Elektronik Kelepçe Nedir?

Elektronik kelepçe; şüpheli, sanık veya hükümlülerin elektronik yöntem ve araçlar ile toplum içinde sınırlı bir alan belirlenerek izlenmesini, gözetim ve denetim altında tutulmasını sağlayan, suçun mağdurunun veya toplumun korunmasını destekleyen uygulamadır (Denetimli Serbestlik Hizm. Yön. m.4/1-i). Elektronik kelepçe; şüpheli, sanık veya hükümlünün belirlenen sınırlı bir alanda (örneğin, evinde) kalıp kalmadığını denetlemek amacıyla kullanılan bir elektronik izleme cihazıdır. Elektronik kelepçe yargılama aşamasında bir adli kontrol şekli olarak uygulanabileceği gibi infaz aşamasında bir cezanın infazı şekli olarak da uygulanabilir.

Elektronik kelepçe takılmadan önce şüpheli, sanık veya hükümlünün serbestçe hareket edeceği bir alan Denetimli Serbestlik Müdürlüğü görevlileri tarafından belirlenerek haritalanmakta, bu alanın dışına çıkmaması için yükümlüye elektronik kelepçe takılmaktadır. Örneğin, şüpheli veya sanığa ait konutun içerisi ve bahçesinin tamamı haritalanarak bu alan elektronik kelepçe ile izlenen kısıtlı alan haline getirilir, bu alanın terk edilmemesi gerektiği yükümlüye ihtar edilir. Bu alanın terk edilmesi halinde şüpheli veya sanığın tutuklanması şeklinde adli kontrol tedbirine karar verilebilir.

Adli kontrol, bir suç sebebiyle yürütülen soruşturmada veya kovuşturmada, tutuklama sebeplerinin varlığı halinde, şüpheli veya sanığın tutuklanarak cezaevine konulması yerine cezaevi dışında denetim altında tutulmasına karar verilmesidir. Suç şüphesi altındaki kişinin tutuklanması yerine cezaevi dışında denetim altına alınma biçimlerinden biri de mahkemenin karar verdiği elektronik kelepçe takılması şeklindeki adli kontrol tedbiridir. Elektronik kelepçe şeklindeki adli kontrol tedbirinin amacı şüpheli veya sanığın konutunda denetim altında tutulmasıdır. Tedbirin bu amaca uygun bir şekilde uygulanması gerekir.

Şüpheli veya sanık konumundaki kişi hakkında hakim tarafından elektronik kelepçe takılmasına yol açacak biçimde adli kontrol tedbiri uygulanmasına karar verilmesi halinde, konulan tedbir kaldırılıncaya kadar bu kişinin artık konuttan veya belirlenen alandan dışarı çıkmaması gerekir. Elektronik kelepçeyle takip edilen sınırlı alanın ihlal edilmesi şüpheli veya sanığın tutuklanmasına neden olabilir.

Adli kontrol tedbiri olarak elektronik kelepçe takılması tedbiri soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcılığı tarafından kovuşturmaya yer olmadığına dair karar (KYOK) verilmesiyle, kovuşturma aşamasında mahkeme tarafından beraat kararı verilmesiyle kendiliğinden kalkar. Cezaların infazı aşamasında ise infaz hakimliği tarafından belirlenen sürenin bitmesiyle elektronik kelepçe takılması tedbirine son verilir.

Hangi Hallerde Elektronik Kelepçe Takılır?

1. Adli Kontrol Tedbirlerinin Uygulanması İçin Elektronik Kelepçe Takılması

Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliği’nin 56. ve 57/4 maddelerine göre aşağıdaki adli kontrol tedbirlerinin uygulanması sırasında şüpheli veya sanığa elektronik kelepçe takılabilir:

• Konutunu terk etmemek: Şüpheli veya sanığın yargı mercii tarafından belirlenen konutunu mazereti olmaksızın veya izin almaksızın terk etmemesi için elektronik kelepçe takılabilir.

