Kamu Hizmetlerinden Yararlanma Hakkının Engellenmesi Suçu Nedir? (TCK 113)

Kamu hizmetlerinden yararlanma hakkının engellenmesi suçu; cebir veya tehdit kullanılarak ya da hukuka aykırı başka bir davranışla bir kamu faaliyetinin yürütülmesinin veya bireylerin kamu hizmetlerinden yararlanmasının engellenmesiyle meydana gelir.

Kamu hizmetlerinden yararlanma hakkının engellenmesi suçu, TCK m.113’te “Hürriyete Karşı Suçlar” bölümünde düzenlenmiştir.

Kamu Hizmetlerinden Yararlanma Hakkının Engellenmesi Suçunun Cezası (TCK 113)

Kamu hizmetlerinden yararlanma hakkının engellenmesi suçunun cezası şu şekildedir (TCK m.113):

(1) Cebir veya tehdit kullanılarak ya da hukuka aykırı başka bir davranışla;

• a) Bir kamu faaliyetinin yürütülmesine,

• b) Kamu kurumlarında veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarında verilen ya da kamu makamlarının verdiği izne dayalı olarak sunulan hizmetlerden yararlanılmasına,

engel olunması hâlinde, fail hakkında iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

Kamu Hizmetlerinden Yararlanma Hakkının Engellenmesi Suçunun Nitelikli Halleri (TCK 119)

Kamu hizmetlerinden yararlanma hakkının engellenmesi suçu daha fazla cezayı gerektiren nitelikli halleri de vardır. Buna göre, kamu hizmetlerinden yararlanma hakkının engellenmesi suçunun;

• Silahla (TCK m.119/1-a),

• Kişinin kendisini tanınmayacak bir hale koyması suretiyle, imzasız mektupla veya özel işaretlerle (TCK m.119/1-b),

• Birden fazla kişi tarafından birlikte (TCK m.119/1-c),

• Var olan veya var sayılan suç örgütlerinin oluşturdukları korkutucu güçten yararlanılarak (TCK m.119/1-d),
• Kamu görevinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle (TCK m.119/1-e),

İşlenmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.

Bu suçların işlenmesi sırasında kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle ağırlaşmış hallerinin gerçekleşmesi durumunda, ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır. (TCK m.119/2).

Adli Para Cezasına Çevirme, Erteleme ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması

Adli para cezası, işlenen bir suça karşılık hapis cezasıyla birlikte veya tek başına uygulanabilen bir yaptırım türüdür. Kamu hizmetinden yararlanma hakkının engellenmesi suçu nedeniyle TCK m.113 gereği alt sınırdan hükmedilen hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması, sanık hakkında hükmolunan cezanın belli bir denetim süresi içerisinde sonuç doğurmaması, denetim süresi içerisinde belli koşullar yerine getirildiğinde ceza kararının hiçbir sonuç doğurmayacak şekilde ortadan kaldırılması davanın düşmesine neden olan bir ceza muhakemesi kurumudur. Kamu hizmetinden yararlanma hakkının engellenmesi suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması (hagb) kararı verilmesi mümkündür.

Ceza ertelenmesi, mahkeme tarafından belirlenen cezanın cezaevinde infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesidir. Kamu hizmetlerinden yararlanma hakkının engellenmesi suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası hakkında erteleme hükümlerinin uygulanması mümkündür.

Suçun Şikayet Süresi, Zamanaşımı ve Uzlaşma

Uzlaşma, suç isnadı altındaki şahıs ile suçun mağduru olan şahsın bir uzlaştırmacı aracılığıyla iletişim kurarak anlaşmasıdır. Kamu hizmetlerinden yararlanma hakkının engellenmesi suçu uzlaşma kapsamında olan suçlardan değildir.

Kamu hizmetlerinden yararlanma hakkının engellenmesi suçu, şikayete tabi suçlar arasında yer almadığından savcılık tarafından resen soruşturulur, bu suçlara dair herhangi bir şikayet süresi yoktur. Kamu davasına şikayetçi olarak müdahil olan herhangi bir kimse varsa bile şikayetten vazgeçme ceza davasının düşmesi sonucunu doğurmaz. Suç, dava zamanaşımı süresine riayet edilmek kaydıyla her zaman soruşturulabilir.

Dava zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten itibaren belli bir süre geçtiği halde dava açılmamış veya dava açılmasına rağmen kanuni süre içinde sonuçlandırılmamış ise ceza davasının düşmesi sonucunu doğuran bir ceza hukuku kurumudur. Kamu hizmetlerinden yararlanma hakkının engellenmesi suçu yargılamalarında olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.

