Bilişim Avukatı Nedir?

Bilişim avukatı, internet ortamında işlenen suçlar ile bilişim sistemlerinin kullanıldığı özel hukuk (boşanma, tazminat vb.) uyuşmazlıklara bakan avukatları ifade etmek üzere kullanılır. Bilişim avukatları, internet avukatı, bilişim suçları avukatı vb. isimlerle de anılmaktadır. Ancak, mevzuatta bilişim avukatı veya internet avukatı gibi avukatlık uzmanlık alanları mevcut değildir. Bu tanımlamalar uygulamayla gelişmiş olmasına rağmen henüz uygulamada dahi yeknesak bir kavram bütünlüğü oluşturacak şekilde kullanılmamaktadır.

Bilişim, bilginin elektronik ve teknolojik araçlar kullanılarak aktarılmasıdır. Bu çerçevede bilişim kavramı, pos cihazları, bilgisayarlar, cep telefonu, tablet vb. benzeri araçlarla yapılan bilgi aktarımlarını ifade etmektedir. Facebook, twitter, instagram, youtube vb. sosyal medya hesapları ile e-mail ve telegram, whatsapp vb. uygulamalar bilişim sistemi olarak kabul edilmektedir. Bu bilişim sistemleri üzerinden işlenen suçlara veya özel hukuka ilişkin davalara bakan avukatlara da halk arasında internet avukatı veya bilişim avukatları denilmektedir.

Bilişim Suçları Avukatı Hangi Davalara Bakar?

Bilişim suçları avukatı, diğer bir deyişle siber suçlar avukatı, yukarıda açıkladığımız üzere ceza hukuku mevzuatında tanımlanmış bir avukatlık uzmanlık alanı değildir. Ancak, bilişim konusunda kişisel çabalarıyla uzmanlaşan ceza avukatlarından bahsetmek mümkündür. 5237 sayılı TCK’da düzenlenen bilişim suçları şunlardır:

• Bilişim sistemine girme suçu (TCK m.243),

• Sistemi engelleme, bozma, erişilmez kılma, verileri yok etme veya değiştirme suçu (TCK m.244),

• Banka veya kredi kartının kötüye kullanılması suçu (TCK m.245),

• Yasak cihaz veya program kullanma suçu (TCK m.245/a).

Bilişim sistemine girme suçu; youtube, facebook, twitter, instagram vb. sosyal medya araçları ile e-mail, whatsapp, telegram vb. iletişim sitemlerinin yaygınlaşması nedeniyle en sık işlenen bilişim suçudur. İzinsiz bir şekilde bir kimsenin e-mailini girmek, facebook, twitter, instagram gibi sosyal meday hesaplarının şifresini kırarak girmek veya herhangi bir şekilde şifreyi öğrenerek izinsiz girmek bilişim sistemine girme suçu teşkil eder. Bilişim sistemine girme suçunun ispatı, IP adresinin tespiti veya olayın başkaca tekbik boyutu varsa bilişim avukatları tarafından yaptırılacak teknik incelemelerle mümkün olmaktadır. İstisnai olarak bilişim sistemine girme suçunu işleyen kişinin fiilini gören tanıklar varsa, bilişim suçunun ispatı açaısından bu kişiler de tanık olarak dinlenebilmektedir. Bilişim suçu avukatları, iddia ve savunmayı sadece teknik deliller üzerinden değil, taraf beyanları ve tanık beyanlarını dikkate alarak hazırlamalıdır.

Bilişim istemine giren kişi, sistemi engelleme, bozma, erişilmez kılma veya verileri yok etme şeklinde fiiller işlediğinde geride daha çok iz ve delil bırakabilir. Bu nedenle bilişim sistemine ne şekilde erişildiğinin bilişim suçu avukatı tarafından irdelenerek tespit edilmesi gerekir.