• Belirli bir yerleşim bölgesini terk etmemek: Şüpheli veya sanığın yargı mercii tarafından belirlenen yeri veya yerleşim bölgesini mazereti olmaksızın veya izin almaksızın terk etmemesi için elektronik kelepçe takılabilir. Örneğin, İstanbul Bakırköy ilçesi sınırlarını terk etmeme şartıyla hakim tarafından serbest bırakılan kişi Denetimli Serbestlik Müdürlüğü tarafından elektronik kelepçe takılarak izlenir.

• Belirlenen yer veya bölgelere gitmemek ya da ancak bazı yerlere gidebilmek: Şüpheli veya sanığın yargı mercii tarafından belirlenen yere veya yerleşim bölgesine mazereti olmaksızın veya izin almaksızın gitmemeyi ya da ancak bazı yerlere gidebilmesini temin etmek üzere elektronik kelepçe takılabilir.

2. Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımların Uygulanması İçin Elektronik Kelepçe Takılması

Kişi hakkında hükmedilen bir yıl veya daha az süreli hapis cezasına kısa süreli hapis cezası denmektedir (TCK m. 49/2). Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırımların neler olduğu TCK’nın 50. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre elektronik kelepçe takılarak izlenebilecek kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırımlar şunlardır:

• Belirli yerlere gitmekten yasaklanma seçenek yaptırımının uygulanması sırasında elektronik kelepçe takılabilir.

• Belirli etkinlikleri yapmaktan yasaklanma seçenek yaptırımının uygulanması sırasında elektronik kelepçe takılabilir.

3. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı kapsamında denetimli serbestlik tedbirlerinin uygulanması için elektronik kelepçe takılabilir.

4. Hapis Cezasının Konutta İnfazı İçin Elektronik Kelepçe Takılması

Kesinleşmiş hapis cezası bazı hallerde konutta infaz edilebilmektedir. Hapis cezasının konutta infazı, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 110. maddesinde yer almaktadır. Elektronik kelepçe takılarak konutta cezası infaz edilen hükümlü cezası tamamen infaz edilene kadar belirlenen alanların dışına çıkamaz. Ancak, hükümlünün bazı zorunlu ihtiyaçlar nedeniyle belirlenen alanın dışına çıkması mümkündür. Örneğin, hükümlü tedavi için hastaneye gitmek üzere belirlenen alandan ayrılabilir.

5. Hapis cezasının infazı kapsamında denetimli serbestlik uygulaması sırasında hükümlüye bazı durumlarda elektronik kelepçe takılarak teknik izleme yapılabilir.

6. Mükerrirlere Özgü İnfaz Rejimi Sırasında Elektronik Kelepçe Takılması

Hükümlünün cezası mükerrirlere özgü infaz rejimine göre çektiriliyorsa infaz hakimliği elektronik kelepçe takılmak suretiyle şu yükümlülüklerin yerine getirilmesine karar verebilir (CGTİK m. 108/9):

• Suçun mağdurunun oturduğu ve çalıştığı yerleşim bölgesinde ikamet etmekten yasaklanması şeklindeki yükümlülüğü uygulamak üzere hükümlüye elektronik kelepçe takılabilir.

• Mağdurun bulunduğu yerlere yaklaşmaktan yasaklanmak şeklindeki yükümlülüğü uygulamak için elektronik kelepçe takılabilir.

7. Koşullu salıverilme kapsamında bazı hallerde hükümlünün elktronik kelepçe takılarak izlenmesi mümkündür.

8. 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’un 12. maddesine göre, hakkında tedbir kararı uygulanan kişiye elektronik kelepçe takılabilmektedir.

