Özel İşaret ve Kıyafetleri Usulsüz Kullanma Suçu Nedir? (TCK 264)

Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma suçu, 5237 sayılı TCK’nın 264. maddesinde “Kamu İdaresinin Güvenilirliğine ve İşleyişine Karşı Suçlar” bölümünde şu şekilde düzenlenmiştir:

Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma

Madde 264 - (1) Bir rütbe veya kamu görevinin veya mesleğin, resmi elbisesini yetkisi olmaksızın alenen ve başkalarını yanıltacak şekilde giyen veya hakkı olmayan nişan veya madalyaları takan kimseye üç aydan bir yıla kadar hapis cezası verilir.

(2) Elbisenin sağlayacağı kolaylık ve olanaklardan yararlanarak bir suç işlenirse, yalnız bu fiilden ötürü yukarıdaki fıkrada belirtilen cezalar üçte biri oranında artırılarak hükmolunur.

Özel İşaret ve Kıyafetleri Usulsüz Kullanma Suçunun Unsurları

Madde gerekçesine göre; maddenin birinci fıkrasında, bir rütbe ya da kamu görevinin veya mesleğin resmî elbisesini yetkisi olmadan alenen ve başkalarını yanıltacak şekilde giymek veya hakkı olmadığı hâlde belirli nişan veya madalyaları takmak suç olarak tanımlanmıştır.

Elbisenin ait olduğu kamu görevine ilişkin işlerin yapılmasına teşebbüs edilmesi, ayrı bir suç oluşturur. Bu durumda ayrıca kamu görevinin usulsüz olarak üstlenilmesi suçu suçu hükmüne göre cezaya hükmetmek gerekir.

Maddenin ikinci fıkrasında, haksız olarak giyilen elbisenin sağlayacağı kolaylık ve olanaklardan yararlanılarak suç işlenmesi hâlinde, elbise giymeye ait cezanın artırılacağı açıklanmıştır. Böylece hem haksız elbise giymenin cezası artırılacak ve hem de işlenen suçtan dolayı ceza verilecektir.

Adli Para Cezası, Erteleme ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması

Adli para cezası, işlenen bir suça karşılık hapis cezasıyla birlikte veya tek başına uygulanabilen bir yaptırım türüdür. Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası 1 yıl veya altında olduğunda adli para cezasına çevrilebilir.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması, sanık hakkında hükmolunan cezanın belli bir denetim süresi içerisinde sonuç doğurmaması, denetim süresi içerisinde belli koşullar yerine getirildiğinde ceza kararının hiçbir sonuç doğurmayacak şekilde ortadan kaldırılması davanın düşmesine neden olan bir ceza muhakemesi kurumudur. Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası 2 yıl veya altında olduğundan hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması (hagb) kararı verilmesi mümkündür.

Erteleme, mahkeme tarafından belirlenen cezanın cezaevinde infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesidir. Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası 2 yıl veya altında olduğundan hakkında cezanın ertelenmesi kararı verilmesi mümkündür.

Suçun Şikayet Süresi ve Zamanaşımı

Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma suçu, şikayete tabi suçlar arasında yer almadığından savcılık tarafından resen soruşturulur, bu suçlara dair herhangi bir şikayet süresi yoktur. Şikayetten vazgeçme ceza davasının düşmesi sonucunu doğurmaz. Suç, dava zamanaşımı süresine riayet edilmek kaydıyla her zaman soruşturulabilir.

Dava zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten itibaren belli bir süre geçtiği halde dava açılmamış veya dava açılmasına rağmen kanuni süre içinde sonuçlandırılmamış ise ceza davasının düşmesi sonucunu doğuran bir ceza hukuku kurumudur. Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma suçu için yapılan yargılamalarda olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Suç, bu zamanaşımı süresi içerisinde her zaman soruşturulabilir, bu zamanaşımı süresi geçtikten sonra soruşturma yapılamaz.

