İcra İflas Kanunu (İİK) 89. Madde Yargıtay Kararları

• Banka birinci haciz ihbarnamesinin tebliğinden sonra hesap hareketlerine devam etmişse ve borcu ödememişse hesap hareketleri kadar sorumludur. ( 12 HD 2010 / 5738 )
• Üçüncü şahıs banka haczedilmezlik bildirimi yapamaz. ( 12 HD 2010/ 4126 )
• İkinci haciz ihbarnamesine itiraz eden, cevap veren 3. Kişinin zimmetinden borç yoktur. ( 12 HD 2010 / 874 )
• Üçüncü şahıs, itiraz etmişse alacaklı 1 yıl içerisinde genel hükümlere göre itirazın aksini ispat ve İİK 398 gereği cezalandırılmasını isteyebilir. ( 12 HD 2009 / 18099 ). Görevli mahkeme icra mahkemesidir. ( 19 HD 2009 / 930 ) ( 16 HD 2009 / 66 )
• Yasanın açık hükmüne rağmen, itiraz olmasına rağmen 89/2 gönderilmesi halinde İİK. 16/2 gereği şikayet bir hakkın yerine getirilmesi ile ilgili olduğundan süresiz şikayete tabiidir. ( 12 HD 2009 / 13803 )
• Haciz ihbarı yasal şartları taşımıyorsa geçersizdir. ( 12 HD 2008 / 16134 )
• Mevduat üzerinde rehin ve hapis hakkının olduğunun ileri sürülmesi istihkak iddiasıdır, bu nedenle İİK 189. madde prosedürü işletilmelidir. ( 12 HD 2008 / 10420 )
• Rehin hakkına dayalı itiraz halinde banka kayıtları incelenmelidir. ( 12 HD 2007 / 14758 )
• İcra müdürü, emekli maaşının haciz talebinin reddi kararı yanlıştır. Haczedilmezlik şikayeti süresiz ve geriye dönük olarak borçluya aittir. ( HGK. 2009 / 244 – kanunun geriye yürümesi ile ilgili bu karar ). Fakat 5838 sayılı yasada haczi red yetkisi verilmiştir.
• Traktör de bir ziraat aleti olup haczedilemez. ( 12 HD 2010 / 7378 )
• Borçlunun hacizden haberdar olduğu tarihten başlamak üzere, borçlu 7 gün içinde meskeniyet şikayeti yapabilir. ( 12 HD 2010 / 4657 )
• Emekli ikramiyesi haczedilebilir. ( 12 HD 2010 / 4023 ) Kıdem tazminatı haczedilebilir. ( HGK 2004 / 95 )
• Emeğin değeri sermayenin değerinden fazla ise bir meslek vardır, aksi takdirde bir “teşebbüs” vardır. ( 12 HD 2008 / 9612 )
• Doğrudan gelir desteği haczedilebilir. ( HGK 2008 / 301 )
• Taşınmaz üzerindeki “mesken kredisi, esnaf kredisi, zirai kredi” gibi zorunlu olarak kurulmuş olması halinde taşınmaz sahibi borçlu meskeniyet iddiasıyla haczedilmezlik tezini ileri sürebilir ( 12 HD 2008 / 4651 ). Öte yandan zorunlu ipotek olmasa da haciz tarihinde ipotek borcun ödenmişse meskeniyet iddiası ileri sürülebilir.
• Borçlunun haline münasip evi tespit edilmeli, bu bedel mahcurun değerinden az ise mahcuzun satılarak borçlunun haline münasip ev almak için gerekli bedel borçluya, artanı da alacaklıya verilir ( 12 HD 2007 / 24362 ).
• Finansal kiralama sözleşmesinde belirlenen süre bitmesine rağmen mallar borçluda ise yedinde sayılır ve haczedilebilir. ( 12 HD 2008 / 21836 )

İcra İflas Kanunu (İİK) 89. Madde Metni

Alacaklar ve üçüncü şahıs elinde haczedilen mallar hakkında:

İİK Madde 89 – (Değişik: 18/2/1965 - 538/49 md.)

Hamiline ait olmıyan veya cirosu kabil bir senetle müstenit bulunmıyan alacak veya sair bir talep hakkı veya borçlunun üçüncü şahıs elindeki taşınır bir malı haczedilirse icra memuru; borçlu olan hakiki veya hükmi şahsa bundan böyle borcunu ancak icra dairesine ödiyebileceğini ve takip borçlusuna yapılan ödemenin muteber olmadığını veya malı elinde bulunduran üçüncü şahsa bundan böyle taşınır malı ancak icra dairesine teslim edebileceğini, malı takip borçlusuna vermemesini, aksi takdirde malın bedelini icra dairesine ödemek zorunda kalacağını bildirir (Haciz ihbarnamesi).Bu haciz ihbarnamesinde, ayrıca 2, 3 ve 4 üncü fıkra hükümleri de üçüncü şahsa bildirilir.

