Ses ve Görüntü Kaydının Delil Değeri

Telefon dinlemesinden elde edilen ses kaydı, hukuki niteliği itibariyle “belirti” delili olarak kabul edilir. Ses kayıtlarının başka maddi delillerle desteklenmedikçe tek başına delil değeri yoktur.

CMK’nın 135. maddesi kapsamında elde edilen ve belirti delili olan iletişimin dinlenilmesine ilişkin telefondaki şifreli konuşmalar sanığın eyleme katıldığını ispata yeterli değildir (Y16CD-K.2017/5916).

Fotoğraf ve kamera görüntü kayıtları, hukuki niteliği itibariyle “belge” delili niteliğinde olsa da uygulamada belli şartları taşımadığı takdirde ispat için yeterli görülmemektedir.

Kamera kayıtlarının incelenmesi sonucu kodlanan kişinin %70 oranında kuvvetle muhtemel sanık … olabileceğinin belirtildiği anlaşılmakla, alınan raporlardaki bilgi kesin olmayıp benzerlik oranları mahkumiyete yeterli olmadığından şüpheden sanık yararlanır ilkesi uyarınca sanık hakkında beraat kararı verilmesi gerekir (Y8CD-K.2019/12573).

Fotoğraf ve kamera görüntü kayıtları, eşkal teşhisi açısından önemli rol oynamaktadır. Uygulamada fotoğraf ve video kayıtlarından en çok eşkal teşhisi yapılan suçlar şunlardır:

• Banka veya Kredi Kartlarının Kötüye Kullanılması Suçu,
• Dolandırıcılık Suçu,
• Hırsızlık Suçu,
• Yağma Suçu,
• Kasten Öldürme Suçu,

Görüntü Kaydı Benzerliği/Farklılığı ve Analizi

1) Jandarma ve Polis Kriminal Laboratuvarları görüntü kaydı analizi yaparken aşağıdaki organların özelliklerini dikkate alarak insan yüzündeki benzerlikleri ve farklılıkları tespit etmektedir:

• Burun : Burun uzunluğu, burun genişliği, burun direği, burun gerisinin biçimi, burun eğiminin biçimi, burun deliklerinin biçimi.
• Yüz Orta Bölümü : Elmacık kemikleri/yanaklar, yanak göz çizgisi, yanak burun çizgisi.
• Kulaklar : Büyüklüğü, biçimi, sarmal biçimi (kulak dış kenar), dışarı çıkıklığı, kulak kepçesi (kulak içi kıvrımlar), kulak memesi.
• Ağız Bölgesi : Üst dudak çukuru, bıyık veya bıyık karartısı, sakal veya sakal karartısı.
• Ağız : Ağız büyüklüğü, ağız biçimi, üst dudak, alt dudak.
• Çene : Biçim, ağız çene kıvrımı, çene çukuru.

2) Her parametrenin ne ölçüde benzer veya farklı olduğu ayrı ayrı değerlendirilir. Örneğin, burun genişliği parametresi tek başına değerlendirilerek benzerlik veya farklılık ortaya konulur. Yüzün morfolojik özellikleri açısından her parametre görsel olarak karşılaştırılarak şu şekilde sınıflamaya tabi tutulur:

• Detaylarda Benzer : Bu özellik için görüntünün durumu, bütün detayların açıkça seçilebilmesine elverişli durumda.
• Benzer : Görüntünün durumu çok elverişli değil, bu özellik için farklılıklar görülemeyebilir.
• Mukayeseye Elverişli Değil : Görüntünün durumundan dolayı mukayeseye elverişli değil.
• Farklı : İzlenen farklılıklar görüntünün durumundan kaynaklanabilir.
• Detaylarda Farklı : İzlenen farklılıklar sadece fiziksel olarak farklı olmasıyla açıklanabilir.

Örneğin, burun uzunluğu “detaylarda benzer” tespit edilmesine rağmen, çene çukuru “farklı” tespit edilmiş olabilir, her parametre ayrı ayrı değerlendirilmelidir.

3) Benzerlikler ile farklılıkların görünüşü (ayırt etme değeri) de şu şekilde sınıflandırılır:

• Düşük Ayırt Edici,
• Normal Ayırt Edici,
• Yüksek Ayırt Edici.

Örneğin, burun uzunluğu “detaylarda benzer” ve ayırt etme değeri “yüksek ayırt edici” olan bir görüntünün ispat değeri yüksektir.

