Devletin Egemenlik Alametlerini Aşağılama Suçu Nedir? (TCK 300)

Devletin egemenlik alametlerini aşağılama suçu, 5237 sayılı TCK’nın 300. maddesinde “Devletin Egemenlik Alametlerine ve Organlarının Saygınlığına Karşı Suçlar” bölümünde şu şekilde düzenlenmiştir:

Devletin Egemenlik Alametlerini Aşağılama

Madde 300 - (1) Türk Bayrağını yırtarak, yakarak veya sair surette ve alenen aşağılayan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu hüküm, Anayasada belirlenen beyaz ay yıldızlı al bayrak özelliklerini taşıyan ve Türkiye Cumhuriyeti Devletinin egemenlik alameti olarak kullanılan her türlü işaret hakkında uygulanır.

(2) İstiklal Marşını alenen aşağılayan kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(3) Bu maddede tanımlanan suçların yabancı bir ülkede bir Türk vatandaşı tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte bir oranında artırılır.

Devletin Egemenlik Alametlerini Aşağılama Suçunun Unsurları

Madde gerekçesine göre; madde metninde, Türk Bayrağını alenen tahkir fiili cezalandırılmaktadır.

Suçun konusu Türk Bayrağıdır. Türk Bayrağından maksat, Anayasanın 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında belirtildiği üzere “şekli kanununda belirtilen beyaz ay yıldızlı al bayraktır”. Ancak, Türk Bayrağının yanı sıra, Anayasa’da belirlenen beyaz ay yıldızlı al bayrak özelliklerini taşıyan ve Türkiye Cumhuriyeti Devletinin egemenlik alameti olarak kullanılan her türlü işaretin de bu suçun konusunu oluşturacağı kabul edilmiştir.

Suçun maddî unsuru, bayrağın aşağılanmasıdır. Bu aşağılama çeşitli suretlerde gerçekleştirilebilir. Madde metninde yer verilen “yırtarak”, “yakarak” kelimeleri, tahkirin gerçekleştiriliş suretleri ile ilgili örnekleri oluşturmaktadır.

Maddenin ikinci fıkrasında, millî hâkimiyet alameti olan İstiklal Marşının alenen aşağılanması, ayrı bir suç olarak tanımlanmıştır.

Maddenin üçüncü fıkrasında, bu suçların Türk vatandaşı tarafından yabancı bir ülkede işlenmesi ağırlaştırıcı neden olarak kabul edilmiştir.

Adli Para Cezası, Erteleme ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması

Adli para cezası, işlenen bir suça karşılık hapis cezasıyla birlikte veya tek başına uygulanabilen bir yaptırım türüdür. Devletin egemenlik alametlerini aşağılama suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası 1 yıl veya altında olduğunda adli para cezasına çevrilebilecektir.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması, sanık hakkında hükmolunan cezanın belli bir denetim süresi içerisinde sonuç doğurmaması, denetim süresi içerisinde belli koşullar yerine getirildiğinde ceza kararının hiçbir sonuç doğurmayacak şekilde ortadan kaldırılması davanın düşmesine neden olan bir ceza muhakemesi kurumudur. Devletin egemenlik alametlerini aşağılama suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması (hagb) kararı verilmesi mümkündür.

Erteleme, mahkeme tarafından belirlenen hapis cezasının cezaevinde infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesidir. Devletin egemenlik alametlerini aşağılama suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası hakkında cezanın ertelenmesi kararı verilmesi mümkündür.

Suçun Şikayet Süresi ve Zamanaşımı

Devletin egemenlik alametlerini aşağılama suçu, şikayete tabi suçlar arasında yer almadığından savcılık tarafından resen soruşturulur, bu suçlara dair herhangi bir şikayet süresi yoktur. Şikayetten vazgeçme ceza davasının düşmesi sonucunu doğurmaz. Suç, dava zamanaşımı süresine riayet edilmek kaydıyla her zaman soruşturulabilir.

Dava zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten itibaren belli bir süre geçtiği halde dava açılmamış veya dava açılmasına rağmen kanuni süre içinde sonuçlandırılmamış ise ceza davasının düşmesi sonucunu doğuran bir ceza hukuku kurumudur. Devletin egemenlik alametlerini aşağılama suçu için yapılan yargılamalarda olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Suç, bu zamanaşımı süresi içerisinde her zaman soruşturulabilir, bu zamanaşımı süresi geçtikten sonra soruşturma yapılamaz.

Uzlaşma

Uzlaşma, suç isnadı altındaki şahıs ile suçun mağduru olan şahsın bir uzlaştırmacı aracılığıyla iletişim kurarak anlaşmasıdır. Devletin egemenlik alametlerini aşağılama suçu, uzlaşma kapsamında olan suçlardan değildir.

Soruşturma, Kovuşturma ve Görevli Mahkeme

Devletin egemenlik alametlerini aşağılama suçu nedeniyle yapılan yargılamalar asliye ceza mahkemesi tarafından yerine getirilir.

Soruşturma aşamasında kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilmesi mümkündür.

TCK m.300/2’de yer alan suç hakkında kovuşturma aşamasında basit yargılama usulü uygulanarak yargılama yapılabilir.