Elektronik Kelepçe Takılması Kararı Vermeye Yetkili ve Görevli Mahkeme

1. Adli KOntrol Tedbiri Olarak Elektronik Kelepçe Takılması Kararı Vermeye Yetkili ve Görevli Mahkeme

Konutu terk etmeme veya belirli bir yerleşim bölgesini terk etmemek şeklinde elektronik kelepçe takılarak uygulanabilecek adli kontrol tedbirine karar verilebilmesi için ortada yürütülen bir soruşturma veya kovuşturma bulunmalıdır. Soruşturma ve kovuşturma aşamasında tedbire karar vermeye farklı yargı merciileri yetkili ve görevlidir:

a. Soruşturma Aşamasında: Soruşturma aşamasında elektronik kelepçe adli kontrol kararı verme görevi Sulh Ceza Hakimliği’ne aittir (5235 sayılı Kanun m.10). Şüpheli, Cumhuriyet savcısının istemi ve sulh ceza hâkiminin kararı ile soruşturma evresinin her aşamasında adli kontrol altına alınabilir (CMK m.110/1). Sulh ceza hakimliği, soruşturma aşamasında hakim tarafından verilmesi gereken kararları veya işlemleri yapmakla görevli olduğundan şüpheliye elektronik kelepçe takılmasına yol açacak şekildeki adli kontrol tedbirine de hükmedebilir. Ancak, soruşturma aşamasında tutuklamaya itiraz edilmesi halinde asliye ceza mahkemesi şüpheli hakkında elektronik kelepçe takılmasına yol açacak şekilde adli kontrol kararı vererek şüpheliyi tahliye edebilir. Yetkili Sulh Ceza Hakimliği ise suçun işlendiği yer sulh ceza hakimliğidir.

b. Kovuşturma Aşamasında: Kovuşturma aşamasında ceza davasına hangi mahkeme bakıyorsa elektronik kelepçe takılmasına yol açacak adli kontrol kararını verme görevi o mahkemeye aittir. Ceza davasına bakan mahkemenin kararına itiraz edilmesi üzerine, itirazı inceleyen ceza mahkemesi de elektronik kelepçe takılması şeklindeki adli kontrol kararını verebilir.

2. Cezanın İnfazı Aşamasında Elektronik Kelepçe Takılması Kararı Vermeye Yetkili ve Görevli Mahkeme

Cezanın infazı aşamasında elektronik kelepçe takılmasını gerektirecek nitelikteki kararları verme görevi İnfaz Hakimliği tarafından yerine getirilir. İnfazın yapıldığı yer hakimliği yetkili yargı merciidir.

Elektronik Kelepçe Takılması Kararı Vermenin Şartları/Nedenleri

1. Adli Kontrol Tedbiri Olarak Elektronik Kelepçe Takılmasının Şartları/Nedenleri

Konutu terk etmeme veya belirli bir yerleşim bölgesini terk etmemek şeklinde adli kontrol tedbirleri elektronik kelepçe takılarak izlenmektedir. Bu tedbirlere mahkemece karar verilebilmesi için belli şartların gerçekleşmesi gerekir. Bir suç sebebiyle yürütülen soruşturma veya kovuşturmada, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 100. maddesinde belirtilen tutuklama sebeplerinin varlığı halinde, şüphelinin tutuklanması yerine elektronik kelepçe takılmasına yol açacak şekilde adli kontrol altına alınmasına karar verilebilir (CMK m.109/1). Kanunda tutuklama yasağı öngörülen hallerde de adli kontrole ilişkin hükümler uygulanabilir. Yani tutuklama yasağı bulunan hallerde de elektronik kelepçe takılmasına yol açacak adli kontrol kararı verilebilir (CMK m.109/2).

Tutuklamaya alternatif bir tedbir olduğundan elktronik kelepçe takılmasına yol açacak şekilde adli kontrol kararı verilebilmesi için aşağıdaki tutuklamaya ilişkin şartlarının gerçekleşmesi gerekir:

a. Kuvvetli Suç Şüphesi: Elektronik kelepçe takılması şeklinde adli kontrol kararı verilebilmesi için ilk şart, şüpheli veya sanık hakkında “kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren somut delillerin” bulunmasıdır. Kuvvetli suç şüphesi, şüpheli veya sanığın suçu işlediğine dair yüksek bir ihtimal bulunmasıdır. Şüpheli veya sanık hakkında kuvvetli suç şüphesi bulunmadan elektronik kelepçe takılmasına yol açacak şekilde adli kontrol tedbirine hükmedilemez.

b. Tutuklama Nedeni: Elektronik kelepçe takılması şeklinde adli kontrol kararı verilebilmesi için kuvvetli suç şüphesi mevcut olsa bile, ayrıca bir “tutuklama nedeni” de bulunmalıdır (CMK m.100/1).

