Zehirli Madde İmal ve Ticareti Suçu Nedir? (TCK 193)

Zehirli madde imal ve ticareti suçu, 5237 sayılı TCK’nın 193. maddesinde “Kamu Sağlığına Karşı Suçlar” bölümünde şu şekilde düzenlenmiştir:

Zehirli madde imal ve ticareti suçu

Madde 193 - (1) İçeriğinde zehir bulunan ve üretilmesi, bulundurulması veya satılması izne bağlı olan maddeyi izinsiz olarak üreten, bulunduran, satan veya nakleden kişi, iki aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Zehirli Madde İmal ve Ticareti Suçunun Unsurları

Madde gerekçesine göre; maddede, insan sağlığı için ortaya koyduğu tehlike nedeniyle zehirlerin izinsiz olarak üretilmesi veya ticareti suç hâline getirilmiştir. İzinsiz üretim veya ticaretten maksat, bu faaliyetlerin gerekli iznin alındığını gösteren belge bulunmadan icra edilmesidir.

Özellikle belirtelim ki, 6197 sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun’un 43. maddesine göre; zehirli veya kimyevi maddelerle tıbbî ecza ve müstahzarların müsaadesiz satılması yasaktır. Bunları müsaadesiz satan veya satmak üzere dükkanında bulunduranlar Türk Ceza Kanununun 193. maddesinde düzenlenen zehirli madde imal ve ticareti suçune göre cezalandırılır.

Adli Para Cezası, Erteleme ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması

Adli para cezası, işlenen bir suça karşılık hapis cezasıyla birlikte veya tek başına uygulanabilen bir yaptırım türüdür. Zehirli madde imal ve ticareti suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası 1 yıl veya altında olduğunda adli para cezasına çevrilebilir.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması, sanık hakkında hükmolunan cezanın belli bir denetim süresi içerisinde sonuç doğurmaması, denetim süresi içerisinde belli koşullar yerine getirildiğinde ceza kararının hiçbir sonuç doğurmayacak şekilde ortadan kaldırılması davanın düşmesine neden olan bir ceza muhakemesi kurumudur. Zehirli madde imal ve ticareti suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası 2 yıl veya altında olduğundan hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması (hagb) kararı verilmesi mümkündür.

Erteleme, mahkeme tarafından belirlenen cezanın cezaevinde infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesidir. Zehirli madde imal ve ticareti suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası 2 yıl veya altında olduğundan hakkında cezanın ertelenmesi kararı verilmesi mümkündür.

Suçun Şikayet Süresi ve Zamanaşımı

Zehirli madde imal ve ticareti suçu, şikayete tabi suçlar arasında yer almadığından savcılık tarafından resen soruşturulur, bu suçlara dair herhangi bir şikayet süresi yoktur. Şikayetten vazgeçme ceza davasının düşmesi sonucunu doğurmaz. Suç, dava zamanaşımı süresine riayet edilmek kaydıyla her zaman soruşturulabilir.

Dava zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten itibaren belli bir süre geçtiği halde dava açılmamış veya dava açılmasına rağmen kanuni süre içinde sonuçlandırılmamış ise ceza davasının düşmesi sonucunu doğuran bir ceza hukuku kurumudur. Zehirli madde imal ve ticareti suçu için yapılan yargılamalarda olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Suç, bu zamanaşımı süresi içerisinde her zaman soruşturulabilir, bu zamanaşımı süresi geçtikten sonra soruşturma yapılamaz.

Uzlaşma

Uzlaşma, suç isnadı altındaki şahıs ile suçun mağduru olan şahsın bir uzlaştırmacı aracılığıyla iletişim kurarak anlaşmasıdır. Zehirli madde imal ve ticareti suçu, uzlaşma kapsamında olan suçlardan değildir.

Görevli Mahkeme

Zehirli madde imal ve ticareti suçu nedeniyle yapılan yargılamalar asliye ceza mahkemesi tarafından yerine getirilir.

Soruşturma aşamasında kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilebileceği gibi, kovuşturma aşamasında basit yargılama usulü uygulanarak yargılama yapılması mümkündür.

Zehirli Madde Bulundurma, Üretme, Taşıma, Satma ve Ticareti Suçu Yargıtay Kararları

Eczanede Zehirli Madde İmal ve Ticareti (Satışı)

Sanığın sattığı iddia ve kabul edilen … ismli ilacın ele geçmemesi nedeniyle 6197 sayılı Kanun’un 43/1. maddesi uyarınca, “zehirli, kimyevi madde veya tıbbi ecza ve müstahzarlarından” olup olmadığı tespit edilemediği, sanığın zehirli madde imal ve ticareti yaptığına ilişkin kuşku sınırlarını aşan kesin delil bulunmadığı anlaşıldığından “Şüpheden sanık yararlanır” ilkesi de gözetilerek yüklenen suçtan beraatı yerine mahkumiyetine karar verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 9. Ceza Dairesi - Karar: 2016/7474).

Zehirli Madde İmal ve Ticareti Suçunda Mağdur/Suçtan Zarar Gören

Zehirli madde imal ve ticareti suçundan doğrudan zarar görmeyen Sağlık Bakanlığının CMK’nın 237. maddesi uyarınca mağdur veya suçtan doğrudan zarar gören sıfatıyla bu suçla ilgili davaya katılmasına karar verilemeyeceği gözetilmeden sanık aleyhine, katılan idare vekili lehine 660-TL vekalet ücretine hükmedilmesi, yasaya aykırı, sanık müdafiinin temyiz itirazları bu nedenle yerinde olduğundan CMUK’nın 321. maddesi gereğince hükmün BOZULMASINA karar verildi (Yargıtay 10. Ceza Dairesi - Karar: 2019 / 2579).

Katılan … İdaresi vekilinin zehirli madde imal ve ticareti suçundan kurulan beraat hükümlerini temyiz talebi üzerine yapılan incelemede; zehirli madde imal ve ticareti suçundan doğrudan zarar görmeyen Gümrük İdaresi’nin kamu davasına katılmasına karar verilmiş olması hükmü temyize hak vermeyeceğinden katılan … İdaresi vekilinin vaki temyiz inceleme talebinin 5320 sayılı Kanunun 8/1. maddesi gereğince yürürlükte bulunan 1412 sayılı CMUK.nun 317. maddesi gereğince REDDİNE karar verildi (Yargıtay 7. Ceza Dairesi-Karar: 2018/6059).

Zehirli madde imal ve ticareti yapma suçunun 5237 sayılı TCK’nın ikinci kitabının “topluma karşı suçlar” başlıklı üçüncü kısmının “kamunun sağlığına karşı suçlar” başlığını taşıyan üçüncü bölümünde düzenlenmiş olması; belirtilen özelliği gereğince, katılan Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın, CMK’nın 237. maddesi uyarınca mağdur veya suçtan zarar gören sıfatıyla bu suçlarla ilgili davalara katılma ve hükmü temyiz etme hakkının olmadığı anlaşıldığından, katılan vekilinin temyiz inceleme isteğinin, 5320 sayılı Kanun’un 8/1. ve 1412 sayılı CMUK’nın 317. maddeleri gereğince REDDİNE, 08.02.2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi. (Yargıtay 20. Ceza Dairesi -Karar: 2018/688).

Avukat Baran Doğan