Devletin Egemenlik Alametlerini Aşağılama Suçu Yargıtay Kararları

Türkiye Cumhuriyeti Bayrağını Yakma Suçu

Babası ile aralarında sorun olan ve bu durumu mahkemelere yansıyan sanığın, olay gecesi cezaevine girmek amacıyla lisesinin bahçesindeki bayrak direğinde asılı bulunan bayrağın iplerini kopararak bayrağı gönderden indirmesi, daha sonra bayrağı binanın arkasında bulunan çamların arasına götürmesi ve üzerinde taşıdığı çakmakla tutuşturması, yoldan geçen bir vatandaşın müdahalesi üzerine ayakları ile basarak söndürmesi şeklinde gelişen olayda sanığın Türk Bayrağını alenen aşağılama kastıyla hareket ettiği gözetilmeden mahkumiyeti yerine yazılı gerekçeyle beraatine karar verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 9. Ceza Dairesi- Karar: 2010/2487

Bayrak Yakma Suçunda Aleniyet

Atatürk’ün hatırasına alenen hakaret ve Devletin egemenlik alametlerini aşağılama suçları hakkında kurulan hükümlerin temyiz incelemesinde; 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkındaki Kanun’un 1. maddesinde; Atatürk’ün hatırasına alenen hakaret eden veya söven kimsenin cezalandırılacağının hükme bağlandığı gibi, 5237 sayılı TCK’nın 300/1. maddesi ile Türk Bayrağını yırtarak, yakarak veya sair surette ve alenen aşağılayan kişinin cezalandırılacağına ilişkin düzenleme getirilmiş olup, her iki suç bakımından aleniyet suçun kurucu unsuru olarak öngörülmüştür. Somut olayda; aleniyet unsurunun ne şekilde gerçekleştiği açıklanmadan yetersiz gerekçe ile yazılı şekilde mahkumiyet kararı verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 17. Ceza Dairesi - Karar : 2018/1508).

Bayrak Yakma ve Mala Zarar Verme

Suça sürüklenen çocukların göndere çekili Türk bayrağını indirerek yakmaları şeklinde gerçekleşen olayda, eylemlerinin bir bütün olarak TCK.nun 300/1 kapsamındaki devletin egemenlik alametlerini aşağılama suçunu oluşturması karşısında ayrıca TCK.nun 152/1-a suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilerek, bu suçtan hüküm kurulmasına yer olmadığı kararı verilmesi gerekirken, “bayrağın ekonomik değeri bulunmadığı” gerekçesiyle sanık hakkında CMK.nun 223/2-e hükmü uyarınca beraat kararı verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 8. Ceza Dairesi -Karar: 2017/13353).

Bayrağa Sövme Suçunda Aleniyet

Sanık … hakkında Devletin egemenlik alametlerini alenen aşağılama suçundan kurulan hükme yönelik temyiz taleplerinin incelenmesinde;

Sanığın, mağdur …‘ün evinde 24.01.2008 tarihinde yemek yediği ve alkol aldığı esnada Türk bayrağına sinkaflı şekilde hakaret etmesi eyleminde aleniyet unsurunun gerçekleşmediği gözetilmeden unsurları itibariyle oluşmayan müsnet suçtan beraati yerine yasal olmayan gerekçe ile yazılı şekilde hüküm tesisi, bozma nedenidir (Yargıtay 16. Ceza Dairesi - Karar: 2017/1151).

Halat Üzerinde Türk Bayrağı Bulundurmak

Olay tarihinde Mustafa İlhan’ın kullanmış olduğu ve sanığın da içinde bulunduğu kamyonet ile balık kasası yüklü halde yolda seyrederken, balık kasalarının bağlandığı halatın ucunda Türk Bayrağının bulunduğunun belirlenmesinden ibaret eylemde, sanığın Devletin egemenlik alametlerini aşağılama suç işleme kastı ile hareket ettiğine dair savunmanın aksine delil elde edilemediği hususu da gözetilerek müsnet suçtan beraati yerine “hayatın olağan akışına ters olduğundan” biçimindeki yasal ve yeterli olmayan gerekçe ile yazılı şekilde hüküm tesisi, bozma nedenidir (Yargıtay 3. Ceza Dairesi 2021/4742 E. , 2021/10867 K.).

Türk Bayrağını Aşağılama Suçunda Aleniyet

Atatürk’ün hatırasına alenen hakaret ve Devletin egemenlik alametlerini aşağılama suçları hakkında kurulan hükümlerin temyiz incelemesinde; 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkındaki Kanun’un 1. maddesinde; Atatürk’ün hatırasına alenen hakaret eden veya söven kimsenin cezalandırılacağının hükme bağlandığı gibi, 5237 sayılı TCK’nın 300/1. maddesi ile Türk Bayrağını yırtarak, yakarak veya sair surette ve alenen aşağılayan kişinin cezalandırılacağına ilişkin düzenleme getirilmiş olup, her iki suç bakımından aleniyet suçun kurucu unsuru olarak öngörülmüştür. Somut olayda; aleniyet unsurunun ne şekilde gerçekleştiği açıklanmadan yetersiz gerekçe ile yazılı şekilde mahkumiyet kararı verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 17. Ceza Dairesi 2016/10357 E. , 2018/1508 K.).

“Bayrağı İndireceğim” Demek Suça Vücut Vermez

Sanığın olay tarihinde …Tugay Komutanlığında 3. Tabur 12. Bölükte Hava Er olarak askerlik görevini ifa ettiği, 21.11.2013 tarihinde sanığın…Sitesinde bulunan Türk bayrağını göstererek “bu bayrağı indirip, yerine başka bir bayrak takacağım” şeklinde sözler söylediği, şeklinde gelişen olayda TCK’nın 300. maddesinde düzenlenen devletin egemenlik alametlerini aşağılama suçunun unsurları oluşmadığı gözetilmeden beraati yerine yazılı şekilde mahkumiyetine karar verilmesi bozma nedenidir (Yargıtay 3. Ceza Dairesi 2021/5464 E. , 2021/11379 K.)

Avukat Baran Doğan