Elektronik kelepçe takılmasına yol açacak adli kontrol tedbiri konusunda tali veya asli ceza davası yargılaması yapacak hakim veya mahkeme, öncelikle kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren somut delillerin var olup olmadığını değerlendirecektir. Şüpheli veya sanığın suç işlediğine dair kuvvetli suç şüphesi varsa, ayrıca bir tutuklama nedeni olup olmadığına bakılacaktır. Bir tutuklama nedeni de varsa, mahkeme “elektronik kelepçe takılmasısına yol açacak bir adli kontrol kararı verebilecektir.

Elektronik kelepçe kararı verebilmek için bir tutuklama nedeninin mevcut olduğu varsayılan haller şunlardır:

a. Şüpheli veya sanığın “kaçması veya kaçması şüphesini uyandıracak somut olguların varlığı” halinde bir tutuklama nedeni olduğu kabul edilir, bu durumda elektronik kelepçe takılmasına yol açacak adli kontrol tedbirine karar verilebilir (CMK m.100/2),

b. Şüpheli veya sanığın “delillerin karartılacağı” konusunda kuvvetli şüphe halinin varlığı bir tutuklama nedenidir, bu nedenle de elektronik kelepçe takılmasına yol açacak adli kontrol tedbirine karar verilebilen hallerdendir (CMK m.100/2),

c. Katalog suçlar, yani kanunda açıkça tutuklama sebebi olarak gösterilen suçların işlendiği hususunda somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı halinde bir tutuklama nedeninin de mevcut olduğu kabul edilir (CMK md. 100/3). Yani, katalog suçlardan birinin işlendiği hususunda somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı halinde, şüpheli veya sanığın kaçacağı veya delilleri karartma ihtimalinin bulunduğu kendiliğinden varsayılır. Örneğin, kasten öldürme veya yağma suçu işlendiği hususunda kuvvetli şüphe sebepleri varsa, bir tutuklama nedeni olduğu kendiliğinden kabul edilir.

2. İnfaz Aşamasında Elektronik Kelepçe Takılmasının Şartları/Nedenleri

İnfaz aşamasında; hükümlünün durumu, cezasının hangi infaz rejimine göre infaz edildiği, infaz edilen cezasının mahiyeti, infaz sürecinde hükümlüye yükümlülük yüklenip yüklenmediği vb. nedenler gözetilerek infaz hakimliği tarafından elektronik kelepçe takılmasına yol açacak bir karar verilebilir.

Hangi Suçlarda Elektronik Kelepçe Takılması Kararı Verilebilir?

Elektronik kelepçe takılmasına yol açacak adli kontrol tedbiri, tüm suçlar açısından uygulanabilecek bir tedbirdir. Tutuklama yasağı olan hallerde de şüpheli veya sanık hakkında elektronik kelepçe takılması şeklindeki adli kontrol tedbirine başvurulabilir (CMK m.109/2).