Banka ve kredi kartının kötüye kullanılması suçu, kredi ve banka kartlarının yaygınlığı nedeniyle en sık ve kolay işlenen bilişim suçudur. Banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması suçunun bilişim suçları arasında düzenlenmesinin nedeni kartların kullanılırken elektronik araçlar kullanılarak fiziksel yöntemlerle veya internet kullanılarak bilişim sistemleri üzerinden suçun işlenebilmesidir. Örneğin, pos cihazları üzerinden yapılan sahtekarlıkların tespiti, internet üzerinden yapılan alışverişlere kart bilgilerinin izinsiz kullanılması veya kartlara fiziksel erişim nedeniyle doğrudan bankamatikten yapılan havaleler veya çekimlerin tamamı banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması suçunu oluşturur. Bilişim suçu avukatı, banka ve kredi kartının kötüye kullanılması suçunun ispatı açısından daha fazla teknik imkana sahiptir. Çünkü, kartların fiziksel olarak kullanıldığı yerlerde kamera, mobese veya benzeri kayıt sistemleri olabilmektedir.

Yasak cihaz veya program kullanma suçu; bir cihazın, bilgisayar programının, şifrenin veya sair güvenlik kodunun, sadece bilişim suçların işlenmesi için veya bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması suretiyle işlenebilen diğer suçların işlenmesi için, yapılması veya oluşturulması durumunda söz konusu olur. Örneğin, insanların instagram, facebook veya twitter profillerine izinsiz ulaşmak için üretilen bir yazılımı kullanan kişi bu suçu işlemiş olur. Bilişim suçu avukatı, öncelikle yasak cihaz veya programın mahiyeti açısından teknik inceleme yaptırtarak, bu cihaz veya programı kullanan kişinin suç işleyerek neden olduğu zararları ve başkaca suçların işlenip işlenmediğini de araştırmalıdır.

Özel Hukuk Davalarında Bilişim Avukatının Rolü Nedir?

Boşanma, tazminat, alacak ve diğer ticari davalar ile özel hayat ilişkilerinin internet üzerinden yaşanan olayları da kapsaması nedeniyle özel hukuk davalarında da bilişim avukatları önemli bir rol oynamaktadır.

Boşanma davalarında, facebook, twitter veya whatsapp üzerinden eşler arasında hakaret veya tehdit suçları işlenebilmektedir. Bilişim avukatı, bu suçları ispat ettiği takdirde boşanma davasında önemli bir avantaj yakalanmaktadır. Boşanma davalarında bazen eşlerin fotoğraflar veya diğer kayıtlar üzerinden aldatma olgusunu ispat etmek için eşinin sosyal medya hesaplarına girdiği görülmektedir. Özellikle vurgulayalım ki, sadece boşanma davasındaki iddiasını ispat amacıyla sosyal medya hesaplarına girilmesi, whatsaap gibi programların gizlice incelenmesi veya telefondaki kayıtların gizlice alınması suç değildir. Ancak, bilişim sistemi veya programdaki boşanma davasıyla ilgisi olmayan verileri kasten yok etme, erişilmez kılma veya değiştirme halinde bilişim suçu işlenmiş olur. Boşanma davasındaki iddianın ispatı amacı dışındaki deliller suç teşkil edebileceğinden, kesinlikle bilişim avukatı tarafından delil olarak kullanılmamalıdır.

Tazminat, alacak vb. özel hukuk davlarında tarafların internet ortamından elde ettikleri yazışmaların çıktılarını alarak dava dosyasına delil olarak sundukları görülmektedir. İnternet yazışmalarının çıktıları davanın karşı tarafınca inkar edildiği takdirde hiçbir delil değeri olmayan kağıt parçalarına dönüşür. Bu nedenle, bilişim avukatları söz konusu yazışmaları aşağıda açıkladığımız şekilde kaynağında delil olarak tespit edecek teknik yöntemler kullanmalıdır.

Bilişim Avukatı IP Numarasını Nasıl Tespit Eder?