4) Görüntü Kaydı Analizi Sonucu:

Jandarma/Polis Kriminal Laboratuvarları yukarıdaki organlar üzerinde yaptıkları analizlerle aşağıdaki kanaat kategorilerini ölçü olarak kullanarak şüpheli veya sanık ile ilgili sonuca ulaşmaktadır:

• Aynı : Karşılaştırılabilen parametrelerin çoğunlukla benzer olması ve en az 5 (beş) parametrenin yüksek ayırt edici kategorisinde değerlendirilmesi uzman kararının iki örneğin aynı kişiye ait olduğu yönünde belirmesi.

• Kuvvetle Muhtemel Aynı : Karşılaştırılabilen parametre sayısının yeterli olması ve uzman kararının fotoğraflardaki şahısların aynı kişi olduğu yönünde belirmesi.

• Muhtemel Aynı : Genellikle kaydın kalitesinin düşük olması sebebiyle karşılaştırılabilen parametre sayısının az olması ancak uzman kararının fotoğraflardaki şahısların aynı kişi olduğu yönünde belirmesi.

• Karar Verememe : Karşılaştırılabilen parametrelerde hem benzerlikler hem de farklılıklar tespit edilmesi nedeniyle uzman kanaatinin oluşmaması.

• Muhtemel Farklı : Genellikle kaydın kalitesinin düşük olması sebebiyle karşılaştırılabilen parametre sayısının az olması ancak uzman kararının fotoğraflardaki şahısların farklı kişiler olduğu yönünde belirmesi.

• Kuvvetle Muhtemel Farklı : Karşılaştırılabilen parametre sayısının yeterli olması ve uzman kararının fotoğraflardaki şahısların farklı kişi olduğu yönünde belirmesi.

• Farklı : Karşılaştırılabilen parametrelerin çoğunlukla farklı olması ve en az 5 (beş) parametrenin yüksek ayırt edici kategorisinde değerlendirilmesi ile uzman kararının fotoğraflardaki şahısların farklı kişiler olduğu yönünde belirmesi.

Ses Kaydı Benzerliği/Farklılığı ve Analizi

Laboratuvarlarda karşılaştırılan harf, kelime veya kelime grupları için iki farklı analiz metodu geliştirilmiştir:

• İşitsel analiz medotu,
• Görsel analiz metodu (Cihaza dayalı analiz metodu).

Ses kaydı analizi, sesler arasındaki benzerlikler veya farklılıklar yukarıdaki her iki metod birlikte kullanılarak tespit edilmektedir.

A. İşitsel Analiz Metodu Parametreleri

1. Ezgi, tonlama, vurgu, durak gibi dilsel öğeler,
2. Konuşma hızı (yavaş, normal, hızlı, çok hızlı),
3. Tını (ses rengi),
4. Ağız ve şive,
5. Konuşma şekli (genizsellik vb.),
6. Konuşma bozuklukları

B. Görsel (Cihaza Dayalı) Analiz Metodu Parametreleri

1. Spektrografik görünüm,
2. Format Frekansı (F1),
3. Format Frekansı (F2),
4. Format Frekansı (F3),
5. Perde (Temel Frekans),
6. F1 Format Frekansı Bant Genişliği (B1),
7. F2 Format Frekansı Bant Genişliği (B2),
8. F3 Format Frekansı Bant Genişliği (B3),
9. Otomatik konuşmacı tanıma inceleme sisteminin (OKTİS) ürettiği skorlar.

İşitsel ve görsel analiz metotlarıyla yapılan ses analizlerinde toplam 15 parametre kullanılmaktadır.

C. Ses Kaydı Analizi Sonucu:

Jandarma/Polis Kriminal Laboratuvarları parametrelerle yaptıkları analizlerle aşağıdaki kanaat kategorilerini ölçü olarak kullanarak şüpheli veya sanıkla ilgili sonuca ulaşmaktadır:

• Aynı : Karşılaştırılabilen parametrelerin tamamının (toplam 15 parametre) benzer ve en az 1 tanesinin yüksek ayırt edici özellikte olması.

• Kuvvetle Muhtemel Aynı : Karşılaştırılabilen parametrelerin en az 1 tanesinin benzer olması ve en az 1 tanesinin yüksek ayırt edici özellikte olması.