Tüm suçlarda şartları varsa elektronik kelepçe takılması şeklindeki adli kontrol kararı verilebilse de, en çok elektronik kelepçe takılması tedbirine karar verilen suçlar, tutuklamanın katalog suçları olan aşağıdaki suçlardır:

• Soykırım ve insanlığa karşı suçlar (TCK md.76, 77, 78),
• Göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti (madde 79, 80)
• Kasten adam öldürme suçu (TCK md.81, 82, 83),
• Kasten yaralama ((madde 86, fıkra 3, bent b, e ve f)),
• Neticesi sebebiyle ağırlaşmış kasten yaralama (TCK md.87),
• Kadına karşı işlenen kasten yaralama suçu.
• Sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan personele karşı görevleri sırasında veya görevleri dolayısıyla işlenen kasten yaralama suçu
• İşkence suçu (TCK md.94, 95),
• Cinsel saldırı suçu (TCK md.102 -birinci fıkra hariç-),
• Çocukların cinsel istismarı(TCK md.103),
• Hırsızlık Suçu (TCK m.141, 142),
• Gasp Suçu (TCK m.148,149),
• Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (TCK md. 188),
• Suç işlemek amacıyla örgüt kurma (TCK md.220 -iki, yedi ve sekizinci fıkralar hariç-),
• Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar (TCK md. 302, 303, 304, 307, 308),
• Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar (TCK md.309, 310, 311, 312, 313, 314, 315),
• 6136 s. Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun’da silah kaçakçılığı (m.12) suçları,
• 4389 s. Bankalar Kanunu’nda zimmet (m.22/3-4) suçu,
• 4926 s. Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nda tanımlanan ve hapis cezasını gerektiren suçlar,
• 2863 s. Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nda (m.68, 74) suçları,
• 6831 s. Orman Kanunu’nda kasten orman yakma (m.110/4-5) suçları,
• 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanununun 33. maddesinde sayılan suçlar,
• 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun md. 7/3’te belirtilen suçlar.

Elektronik Kelepçe Takılması Tedbirinin Süresi En Fazla Ne Kadardır?

Konutu terk etmeme (ev hapsi) veya belirli bir yerleşim bölgesini terk etmemek bir adli kontrol biçimidir, bu nedenle bir adli kontrol biçimi olarak elektronik kelepçenin takılması süresi veya ne kadar süreceği adli kontrol hükümlerine göre aşağıdaki şekilde belirlenir:

1. Ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen işlerde (örneğin, asliye ceza mahkemesinde yapılan yargılamalarda) konutunu terk etmeme (ev hapsi) tedbiri süresi en çok iki yıldır. Ancak bu süre, zorunlu hâllerde gerekçesi gösterilerek bir yıl daha uzatılabilir.

2. Ağır ceza mahkemesinin görevine giren işlerde, adli kontrol süresi en çok üç yıldır. Bu süre, zorunlu hâllerde, gerekçesi gösterilerek uzatılabilir; uzatma süresi toplam üç yılı, Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlarda dört yılı geçemez. Bu maddede öngörülen adli kontrol süreleri, çocuklar bakımından yarı oranında uygulanır (CMK m.110/A)

Şüpheli veya sanık elektronik kelepçe takılması tedbirinin devamının gerekip gerekmeyeceği hususunda en geç dört aylık aralıklarla; soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısının istemi üzerine sulh ceza hâkimi, kovuşturma evresinde ise resen mahkeme tarafından karar verilir (CMK m.109/4).

Elektronik kelepçe takılması tedbirine ilişkin süreler, çocuklar bakımından yarı oranında uygulanır (CMK m.110/3).

Hüküm kesinleştikten sonra elektronik kelepçe takılması tedbiri kendiliğinden kalkacaktır. Kesinleşen hükmün infazı aşamasında, yargılama aşamasına ilişkin olan elektronik kelepçe takılması şeklindeki adli kontrol hükümleri uygulanamaz.

Elektronik Kelepçe Tedbiri Nasıl Uygulanır?

Özellikle konutu terk etmeme (ev hapsi) veya belirli bir yerleşim bölgesini terk etmeme tedbiri elektronik kelepçe takılmak suretiyle uygulanmaktadır (Demetimli Serbestlik Hiz. Yön. m.57/5). Elektronik kelepçe, konutu veya belirli bir bölge söz konsuysa o bölgeyi merkez alarak şüpheli veya sanığa belli bir alanda hareket etme imkanı tanımaktadır. Konutu terk etmeme tedbiri kararlarının infazı, kişinin yaşadığı konutun çevresi sistem haritası üzerinde kısıtlı alan haline getirilerek, kararda belirtilen zaman dilimi içerisinde yükümlünün konutunda bulunup bulunmadığı izlenmek suretiyle yerine getirilir (Denetimli Ser.Hiz Yön. m.103/3-a).