Bilişim suçları ile internet üzerinden özel hukuk uyuşmazlıklarına yol açan fiillerin ispatında IP adresinin tespiti çok önemlidir. IP adresi, internet bağlanan her bilgisayara sistem tarafından ayrı ayrı verilen bir nevi kimliktir. İki tür IP adresi vardır:

Statik IP Adresi; hangi cihaz veya sunucu için belirlenmişse, o cihaz veya sunucu için sabit kalan, değişmeyen internet adresidir.

Dinamik IP adresi; internete her bağlanıldığında değişen bir IP adresidir. IP adresleri sınırlı olduğundan internet servis sağlayıcıları, internete bağlanan kullanıcıya her seferinde ayrı bir IP adresi verir, kullanıcının internet bağlantısı kesildiğinde aynı IP adresi internete bağlanan başka bir kullanıcıya verilir.

Bilişim avukatı, cihazın internete bağlanması için gerekli olan IP adresi servis sağlayıcıdan sorularak tespit edilmelidir. Özellikle belirtelim ki, IP adreslerinin yeterli olmadığı hallerde GSM şirketleri tarafından bir IP adresi, birden fazla kişiye PORT yapılarak verilebilmektedir. Bilgisayar içindeki her program, iletişim için ayrı birer port kullanmaktadır. Bu nedenle bilgisayardaki programların iletişimi için IP ve port numarası olmak üzere iki tane adres numarası gerekmekte, IP adresi Port numarası olarak gösterilmektedir. Tutulmasında yasal zorunluluk bulunmayan PORT bilgisine ulaşıldığında, birden fazla kişiye verilen IP’nin, suçun işlendiği saatte kim tarafından kullanıldığının belirlenmesi mümkün olmaktadır (Y.8CD-K.2014/9860). Bilişim avukatları, IP adresinin tespiti amacıyla gerekirse adliye bilirkişi listesine kayıtlı teknik uzmanlardan destek almalıdır.

Bilişim Avukatı İspat Amacıyla E-Tespit İşlemini Nasıl Yapar?

E-tespit, Türkiye Noterler Birliği’nin internet ortamındaki web sitelerinde veya sosyal medya hesaplarında yer alan herhangi bir veri veya bilgiyi online tespit etmek üzere kurduğu sistemin adıdır. E-tespit sistemiyle 7 gün 24 saat boyunca elektronik ortamda bilgi ve verileri tespit etmek mümkündür. E-tespit istemi şu şekilde çalışmaktadır:

• Türkiye Noterler Birliği sayfasında e-tespit yapmak isteyen kişi önce kendi kimlik bilgilerini sisteme girer.

• Tespit edilecek bilgi veya verinin yer aldığı internet sayfasının URL’si kopyalanarak noterler birliği sayfasındaki ilgili yere yapıştırılır. URL sistem tarafından taranarak URL içinde yer alan tüm bilgiler Türkiye Noterler Birliği’nin veri tabanına yüklenir.

• Veriler yüklendikten sonra e-tespit talep eden kişiye bir başvuru numarası verilir. Başvuru numarasıyla herhangi bir notere gidilerek online yapılan tespit işlemi noter vasıtasıyla onaylanarak yazılı bir evraka dönüştürülür.

Açıkladığımız bu e-tespit sistemi ile internet ortamında işlenen tüm suçlar veya özel hayata müdahale niteliğindeki fiiller ispatlanarak hukuki sonuç doğruracak şekilde mahkemelerde kullanılabilirler.