Uzlaşma

Uzlaşma, suç isnadı altındaki şahıs ile suçun mağduru olan şahsın bir uzlaştırmacı aracılığıyla iletişim kurarak anlaşmasıdır. Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma suçu, uzlaşma kapsamında olan suçlardan değildir.

Görevli Mahkeme

Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma suçu nedeniyle yapılan yargılamalar asliye ceza mahkemesi tarafından yerine getirilir.

Soruşturma aşamasında kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilebilir.

Kovuşturma aşamasında basit yargılama usulü uygulanarak yargılama yapılabilir.

Özel İşaret ve Kıyafetleri Usulsüz Kullanma Suçu Yargıtay Kararları

Zabıta Kıyafeti ile Özel İşaret ve Kıyafetleri Usulsüz Kullanılması Mahkumiyet

Katılanın beyanında sanığın zabıta kıyafetiyle geldiğini, şapkasını araçta bıraktığını beyan etmesi, adli emanetin 2011/94 sırasına kayıtlı zabıta şapkasını polislere teslim etmesi, hastanenin güvenlik kamera kayıtlarında sanığın hastane içinde zabıta kıyafetiyle dolaştığının belirlenmesi karşısında, sanığın TCK’nın 264. maddesinde düzenlenen özel işaret ve kıyafetlerin usulsüz kullanılması suçundan mahkumiyeti yerine yazılı şekilde beraatına karar verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 15. Ceza Dairesi - Karar: 2015/23086).

Polis Kokart, Rozet veya Armasına Benzeyen Şeyler Taşımak Beraat

Sanık hakkında özel işaret ve kıyafetleri izinsiz kullanma suçundan verilen hükmün temyiz incelemesinde;

Sanığın kendisinin polis olduğunu söyleyerek cüzdanında bulunan metal polis kokartını göstermesi şeklinde gerçekleşen olayda, sanığın gösterdiği polis kokartının 2933 sayılı Kanunda düzenlenen madalya ve nişanlardan olmadığı nazara alınarak TCK’nın 264. maddesinde düzenlenen ve maddi unsurları “Bir rütbe veya kamu görevinin veya mesleğin, resmi elbisesini yetkisi olmaksızın alenen ve başkalarını yanıltacak şekilde giyen veya hakkı olmayan nişan veya madalyaları takan kimseye…” şeklinde düzenlenen özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanmak suçunun oluşmadığı anlaşılmakla sanığın beraati yerine yazılı şekilde mahkumiyetine karar verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 17. Ceza Dairesi - Karar: 2019/15444).

Sanığın, yol meselesi yüzünden karşı tarafla tartıştığı sırada olay yerine polislerin geldiği, sanığın da, kendisini polis olarak tanıtıp polis kartına benzer bir kartı göstermesi üzerine polislerin bu karta bakarak kartın polis tanıtma kartı olmadığını belirttikleri şeklinde gerçekleşen olayda, sanığın gösterdiği polis kartının 2933 sayılı Kanunda düzenlenen madalya ve nişanlardan olmadığı nazara alınarak, TCK’nın 264. maddesinde düzenlenen suçun yasal unsurlarının ne suretle oluştuğu yöntemince değerlendirilmeden yetersiz gerekçe ile mahkumiyetine karar verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 4. Ceza Dairesi- Karar : 2017/3351).

Sanığın, telefon satışı sırasında seyyar satıcılara gösterdiği metal polis rozetinin (armasının) 2933 sayılı Kanunda düzenlenen madalya ve nişanlardan olmadığı nazara alınarak TCK’nın 264. maddesinde düzenlenen ve maddi unsurları “Bir rütbe veya kamu görevinin veya mesleğin, resmi elbisesini yetkisi olmaksızın alenen ve başkalarını yanıltacak şekilde giyen veya hakkı olmayan nişan veya madalyaları takan kimseye..” şeklinde düzenlenen özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma suçunun oluşmadığı anlaşılmakla, sanığın beraati yerine yazılı ve yeterli olmayan gerekçelerle mahkumiyetine karar verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 5. Ceza Dairesi - Karar : 2015/17637).