Belirlenen alanın dışında çıkılması halinde elektronik kelepçe Elektronik İzleme Merkezi’ne ihlal sinyali göndermektedir. Elektronik İzleme Merkezi, Denetimli Serbestlik Müdürlüğü’ne bağlı bir birimdir.

Elektronik kelepçe açılırsa da sistem alarm vermektedir. Elektronik kelepçeyi açarak yükümlülüğü ihlal eden kişinin tutuklanması söz konusu olacaktır. Elektronik kelepçenin açılması veya belirlenen alanın dışına çıkılması veya elektronik kelepçenin sinyal vermesinin engellenmesi tedbir kararının ihlali olarak kabul edilmektedir.

Elektronik cihazlar kullanılmak suretiyle takibine karar verilen yükümlü, elektronik cihaz takılmasına ve ilgili ünitenin kurulmasına rıza göstermek, elektronik cihazları kullanılır durumda bulundurmak, kararın infazı için gerekli olan kısıtlamalara ve elektronik cihazların kullanımına ilişkin belirlenen kurallara uygun hareket etmek zorundadır. Bu kurallara aykırı davranış yükümlülüğünün ihlali sayılır. İzleme merkezi tarafından yükümlünün kurallara aykırı davrandığının belirlenmesi halinde, müdahale ekibi durumdan derhal haberdar edilir. Daire Başkanlığının ilgili şube müdürlüğü, yükümlünün kurala aykırı davranışını denetimli serbestlik müdürlüğüne yazılı olarak da bildirir. Kurala aykırı davranışın vaka sorumlusu tarafından yükümlülüğün ihlali olarak değerlendirilmesi halinde durum infaz işlemleri değerlendirme komisyonunu iletilir. Komisyon gerekli değerlendirmeyi yaparak durumu derhal ilgili mahkemeye bildirir. Mahkeme şüpheli veya sanığın tutuklanmasına veya tutuklanmak yerine tedbirin uygulanmasına devam etmeye karar verebilir (Denetimli Serbestlik Hizm. Yönet. m.101/3-4).

Elektronik Kelepçe Tedbirine Nasıl İtiraz Edilir ve Kaldırılır?

Elektronik kelepçe takılarak uygulanan konutu terk etmeme (ev hapsi) veya belirli bir yerleşim bölgesini terk etmemek, kanunda belirlenen yukarıdaki adli kontrol sürelerinin dolmasıyla mahkeme tarafından kendiliğinden kaldırılır. Şüpheli veya sanık, adli kontrol süresinin dolmasını beklemeden de elektronik kelepçe takılarak uygulanan konutu terk etmeme (ev hapsi) veya belirli bir yerleşim bölgesini terk etmemek tedbirinin kaldırılmasını ilgili hakim veya mahkemeden talep edebilir. Elektronik kelepçe takılarak konutu terk etmeme (ev hapsi) veya belirli bir yerleşim bölgesini terk etmemek şeklindeki adli kontrol kararını öğrenmeden itibaren iki hafta içinde itiraz edilebilir. İtiraz süresi geçse bile, elktronik kelepçe takılarak uygulanan konutu terk etmeme (ev hapsi) veya belirli bir yerleşim bölgesini terk etmemek tedbirinin kaldırılması için hakim veya mahkemeden talepte bulunulabilir. Şüpheli veya sanığın istemi üzerine, Cumhuriyet savcısının görüşünü aldıktan sonra hâkim veya mahkeme 5 gün içinde karar verebilir (CMK m.111). Hâkim, Cumhuriyet savcısının istemiyle, adlî kontrol uygulamasında elktronik kelepçe takılarak konutu terk etmeme (ev hapsi) veya belirli bir yerleşim bölgesini terk etmemek tedbiri yerine şüpheliyi başka türlü bir veya birden çok yeni yükümlülük altına koyabilir; kontrolün içeriğini oluşturan yükümlülükleri bütünüyle veya kısmen kaldırabilir, değiştirebilir veya şüpheliyi bunlardan bazılarına uymaktan geçici olarak muaf tutabilir (CMK m.110/2).