7 gün/24 saat Noterler Birliği’nin şu sayfasından e-tespit başvurusu yapılabilir : E-Tespit Başvuru Sayfası

Bilişim Avukatı Vasıtasıyla İçerik Silme veya Kaldırma

İnternetten içerik kaldırma ve erişimi engelleme, koşulları varsa bilişim avukatı tarafından sulh ceza hakimliğine başvurularak karar alınmasıyla mümkündür. İnternette yayınlanan resim, video, haber, yorum vb. içeriklerin kaldırılması şartları 5651 sayılı Kanunda düzenlenmiştir. Bilişim avukatları tarafından internet üzerinden yayımlanan içeriğin kaldırılması veya içeriğin yer aldığı web sitesinin ilgili bölümüne (URL) erişimin engellenmesi şu hallerde mümkündür:

• Kişilik haklarının ihlali nedeniyle içeriğin kaldırılması veya erişimin engellenmesi,

• Suç işlenmesi nedeniyle erişimin engellenmesi,

• Özel hayatın gizliliğinin ihlali nedeniyle içeriğin kaldırılması veya erişimin engllenmesi,

• 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun ihlali nedeniyle içeriğin kaldırılması veya erişim hizmetinin durdurulması,

• İnternette unutulma hakkının kullanılması nedeniyle içeriğin kaldırılması veya erişimin engellenmesi,

• Kamu yararı ve düzeni nedeniyle erişimin engellenmesi.

Youtube, twitter, facebook, instagram vb. sosyal medya araçları üzerinden suç işlenmesi, kişilik haklarının veya özel hayatın gizliliğinin ihlal edilmesi, internet ortamında unutulma hakkı, kamu yararının gerektirmesi gibi yukarıda açıkladığımız sebeplerle bilişim avukatı aracılığıyla sulh ceza hakimliğine başvurularak erişimin engellenmesi ve içeriğin kaldırılması talep edilebilir.

Bilişim avukatına başvurmadan yasal yollar dışında söz konusu sosyal medya araçlarının hukuka aykırılıkları gidermek üzere kendi iç mekanizmalarına başvurulabilir:

• Youtube Olumsuz İçerik veya Telif Hakkı İhlali: Youtube, telif hakkı ve özel hayata müdahale niteliğindeki ihlaller için hızlı bir mekanizma geliştirmiş ve şikayet bildirimi yapıldığında ilgili video linkini ya kaldırmakta ya da içeriğini telif hakkına uygun hale getirmektedir.
  • Youtube şirketine telif hakkı ihllalerini şurdan bildirebilirsiniz: Youtube Telif Hakkı İhlali Bildirimi
  • Youtube’da yayınlanan videolarla özel hayata müdahale niteliğindeki ihlalleri şurdan bildirebilirsiniz: Gizliliğin İhlali

• Twitter Olumsuz İçerik Kaldırma: Twitter, sahte hesaplar kullanılması, taciz, intihar vakıaları ve gizliliğin ihlali konusunda yapılan şikayetleri değerlendirerek olumsuz içerikleri silme/kaldırma işlemi yapmakatadır. Twitter’a hak ihlallerini şurdan bildirebilirsiniz: Twitter Hak İhlali Bildirimi

• Facebook Olumsuz İçerik Silme/Kaldırma: Facebook, video, resim, makale vb. sayısız şekilde yayın yapılan bir sosyal medya platformu olduğundan ihlallerin çeşitliliği daha fazladır. Facebook üzerinden yapılan ihlalleri şurdan şikayet edebilirsiniz: Facebook Şikayet ve İhlal Bildirimi

• İnstagram Fotoğraf Silme/Kaldırma: İnstagram üzerinden paylaşılan fotoğraflarda özel hayatın gizliliğin ihlali veya kötüye kullanım olduğunu düşünüyorsanız, İnstagram Yardım Merkezi/Gizlilik ve Emniyet Merkezi/Bir şeyi şikayet edin butonundan şikayet edebilirsiniz.

Bilişim avukatı, diğer bir deyişle internet avukatı; internetin ve elektroniğin sosyal hayatın en önemli parçası haline gelmesi nedeniyle internet ortamında meydana gelen hukuka aykırı fiilllerin ispatı ve soruşturulması açısından önemli bir işlev görmektedir. Özellikle belirtelim ki, İstanbul’da bilişim avukatlarının ücreti yapılacak hukuki yardımın niteliği ve uyuşmazlığın büyüklüğüne göre farklılık arz etmektedir.

Avukat Baran Doğan