Uyuşturucu Madde Ticareti Suçuna Yardım Etme Nedir? (TCK 188) - (TCK 39)

Uyuşturucu madde ticaretine yardım etme suçu; TCK m.188’de sayılan fiillerin işlenmesine fiilden önce, fiil işlenirken veya işlendikten sonra asıl faile yardım etme suretiyle vücut bulur. TCK 188. maddedeki fiilleri icra etmeden bu fiillerin gerçekleşmesine yardım eden kişi uyuşturucu madde ticaretine yardım etme suçunu işlemiş olur. Suçun kanuni tanımındaki fiili gerçekleştiren kişi yardım eden değil, artık müşterek fail olarak cezalandırılır. Örneğin, uyuşturucu maddenin taşındığı yol güzergahındaki belli bir noktada polis bulunup bulunmadığını uyuşturucu maddeyi nakleden kişiye haber verme fiili, tipik bir uyuşturucu madde ticaretine yardım etme biçimidir. Ancak, yol güzergahının bir öncü araç yoluyla gözlenerek sürekli bir biçimde uyuşturucu maddeyi taşıyan şoföre haber verilmesi halinde, suça fail olarak iştirak söz konusu olacaktır. Çünkü, bu halde uyuşturucu maddenin nakledilmesi fiiline müşterek hakimiyet kurularak iştirak edilmektedir.

Uyuşturucu ticareti suçuna yardım etme fiilinden sözedilebilmesi için failin; uyuşturucu maddenin temini, yüklenmesi, paketlenmesi, taşınması gibi bir fiile katılmadan veya uyuşturucu maddeye ortak olmadan TCK m.39 çerçevesinde yardım etmesi gerekir. Suça yardım etme açısından uyuşturucu maddenin esrar, eroin, kokain, ecstasy, bonzai veya başka bir madde olması arasında herhangi bir fark yoktur. Yargıtay kararlarına göre, uyuşturucu madde ticareti suçuna yardım etmenin tipik fiilleri şunlardır:

• Uyuşturucu madde nakledilirken belli bir noktada gözcülük yapma,

• Uyuşturucu madde alıcısı ile satıcısını buluşturmak,

• Uyuşturucunun bedelini ödemek üzere kendi hesabından para göndermek,

• Uyuşturucu maddeyi satın almak isteyen görevli polis memuru ile satıcıyı buluşturmak,

• Uyuşturucu maddeyi nakledecek aracın şoförü ile uyuşturucu malın sahibini tanıştırmak,

• Uyuşturucu madde geldiğinde kullanıcılara haber vermek,

• Uyuşturucunun taşınması için tır dorsesine gizli bölme yapmak.

Uyuşturucu madde kullanma suçuna yardım etme fiili, özel bir düzenlemeyle uyuşturucu madde kullanılmasını kolaylaştırma suçu çerçevesinde cezalandırılmaktadır.

Uyuşturucu Madde Ticaretine Yardım Etme Suçunun Unsurları

Uyuşturucu veya uyarıcı madde ticaretine yardım etme fiili çeşitli biçimlerde gerçekleşebilir. TCK m.188/3 “yardım etme suretiyle” iştirak edilebilecek uyuşturucu madde ticareti suçuna ilişkin seçimlik hareketleri tanımlamıştır. Buna göre, uyuşturucu veya uyarıcı maddelerle ilgili ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak aşağıdaki fiillerin işlenmesi halinde TCK m.188’deki uyuşturucu madde ticareti suçu işlenmiş olur:

• Uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi ülke içinde satma,

• Uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi satışa arzetme,

• Uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi başkalarına verilmesi (temin edilmesi),

• Uyuşturucu veya uyarıcı maddenin sevki,

• Uyuşturucu veya uyarıcı maddenin nakli,

• Uyuşturucu veya uyarıcı maddenin depolanması,

• Uyuşturucu veya uyarıcı maddenin kazanç amacıyla satın alınması,

• Uyuşturucu veya uyarıcı maddenin kabul edilmesi,

• Uyuşturucu veya uyarıcı maddenin bulundurulması (ticaret amacıyla).