• Soruşturma aşamasında, Cumhuriyet savcısının istemiyle sulh ceza hakimliği elektronik kelepçe takılarak uygulanan konutu terk etmeme (ev hapsi) veya belirli bir yerleşim bölgesini terk etmemek şeklinde adli kontrol tedbirini her zaman kaldırabilir. Bu nedenle, şüphelinin talebi üzerine elektronik kelepçe takılarak uygulanan “konutu terk etmeme (ev hapsi)” veya belirli bir yerleşim bölgesini terk etmemek şeklindeki adli kontrol tedbirleri kaldırılabilir.

• Kovuşturma aşamasında yargılamayı yapan mahkeme de elektronik kelepçe takılarak uygulanan “konutu terk etmeme (ev hapsi)” ve belirli bir yerleşim bölgesini terk etmemek şeklindeki adli kontrol tedbirini her zaman kaldırabilir. Yargılanan sanığın talebi üzerine, Cumhuriyet savcısının görüşü alınarak elektronik kelepçe tedbirinin devam edip etmeyeceği hakkında mahkeme tarafından bir karar verilir.

Elektronik Kelepçe Altında Geçen Süre Cezadan Mahsup Edilir mi?

Kural olarak adli kontrol altında geçen süre, şahsî hürriyeti sınırlama sebebi sayılarak cezadan mahsup edilemez (CMK m.109/6). Ancak, CMK m.109/3-(j) bendinde belirtilen ve elektronik kelepçe takılarak icra edilen konutunu terk etmemek yükümlülüğü (ev hapsi) , hükümlülük halinde cezadan mahsup edilebilir. Elektronik kelepçe takılarak konutunu terk etmemek yükümlülüğü (ev hapsi) altında geçen her iki gün, cezanın mahsubunda bir gün olarak dikkate alınır.

Örneğin, elektronik kelepçe takılarak konutu terk etmeme adli kontrol tedbiri altında 6 aylık bir süre geçirmiş şüpheli veya sanık, yargılama neticesinde mahkum olduğunda 3 aylık bir süre cezasından indirilecektir.

Elektronik Kelepçenin Kasten Kırılması Suçu ve Cezası

Elektronik kelepçe, Denetimli SErbestlik Müdürlüğü’ne ait bir kamu malıdır. Bu nedenle, tedbir yükümlüsü veya üçüncü bir kişi tarafından elektronik kelepçenin kasten kırılması halinde kamu malına zarar verme suçu oluşur. Kamu malına zarar verme suçu, TCK m.152/1-a maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, elektronik kelepçeyi kırmak suretiyle kamu malına zarar veren kişi bir yıldan dört yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

Elektronik Kelepçe Takılması İle İlgili Sıkça Sorulan Sorular

1. Elektronik Kelepçe Neden Takılır?

Elektronik kelepçe; şüpheli, sanık veya hükümlünün belirli bir alanla sınırlanarak izlenmesini sağlar. Şüpheli, sanık veya hükümlü belirlenen alanın dışına çıkamaz. Elektronik kelepçe şüpheli, sanık veya hükümlü belirlenen alanın dışına çıktığında Elektronik İzleme Merkezine sinyal göndererek tedbirin ihlalinin tespit edilmesini temin etmektedir. Elektronik kelepçe sadece yükümlünün belirli bir alanın dışına çıkıp çıkmadığını belirlemeye yöneliktir, yoksa yükümlünün günlük aktivitelerini, özel ve sosyal yaşamını gözlemlememekte veya izlememektedir.