• Muhtemel Aynı : Karşılaştırılabilen parametrelerin en az 8 tanesinin benzer olması.

• Karar Verememe : Karşılaştırılabilen parametrelerin tutarsız olması.

• Muhtemel Farklı : Karşılaştırılabilen parametrelerin en az 8 tanesinin benzer olmaması.

• Kuvvetle Muhtemel Farklı : Karşılaştırılabilen parametrelerin en az 11 tanesinin benzer olmaması ve en az 1 tanesinin yüksek ayırt edici özellikte olması.

• Farklı : Karşılaştırılabilen parametrelerin tamamının (toplam 15 parametre) benzer olmaması ve en az 1 tanesinin yüksel ayırt edici özellikte olması.

Ses, Fotoğraf ve Görüntü Kaydı Analizi Yargıtay Kararları

Kuvvetle Muhtemel Tespit ve Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi

Sanık hakkında dosya içerisindeki aleyhe tek delil olan hastane kamera kayıtları üzerinde bilirkişi incelemesi sonucu alınan raporda, görüntüdeki kişilerden birinin kesinlik arzetmeksizin kuvvetle muhtemel sanık olduğu ve görüntülerde mağdurun parasının alındığı anın görüntü açısı dışında kalması karşısında; şüpheden sanık yararlanır ilkesi gereğince sanığın beraatine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması; bozma nedenidir (Yargıtay 17. Ceza Dairesi 2015/21073 E. , 2017/1068 K.)

Suç mahalini gösterir kamera kayıtlarında belirlenen kişinin %70 oranında kuvvetle muhtemel sanık olduğu anlaşılmış ise de; katılan yada tanık teşhisi olmaması ve sanığın tüm aşamalarda kamera kaytlarındaki kişinin kendisi olmadığını belirtmiş olması karşısında; sanığın üzerine atılı hırsızlık suçunu işlediğine ilişkin hukuka uygun, kuşkudan uzak, kesin, yeterli ve inandırıcı delil bulunmadığı gözetilmeden, sanığın beraatı yerine yetersiz gerekçe ile yazılı şekilde mahkumiyetlerine karar verilmesi, bozma nedenidir (13. Ceza Dairesi 2016/2256 E. , 2017/9452 K.).

Benzerlik Oranları Mahkmumiyet İçin Yeterli Değildir

Sanık hakkında suç tarihinde İş bankası ATM’sine düzenek yerleştirmek suretiyle mağdura ait banka kartını ele geçirerek hesabından para çekmek suretiyle atılı suçları işlediği iddia ve kabul edilmiş ise de; Dairemizin 10.03.2016 tarihli bozma ilamı üzerine temin edilen 05.01.2018 tarihli Adli Tıp raporunda kamera görüntülerinde kodlanan kişi ile sanık arasında benzerlikler bulunduğu ancak karar vermek için görüntü kalitesinin yetersiz olduğu yine 11.09.2018 tarihli Ulusal Kriminal Büro Amirliği’nin Raporunda görüntü iyileştirme metodları sonucu kamera kayıtlarının incelenmesi sonucu kodlanan kişinin %70 oranında kuvvetle muhtemel sanık … olabileceğinin belirtildiği anlaşılmakla, alınan raporlardaki bilgi kesin olmayıp benzerlik oranları mahkumiyete yeterli olmadığından şüpheden sanık yararlanır ilkesi uyarınca sanık hakkında beraat kararı verilmesi gerekirken yazılı şekilde mahkumiyetine karar verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 8. Ceza Dairesi 2019/10180 E. , 2019/12573 K.)

Kuvvetle Muhtemel Sanık Olduğuna Ne Şekilde Varıldığı

Mahkumiyet kararına esas alınan bilirkişi raporunda kamera görüntülerindeki şahsın kuvvetle muhtemel sanık … olduğuna ilişkin kanaate ne şekilde varıldığının belirtilmemesi karşısında, kamera görüntülerinin ayrıntılı kriminal incelemeye gönderilip bu konuda yeniden bilirkişi raporu alınarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken eksik incelemeyle yazılı şekilde sanığın mahkumiyetine karar verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 13. Ceza Dairesi 2014/15480 E. , 2015/4 K.).

