine Cezaevine Girme Suçu

Sanığın, Kartal 2. İcra Ceza Mahkemesinin 2006/1944 Esas sayılı dosyasından, mal beyanında bulunmama suçu nedeniyle ağabeyi olan Ferdi hakkında hükmolunan cezanın infazı amacıyla, kendisini Ferdi olarak tanıtıp 23.11.2007 tarihinde Kartal H Tipi Ceza İnfaz Kurumuna girdiği ve 03.12.2007’de tahliye olduğu anlaşılmakla; eyleminin TCK’nın 291. maddesinde düzenlenen “Başkası yerine ceza infaz kurumuna veya tutukevine girme” suçunu oluşturduğu, hukuki durumunun buna göre tayin ve takdiri gerektiği gözetilmeden suç vasfında yanılgıya düşülerek yazılı şekilde hüküm kurulması bozma nedenidir (Yargıtay 9. Ceza Dairesi - Karar : 2014/5694).

Kardeşinin Kimlik Bilgilerini Kullanma

Başkası yerine ceza infaz kurumuna veya tutukevine girme suçu, failin kendisini bir hükümlü veya tutuklunun yerine koyarak, ceza infaz kurumu veya tutukevine girmesi ile oluşmaktadır. Birinci hareket failin kendisini bir hükümlü veya tutuklunun yerine koyması, ikinci hareket ise, ceza infaz kurumu veya tutukevine girmektir. … kendisini tutuklanan kişinin yerine koymalı ve bu kararın infazı amacıyla tutukevine konulmalıdır. Somut olayda, sanığın, kardeşi …‘e ait kimlik bilgilerini kullanarak otelde kaldığı sırada, kolluk görevlilerince yakalanarak ceza infaz kurumuna gönderildiği anlaşılmakla, unsurları itibariyle oluşmayan suçtan beraati yerine yazılı şekilde mahkumiyetine karar verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 8. Ceza Dairesi - Esas: Karar: 2019/11890).

Aynı Köyden Bir Kimcenin Yerine Cezaevine Girme Suçu

Sanığa yüklenen başkası yerine ceza infaz kurumuna veya tutukevine girme suçunun oluşabilmesi için, failin kendisini, bir hükümlünün veya tutuklunun yerine koyarak onun yerine ceza infaz kurumuna veya tutukevine girmesinin gerektiği; somut olayda … ismiyle tutuklanıp … Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna konulmasına rağmen gerçek kimliğini açıklamaması, gerçek kimliğinin asıl …‘ın yakalanması ile anlaşılması karşısında, sanığın aynı köyden olması nedeniyle tanımış olduğu … yerine cezaevine girme kastıyla hareket ettiğine dair mahkemenin kabulünde bir isabetsizlik bulunmadığından tebliğnamedeki bozma düşüncesine iştirak edilmemiştir. (Yargıtay 21. Ceza Dairesi -Karar:2016/4180).

Yargılama Aşamasında Başkasının Kimlik Bilgilerini Kullanma

Başkası yerine ceza infaz kurumuna veya tutukevine girme suçunun oluşabilmesi için; failin kendisini, bir hükümlünün veya tutuklunun yerine koyarak onun ismiyle ceza infaz kurumuna veya tutukevine girmesi gerektiği;

Somut olayda; sanığın, Elazığ ilinde 09.03.2008 tarihinde işlediği nitelikli hırsızlık ve mala zarar verme suçlarından yakalandığında katılana ait kimlik bilgilerini kullandığı, bu fiili nedeniyle hakkında Elazığ Cumhuriyet Başsavcılığınca ayrı bir soruşturma yürütüldüğü ve bu kimlikle tutuklanıp yargılandığı mahkumiyet kararının kesinleşmesini müteakip de Afyonkarahisar Açık Ceza İnfaz kurumunda hükmün infazına başlandığı, infaz sırasında gittiği özel izinden süresinde dönmemesi üzerine gerçek kimliği ortaya çıkan sanığa yüklenen suçun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden beraati yerine yazılı şekilde mahkumiyetine karar verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 9. Ceza Dairesi - Karar: 2014/6183).

Gerçek Kimliğini Açıklama Halinde Cezavine Girme Suçu Oluşmaz

Sanığa yüklenen başkası yerine ceza infaz kurumuna veya tutukevine girme suçunun oluşabilmesi için, failin kendisini, bir hükümlünün veya tutuklunun yerine koyarak onun yerine ceza infaz kurumuna veya tutukevine girmesinin gerektiği,

Somut olayda; 01.02.2006 tarihinde yakalandığı sırada kimliğini ibraz ettiği H. hakkında kesinleşmiş hapis cezası bulunduğunu öğrendikten sonra gerçek kimliğini açıkladığı halde cezaevine alınan ve bu tarihten bir gün sonra Cumhuriyet savcısına beyanda bulunarak gerçeğin ortaya çıkmasını sağlayan sanığın, kimliğini ibraz ettiği kişi yerine cezaevine girme kastıyla hareket etmediği, bu nedenle yüklenen suçun yasal unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden, beraati yerine yazılı gerekçelerle mahkumiyetine karar verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 9. Ceza Dairesi - Karar: 2013/6840).

Askerlik Sorunu Nedeniyle Sahte Kimlik Kullanarak Cezaevine Girmek

Sanığın iftira ve başkasının yerine ceza infaz kurumuna veya tutukevine girme suçlarından kurulan mahkumiyet hükümlerine yönelik temyiz itirazlarına gelince;

Sanığın rutin kontroller sırasında, Y.’a ait kimlik bilgilerini taşıyan ve kendi fotoğrafını yapıştırmak suretiyle düzenlediği sahte nüfus cüzdanını ibraz etmesi üzerine Y.’ın infaz bekleyen hükümlülükleri nedeniyle gözaltına alınıp ceza infaz kurumuna konulduğunun anlaşılması, sanığın Y. isimli şahsı tanımadığını, suça konu nüfus cüzdanını yolda bulup tahrifen kendi resmini yapıştırmak suretiyle askerliğini yapmadığı için kullandığını savunması karşısında; gerçek kişi olduğu anlaşılan Y.’a her hangi bir suç isnadında bulunmadığı gibi, kendisini hükümlü yerine koyarak ve o kişi yerine cezaevine girdiğini bilerek ve isteyerek hareket etmediğinin anlaşılmış olması nedeniyle sanığın eylemlerinin 5237 sayılı TCK.nın 268. maddesi delaletiyle 267. maddesindeki iftira ve 291. maddesinde düzenlenen başkasının yerine ceza infaz kurumuna veya tutukevine girme suçlarını oluşturmayacağının gözetilmemesi, bozma nedenidir (Yargıtay 11. Ceza Dairesi -Karar: 2013/752).

Avukat Baran Doğan