Sanığın aracının önünde bulundurduğu üzerinde polis yıldızının bulunduğu amblemi taşıyan geçici park belgesinin 2933 sayılı Kanunda düzenlenen madalya ve nişanlardan olmadığı nazara alınarak TCK’nın 264. maddesinde düzenlenen ve maddi unsurları “Bir rütbe veya kamu görevinin veya mesleğin, resmi elbisesini yetkisi olmaksızın alenen ve başkalarını yanıltacak şekilde giyen veya hakkı olmayan nişan veya madalyaları takan kimseye..” şeklinde düzenlenen özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanmak suçunun oluşmadığı anlaşılmakla, sanığın beraati yerine yazılı ve yeterli olmayan gerekçelerle mahkumiyetine karar verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 5. Ceza Dairesi - Karar : 2015/15065).

Sanığın, metronun ücretsiz turnikesinden geçerken özel güvenlik görevlisine kendisinin polis olduğunu söyleyerek gösterdiği metal polis rozetinin (armasının) 2933 sayılı Kanunda düzenlenen madalya ve nişanlardan olmadığı nazara alınarak TCK’nın 264. maddesinde düzenlenen ve maddi unsurları “Bir rütbe veya kamu görevinin veya mesleğin, resmi elbisesini yetkisi olmaksızın alenen ve başkalarını yanıltacak şekilde giyen veya hakkı olmayan nişan veya madalyaları takan kimseye..” şeklinde düzenlenen özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanmak suçunun oluşmadığı anlaşılmakla, sanığın beraati yerine yazılı ve yeterli olmayan gerekçelerle mahkumiyetine karar verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 5. Ceza Dairesi - Karar : 2015/11457).

Dolandırıcılık Suçunun Unsuru Asker Kıyafeti (Üniforması) Kullanma

Dolandırıcılık, özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma suçlarından sanığın mahkûmiyetine ilişkin hükümler, sanık ve müdafii tarafından temyiz edilmekle, dosya incelenerek gereği düşünüldü:

Sanığın, şikayetçiye ait pastaneye üzerinde üsteğmen üniforması olduğu halde giderek alış veriş yaptığı, kredi kartı ile ödeme yapacakken bir sorun var deyip aldığı ürünlerin parasını daha sonra gelip ödeyeceğini söyleyerek telefon numarasını bırakıp güven telkin ettiği, şikayetçinin bir kaç defa aramasına rağmen satın aldığı yiyeceklerin parasını ödemediği olayda, sanığın kamu kurumunun maddi varlığı sayılan üniformayı kullanması nedeni ile eylemin TCK’nın 158/1-d maddesinde düzenlenen nitelikli dolandırıcılık suçunu oluşturup oluşturmayacağına ilişkin delilleri takdir ve değerlendirme yetki ve görevinin üst dereceli Ağır Ceza Mahkemesine ait olduğu gözetilerek ve görevsizlik kararı verilmesi gerekirken yargılamaya devamla yazılı şekilde hüküm kurulması, bozma nedenidir (Yargıtay 15. Ceza Dairesi - Karar: 2017/9260).

İnternetten Tanıştığı Kişiye Kendisini Teğmen Olarak Tanıtma

SUÇ : Dolandırıcılık, özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma

Sanığın internette bir arkadaşlık sitesinden tanıştığı mağdura kendisini teğmen olarak tanıtıp arkadaşlık kurduğu, askeri üniforma giyerek mağdurun yaşadığı yere geldiği ve ailesi ile tanıştığı, görüştükleri dönem içerisinde bazı olaylar nedeniyle hapis cezası aldığını, bunların paraya çevrilebileceğini ve kanser hastası olduğunu ve tedavisi için gerekli olduğunu söyleyerek çeşitli aralıklarla mağdurdan yaklaşık 25.000 TL para aldığı iddiası karşısında sanığın eyleminin 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 158/1-d maddesinde öngörülen nitelikli dolandırıcılık suçunu oluşturup oluşturmayacağına ilişkin delillerin takdirinin üst dereceli Ağır Ceza Mahkemesine ait olduğu gözetilerek görevsizlik kararı verilmesi yerine, yargılamaya devamla yazılı şekilde hüküm kurulması, bozma nedenidir (Yargıtay 23. Ceza Dairesi - Karar: 2016/3271).