2. Elektronik Kelepçe Kimlere Uygulanır?

Ceza hukukunda elektronik kelepçe, henüz hakkındaki hüküm kesinleşmeyen ve yargılanan şüpheli veya sanıklara takılabildiği gibi hakkındaki hüküm kesinleşip cezası infaz edilen hükümlülere de takılabilir. Ancak, ceza hukukuna göre hakkında herhangi bir soruşturma veya kovuşturma bulunmayan veya kesinleşmiş cezası olmayan kişilere elektronik kelepçe takılamaz.

3. Elektronik Kelepçe Adli Kontrol mü?

Elektronik kelepçe çoğunlukla adli kontrol kapsamında şüpheli veya sanıklara takılmaktadır. Ancak, adli kontrol dışında cezanın infazı aşamasında bir denetimli serbestlik biçimi olaraka da elektronik kelepçe takılabilmektedir.

4. Elektronik Kelepçe Ne Zaman Çıkarılır?

Elektronik kelepçe uygulanan tedbr süresinin bitiminde Denetimli Serbestlik Müdürlüğü görevlileri tarafından çıkarılır. Yükümlünün kendisinin elektronik kelepçeyi çıkarması ihlal nedeni olup yükümlünün tutuklanması sonucunu doğurabilir.

5. Elektronik Kelepçe İhlali Cezası Nedir?

Elektronik kelepçe takılması tedbirinin ihlali, elektronik kelepçenin çıkarılması veya belirlenen alanın dışına çıkılması veya elektronik kelepçenin sinyal vermesinin engellenmesi suretiyle olmaktadır. Bu şekilde yapılan ihlalllerde, adli kontrol çerçevesinde uygulanan elektronik kelepçenin takılmasının ihlal edilmesi halinde şüpheli veya sanığın tutuklanması söz konusu olabilecektir.

6. Elektronik Kelepçe Kaç Gün/Ay Sürer?

Elektronik kelepçe adli kontrol kapsamında maksimum 7 yıla kadar şüpheli veya sanığa takılabilmektedir. Bu süreden sonra elektronik kelepçe takılması tedbirine devam edilemez. İnfaz aşamasında ise denetimli serbestlik kapsamında hakimin olayın özelliğine bağlı olarak infazın amacıyla sınırlı bir süreyle elektronik kelepçe takılmasına karar verme yetkisi bulunmaktadır.

7. Elektronik Kelepçeyi Kırmak Kamu Malına Zarar Verme Suçu Oluşturur

İşlediği bir suç nedeniyle hakkında Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Kanunu 105/a maddesi gereğince elektronik kelepçe uygulanmak suretiyle 20.00-06.00 saatleri arasında konutu terk etmeme yükümlülüğü verilen sanığın 18/09/2013 günü 20.00 eve gelmediğinin tespit edilmesi üzerine Denetimli Serbestlik Şube Müdürlüğü tarafından haber verilen polis memurlarınca yapılan soruşturmada sanığın elektronik kelepçeyi kırarak attığının tespit edildiği bu suretle kamu malına zarar verme suçunu işlediği iddia ve kabul olunan olayda; İddia, sanığın tevil yollu ikrar içeren savunması, tutanaklar ve tüm dosya kapsamından, sanığın mala zarar verme eyleminin sabit olduğu anlaşıldığından mahkumiyeti yönündeki mahkeme kabul ve uygulamasında bir isabetsizlik görülmemiştir (Y23CD-Karar : 2016/10717).

Mahkemece, hakkında konutta denetim ve gözetim altında bulundurulma yükümlülüğü belirlenerek elektronik izleme yöntemi ile takibi yapılan sanığın çalışır vaziyette kendisine teslim edilen elektronik kelepçeyi tam tarihi belli olmayan bir tarihde keserek kamu malına zarar verme suçunu işlediği kabul edilmiştir. Karar usul ve yasaya uygundur (Y2CD-Karar : 2023/2122).