Üçüncü şahıs; borcu olmadığı veya malın yedinde bulunmadığı veya haciz ihbarnamesinin tebliğinden önce borç ödenmiş veya mal istihlak edilmiş veya kusuru olmaksızın telef olmuş veya malın borçluya ait olmadığı veya malın kendisine rehnedilmiş olduğu veya alacak borçluya veya emrettiği yere verilmiş olduğu gibi bir iddiada ise, keyfiyeti, haciz ihbarnamesinin kendisine tebliğinden itibaren yedi gün içinde icra dairesine yazılı veya sözlü olarak bildirmeye mecburdur.

(Değişik üçüncü fıkra: 17/7/2003-4949/22 md.) Üçüncü şahıs, haciz ihbarnamesinin kendisine tebliğinden itibaren yedi gün içinde itiraz etmezse, mal yedinde veya borç zimmetinde sayılır ve kendisine gönderilen haciz ihbarnamesine süresinde itiraz etmediği, bu nedenle de malın yedinde veya borcun zimmetinde sayıldığı ikinci bir ihbarname ile bildirilir. Bu ikinci ihbarnamede ayrıca, üçüncü şahsın ihbarnamenin kendisine tebliğinden itibaren yedi gün içinde ikinci fıkrada belirtilen sebeplerle itirazda bulunması, itirazda bulunmadığı takdirde zimmetinde sayılan borcu icra dairesine ödemesi veya yedinde sayılan malı icra dairesine teslim etmesi istenir. İkinci ihbarnameye süresi içinde itiraz etmeyen ve zimmetinde sayılan borcu icra dairesine ödemeyen veya yedinde sayılan malı icra dairesine teslim etmeyen üçüncü şahsa onbeş gün içinde parayı icra dairesine ödemesi veya yedinde sayılan malı teslim etmesi yahut bu süre içinde menfi tespit davası açması, aksi takdirde zimmetinde sayılan borcu ödemeye veya yedinde sayılan malı teslime zorlanacağı bildirilir. Bu bildirimi alan üçüncü şahıs, icra takibinin yapıldığı veya yerleşim yerinin bulunduğu yer mahkemesinde süresi içinde menfi tespit davası açtığına dair belgeyi bildirimin yapıldığı tarihten itibaren yirmi gün içinde ilgili icra dairesine teslim ettiği takdirde, hakkında yürütülen cebri icra işlemleri menfi tespit davası sonunda verilen kararın kesinleşmesine kadar durur. Bu süre içinde 106 ncı maddede belirtilen süreler işlemez. Bu davada üçüncü şahıs, takip borçlusuna borçlu olmadığını veya malın takip borçlusuna ait olmadığını ispat etmeye mecburdur. Üçüncü şahıs açtığı bu davayı kaybederse, mahkemece, dava konusu şeyin yüzde yirmisinden aşağı olmamak üzere bir tazminata mahkûm edilir. Bu fıkraya göre açılacak menfi tespit davaları maktu harca tabidir.

Üçüncü şahıs, haciz ihbarnamesine müddeti içinde itiraz ederse, alacaklı, üçüncü şahsın verdiği cevabın aksini icra mahkemesinde ispat ederek üçüncü şahsın 338 inci maddenin 1 inci fıkrası hükmüne göre cezalandırılmasını ve ayrıca tazminata mahküm edilmesini istiyebilir. İcra mahkemesi, tazminat hakkındaki davayı genel hükümlere göre halleder. Üçüncü şahıs, kusuru olmaksızın bir mani sebebiyle müddeti içinde haciz ihbarnamesine itiraz etmediği takdirde 65 inci madde hükmü uygulanır. (Değişik son cümle: 17/7/2003-4949/22 md.) Her hâlde üçüncü şahıs, borçlu ile kötü niyetli alacaklıya karşı dava açarak ödemek zorunda kaldığı paranın veya teslim ettiği malın iadesini isteyebilir. Malın teslimi mümkün olmazsa, alacaklı icra mahkemesine müracaatla değerini üçüncü şahsa ödetmek hakkını haizdir.

(Değişik yedinci fıkra: 2/7/2012-6352/18 md.) Haciz ihbarnamesi, borçlunun hak ve alacaklarının bulunabileceği bir tüzel kişinin veya müessesenin şubesine veya tüm şubelerini kapsayacak şekilde merkezine tebliğ edilir. Haciz ihbarnamesinin tebliğ edildiği merkez, tüm şubeleri veya birimlerini kapsayacak şekilde beyanda bulunmakla yükümlüdür. Üçüncü şahsın beyanı hiçbir harc ve resme tabi değildir.

Bu madde hükmü,memuriyeti hasebiyle hakikate muhalif beyanda bulunan memurlar hakkında da uygulanır.

İcra iflas hukukunda, alacak ve borç ilişkilerinde birtakım sürelere riayet edilmesi gereken önemli süreçler yer aldığından alacak ve borç ilişkilerini bir avukat vasıtasıyla takip etmek yararlı olacaktır.

Avukat Baran Doğan