Görüntünün Çok Kuvvetle Muhtemel Sanığa Ait Olması Tek Başına Mahkumiyet İçin Yeterli Değildir

Hükmün, sanık hakkında olaya karıştığına ilişkin herhangi bir teşhisin bulunmadığı, mağdurun işyerinin bulunduğu AVM içerisindeki kuyumcu dükkanının güvenlik kamerasından elde edildiği bahsedilen ancak ne şekilde temin edildiği ve dosyaya nasıl ibraz edildiği dosya içeriğinden anlaşılamayan güvenlik kamerası görüntüsünün hangi zaman dilimine ait olduğunun anlaşılamadığı gibi sadece bu görüntünün olay ile sanık arasında bağlantı kurmaya yeterli olmadığı, bu haliyle bahsi geçen görüntü üzerinden yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucunda kamera kaydında görünen kişinin sanık …’nın resmi ile “Çok kuvvetle muhtemel (%90 oranında)” uyumlu olduğunun bildirilmiş olmasının tek başına mahkumiyete yeter, kesin ve inandırıcı delil olarak kabul edilemeyeceği gözetilmeden, mahkumiyet hükmü kurulması, nedeniyle bozulmasına dair, Dairemizin 16/06/2020 gün ve 2020/1186 esas, 2020/1933 karar sayılı kararı usul ve yasaya uygun bulunmakla, … Bölge Adliye Mahkemesi 7. Ceza Dairesinin 14/10/2020 gün ve 2020/1167 esas 2020/1967 karar sayılı direnme kararı yerinde görülmediğinden, bozma nedenidir (Yargıtay 6. Ceza Dairesi 2021/22177 E. , 2022/16000 K.).

Sanık hakkında olaya karıştığına ilişkin herhangi bir teşhisin bulunmadığı, mağdurun işyerinin bulunduğu AVM içerisindeki kuyumcu dükkanının güvenlik kamerasından elde edildiği bahsedilen ancak ne şekilde temin edildiği ve dosyaya nasıl ibraz edildiği dosya içeriğinden anlaşılamayan güvenlik kamerası görüntüsünün hangi zaman dilimine ait olduğunun anlaşılamadığı gibi sadece bu görüntünün olay ile sanık arasında bağlantı kurmaya yeterli olmadığı, bu haliyle bahsi geçen görüntü üzerinden yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucunda kamera kaydında görünen kişinin sanık …’nın resmi ile “Çok kuvvetle muhtemel (%90 oranında)” uyumlu olduğunun bildirilmiş olmasının tek başına mahkumiyete yeter, kesin ve inandırıcı delil olarak kabul edilemeyeceği gözetilmeden, mahkumiyet hükmü kurulması, bozma nedenidir (Yargıtay 6. Ceza Dairesi 2020/1186 E. , 2020/1933 K.).

Fotoğraf ve Görüntü Kaydı İçin Adli Tıp Raporu Alınmalıdır

Dosya içerisinde mevcut 31.01.2022 tarihli bilirkişi raporunda, sanık ile güvenlik kamerasına yansıyan şahsın % 90 oranında çok kuvvetle muhtemel aynı şahıslar olduğu belirtilmiş ise de; sanığın aşamalardaki ifadelerinde görüntülerdeki şahsın kendisi olmadığını beyan ederek atılı suçu işlemediğini savunması karşısında; eylemi gerçekleştiren kişinin sanık olup olmadığının tereddüte mahal vermeyecek şekilde belirlenmesi için sanığın teşhise elverişli olacak şekilde fotoğrafları temin edildikten sonra, dosya içinde mevcut olay anını gösterir kamera görüntüleriyle birlikte Adli Tıp Kurumu veya Kriminal Daire Başkanlıklarından mümkünse görüntü netleştirilmesi de sağlanarak rapor aldırılıp sonucuna göre sanığın hukukî durumunun takdir ve tayini gerekirken eksik kovuşturma ile … şekilde hüküm kurulması, bozma nedenidir (Yargıtay 6. Ceza Dairesi 2022/7743 E. , 2022/14088 K.).