Dolandırıcılık Suçunun Unsuru Olarak Özel Kıyafetleri Usulsüz Kullanma

TCK’nın 158/1-d bendinde belirtilen,Kamu kurum ve kuruluşlarının,kamu meslek kuruluşlarının,siyasî parti, vakıf veya dernek tüzel kişiliklerinin araç olarak kullanılması suretiyle dolandırıcılık suçunun işlenmesi, nitelikli hâl kabul edilmiştir. Söz konusu kurum yada kuruluşların konumunun suçun işlenmesinde kolaylık sağlayacağı düşüncesi,bu kurum ve kuruluşların bu suçta araç olarak kullanılmasının,ağırlaştırıcı neden olmasını gerektirmiştir. Bu nitelikli halin uygulanabilmesi için,bunların isminin kullanılması yeterli olmayıp maddi varlığının kullanılması gerekmektedir. Araç olarak kullanılma,bu kurum veya kuruluşlara ait yazı veya belgeleri amaç dışı olarak kullanmak şeklinde olabilir. Bu kurumlara ait kimlik belgesinin gösterilmesi, basılı evraklarının, kıyafetlerinin, taşıtlarının kullanılması mağdurda güven oluşumunu sağlayacaktır.

Sanığın, üzerinde astsubay kıyafetiyle mağdurun işçi olarak çalıştığı benzin istasyonuna giderek kendisini Zeki Üsteğmen olarak tanıttığı ve 50 TL değerinde mazot alarak ücretini daha sonra ödeyeceğini söylediği, mağdurun olaydan sonra sanığa ulaşamadığı, bu suretle sanığın dolandırıcılık ile özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma suçlarını işlediğinin iddia edildiği olayda;

Jandarma Genel Komutanlığı’nın maddi varlığı sayılan üniformanın kullanılması suretiyle atılı suçun işlenmiş olması karşısında, eylemin 5237 sayılı TCK’nın 158/1-d maddesinde öngörülen “kamu kurum ve kuruluşlarının araç olarak kullanılması suretiyle dolandırıcılık” suçunu oluşturup oluşturmayacağına ilişkin delillerin takdirinin üst dereceli Ağır Ceza Mahkemesine ait olduğu gözetilip görevsizlik kararı verilmesi gerekirken, yargılamaya devamla yazılı şekilde hüküm kurulması, bozma nedenidir (Yargıtay 15. Ceza Dairesi - Karar: 2014/21990).

Kendini Askeri Savcı Olarak Tanıtma

Sanığın, üsteğmen üniformasını giyerek katılanın iş yerine gittiği, burada katılana kendisini Askeri savcı M. Ü. olarak tanıtarak haksız menfaat temin etmek suretiyle dolandırıcılık suçunu işlendiğinin iddia ve kabul olunması karşısında; İddianamede özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma suçundan da kamu davası açıldığı gözetilerek eylemin suç tarihinde yürürlükte bulunan 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 158/1-d, 264/1-2 maddelerinde öngörülen nitelikli dolandırıcılık ve özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma suçunu oluşturup oluşturmayacağına ilişkin delillerin takdirinin üst dereceli Ağır Ceza Mahkemesine ait olduğu gözetilerek görevsizlik kararı verilmesi yerine, yargılamaya devamla yazılı şekilde hüküm kurulması, bozma nedenidir

Avukat Baran Doğan