Görevli Mahkeme

Kamu hizmetlerinden yararlanma hakkının engellenmesi suçu hakkında yargılama yapma görevi, asliye ceza mahkemesi tarafından yerine getirilir.

Kamu Hizmetlerinden Yararlanma Hakkının Engellenmesi Suçu Yargıtay Kararları

Kamu Hizmetlerinden Yararlanma Hakkının Engellenmesi Suçunda Görevli Mahkeme

Erbaa-Ayvacık arasında sefer yapan feribotta çalışan sanığın, husumetli olduğu katılanların hastaneye gitmek üzere feribota binmek istemesi üzerine, “ben burda olduğum zaman bu feribota binmeyeceksiniz” diyerek katılanları tehdit ettiğinin kabul edilmesi karşısında, sanığın eyleminin TCK’nın 113/1. maddesinde düzenlenen (kamu hizmetlerinden yararlanma hakkının engellenmesi) suçu oluşturup oluşturmadığı hususunda, delilleri tartışma ve değerlendirme görevinin üst dereceli asliye ceza mahkemesine ait olduğu gözetilmeden, yargılamaya devamla hüküm kurulması hukuka aykırıdır (Yargıtay 4. Ceza dairesi - Karar: 2015/37055).

Kamu Hizmetlerinden Yararlanma Hakkının Engellenmesi Suçu Fikri İçtima

TCK’nın 265. maddesinde yer alan görevi yaptırmamak için direnme ve TCK’nın 113. maddesinde kamu hizmetlerinden yararlanma hakkının engellenmesi suçlarının somut olay bakımından unsurlarının değerlendirilmesinde; TCK’nın 265. maddesinin kamu idaresinin güvenilirliğine ve işleyişine karşı suçlar kısmında, TCK’nın 113. maddesinin ise hürriyete karşı suçlar kısmında düzenlendiği, ancak her iki suçta da korunan hukuki yararın başında kamu idaresi organlarının faaliyetlerini etkin, hızlı ve zararsız bir şekilde yerine getirebilmesi, kamu faaliyetinin yürütülmesi olduğu, suçun kanuni unsurlarının kamu görevlisi olan veya TCK’nın 6. maddesi gereğince kamu görevlisi sayılan kişilerin yürüttükleri kamu faaliyeti veya kamu görevinin yerine getirilmesini engellemek amacıyla cebir veya tehditin uygulanması gerektiği, TCK’nın 113. maddesinde kanun koyucunun bu iki unsura ek olarak hukuka aykırı bir davranış kavramını da dahil ettiği gerek doktrin gerekse yargı kararlarıyla belirlenmiştir.

Bu açıklamalar ışığında; oluşa ve tüm dosya kapsamına göre; sanığın güzergah ve yolcu alma hususunda daha önce Erciş Belediyesi şoförleri ile tartıştığı, olay günü de Erciş Belediyesinde şoför olan şikayetçi sanık …‘ın, sevk ve idaresinde bulunan belediye otobüsünün sanayi kavşağı civarında yolcu almak için durduğu esnada sanığın otobüsün arka kapısından binerek ‘‘buradan yolcu alamayacaksınız’’ diyerek elindeki sopayla belediye otobüs muavini ve şoförü olan şikayetçi sanıklar… ve …‘e karşı vurması şeklinde gerçekleşen somut olayda; sanığın fiilinin kamu görevlisi sıfatını taşıyan şikayetçi sanıkların görevini yapmasını engellemek amacıyla cebir kullanmak suretiyle görevi yaptırmamak için direnme ve yolcu taşıma kamu hizmetinin belediye tarafından yürütülmesine engel olmaya teşebbüs şeklinde kamu hizmetlerinden yararlanma hakkının engellenmesine teşebbüs suçunu oluşturduğu, TCK’nın 44. maddesinde düzenlenen fikri içtima kuralı uyarınca en ağır cezayı gerektiren fiilden hüküm kurulması gerektiği, buna göre de sadece lehe olan 6529 sayılı Yasa ile değişiklikten önceki 113 ve 35. maddelerde tanımlanan kamu hizmetlerinden yararlanma hakkının engellenmesine teşebbüs suçundan dolayı cezalandırılması gerektiği gözetilmeden, suç vasfında yanılgıya düşülerek yazılı şekilde TCK.nın 223/1. maddesi uyarınca cezalandırılmasına karar verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 8. Ceza Dairesi -Karar: 2019/6006).

Kamu hizmetlerinin engellenmesi suçunun unsurlarının tespiti açısından hangi faaliyetlerin kamu hizmeti niteliğinde kamusal faaliyet olduğu hususunun bir ceza avukatı tarafından değerlendirilmesinde yarar vardır.

Avukat Baran Doğan