Sanıkların aşamalarda üzerine atılı suçları kabul etmediği, olaya ilişkin kamera görüntülerinin incelenmesi neticesinde bilirkişi tarafından düzenlenen raporda “ATM güvenlik kamera kayıtlarının incelemeyi gerçekleştiren kuruluşa gönderilmemesi ve gönderilen DVD’nin hasarlı olup açılmaması nedeniyle incelemenin bilirkişi raporundaki fotoğraflar üzerinden yapıldığı belirtilerek, kayıtlardaki 1’nci şüphelinin “kuvvetle muhtemel” derecede sanıkların olmadığı, 2’nci şüphelinin ise “kuvvetle muhtemel” derecede sanık … olabileceğinin düşünüldüğünün belirtildiği anlaşılmakta ise de, olaya ilişkin tüm dijital deliller gönderilip, eylemi gerçekleştiren şahıslar ile sanıkların aynı kişi olup olmadığına ilişkin, Adli Tıp Kurumu veya Kriminal Daire Başkanlığından alınacak rapor ile tereddüde mahal vermeyecek şekilde belirlenerek sonucuna göre, sanıkların hukuki durumunun takdiri gerekirken eksik araştırma ve inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması, bozma nedenidir (Yargıtay 13. Ceza Dairesi 2018/11293 E. , 2019/2195 K.).

Kuvvetle Muhtemel Aynı Ses Kaydının Delil Değeri

Sanığın suçlamayı kabul etmemesine karşın katılanı tanıdığını ve daha önceden aralarında ağız münakaşası çıktığını beyan etmesi, uzmanlık raporunda, 155 polis ihbar hattını arayan ses ile sanığın kayda alınan sesi arasında yapılan karşılaştırmada kuvvetle muhtemel aynı kişiye ait olduğunun belirtilmesi, suça konu konuşma içeriğinde katılan açıkça belirtilmemiş ise de ismi ile motorsikletli polisi olarak görev yaptığı belirtildiğinden katılanın kim olduğunun tespit edilebildiği, ayrıca sanık suça konu sözleri yalnızca ihbar hattındaki polis memuruna söylemesine karşın, bahse konu sözlerin ses kaydına alındığı ve 155 polis imdat hattında görevli polis memurları tarafından yargılamaya konu olayın tutanak altına alınıp bu tutanağın resmi olarak değişik aşamalarda işlem gördüğü, bu suretle olay kapsamında katılanın yokluğunda gerçekleşen hakaret suçunda, TCK’nın 125/1-son cümlesinde düzenlenen, birlikte ya da dağınık en az üç kişi ile ihtilat unsurunun gerçekleştiği gözetilmeden yerinde olmayan gerekçeyle yazılı şekilde, beraat hükümleri kurulması bozma nedenidir (Yargıtay 4. Ceza Dairesi 2018/6741 E. , 2021/15511 K).

Somut olayımızda ise her ne kadar suça sürüklenen çocuğun dosyada mevcut kamera kayıtlarında belirlenen kişi ile kuvvetle muhtemel aynı kişi olduğunu belirtir uzmanlık raporu bulunmakta ise de bahse konu raporun şüpheden uzak kesinlik içermemesi yine bozma ilamı sonrası dinlenen mağdurların da suça sürüklenen çocuğu kesin teşhis edememiş olmaları karşısında beraat kararı verilmesi gerekir (Yargıtay 13. Ceza Dairesi 2017/1680 E. , 2018/6755 K.).

Kuvvetle Muhtemel Farklı Görüntü Kaydı

Kolluk görevlilerince düzenlenen inceleme ve tespit tutanağına göre şikayetçiye ait işyerinin kapısının güvenlik kamera görüntülerinde yüzleri görünmeyen suça sürüklenen çocuklar tarafından zorlandığının tespit edildiği, suça sürüklenen çocukların, tüm aşamalarda atılı suçları işlemediklerini savunması, yargılama evresinde alınan 03.05.2013 tarihli bilirkişi raporunda da güvenlik kamera görüntülerinde yer alan şahısların kar maskesi takmış olmalarından dolayı suça sürüklenen çocuklar olup olmadığı hususunda kanaat bildirilmesinin bilimsel olmadığı, suça sürüklenen çocuk …‘nın ikametinde ele geçirilen mont ile kamera görüntülerinde yer alan montun kuvvetle muhtemel farklı olduğunun belirtilmesi ve suça sürüklenen çocukların yüklenen suçları işlediklerine dair başka delil olmaması karşısında, suça sürüklenen çocukların atılı suçlardan beraatleri yerine yazılı şekilde mahkumiyetlerine karar verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 2. Ceza Dairesi 2014/35168 E. , 2017/5023 K.).

Avukat Baran Doğan