Uyuşturucu madde ticareti suçunun oluşması için yukarıdaki seçimlik hareketlerden herhangi birisinin yapılması yeterlidir. Yukarıdaki seçimlik hareketlerden herhangi birine yardım eden fail hakkında, suça yardım hükümlerini düzenleyen TCK m.39 gereği ceza indirimi yapılacaktır.

Uyuşturucu madde ticareti suçuna yardım eden kişinin asıl fail ile birlikte fiil üzerinde ortak hakimiyeti olmamalıdır. Fiil üzerinde ortak hakimiyet kurulduğunda suçu işleyen kişi yardım eden olarak değil, suçun müşterek faili olarak yargılanacaktır.

TCK md.39/2’ye göre uyuşturucu madde ticareti suçuna yardım etme; maddi yardım ve manevi yardım olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Suça maddi yardım etme; TCK md.39/2’ye göre şu şekillerde gerçekleşir:

• Suçun işlenmesinde kullanılan araçları temin etmek,
• Suçun işlenmesinden önce veya işlenmesi sırasında maddi yardımda bulunarak icrasını kolaylaştırmak.

Suça manevi yardım etme; TCK md.39/2’ye göre şu şekillerde meydana gelir:

• Suç işlemeye teşvik etmek,
• Suç işleme kararını kuvvetlendirmek,
• Suçun işlenmesinden sonra yardımda bulunmayı vaad etmek,
• Suçun nasıl işleneceği konusunda yol göstermek.

Uyuşturucu Madde Ticaretine Yardım Etmenin Cezası

Uyuşturucu madde ticareti suçunun işlenmesine yardım eden kişinin cezası, suçun kanundaki cezası göre 1/2 oranında indirilerek hükmedilir (TCK m.39/1). Ancak, hükmedilecek ceza sekiz yılı geçemez. Örneğin, kokain maddesini satan kişinin cezası 15 yıl olacaktır. Kokain satışına yardım eden kişinin cezası 1/2 oranında indirilerek 7 yıl 6 ay olarak belirlenecektir.

Uyuşturucu madde ticaretine yardım etme suçunun cezası şu şekilde belirlenir:

• İşlenen fiile göre TCK m.188’de tanımlanan uyuşturucu madde ticareti suçunun cezası belirlenir. Fail, belirlenen ceza ile cezalandırılır.

• Failin belirlenen cezası, 8 yıldan fazla olmamak üzere 1/2 oranında indirilir.

Yardım Edenin TCK m.188/5 Kapsamında Rolü

TCK m.188/5’e göre, uyuşturucu madde ticareti suçunun üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, verilecek ceza bir kat artırılır. Ancak, bu hüküm sadece failler hakkında uygulanabilir. Uyuşturucu ticareti suçuna yardım eden gerek arttırım nedeni olan kişi sayısının gerekse örgütlü suç olup olmadığının belirlenmesi konusunda dikkate alınmaz.

Uyuşturucu madde ticaretine yardım eden kişi, müşterek fail olarak değerlendirilmediğinden TCK m.188/5’te yer alan suçun birlikte veya örgütlü işlenmesi halinin belirlenmesinde herhangi bir rol oynamaz.

Uyuşturucu Madde Ticaretine Yardım Etme Yargıtay Kararları

Alıcı ile Satıcının Buluşturulması Suretiyle Uyuşturucu Ticaretine Yardım Etme

Dosya içindeki iletişim tespit çözüm tutanakları, tanık …’in sadece bu dosya kapsamında yargılanan hakkında uyuşturucu madde ticareti yapma suçundan verilen hüküm Bölge Adliye Mahkemesince bozulan sanık … ile görüştüklerini tespit eden 01/06/2018 tarihli fiziki takip tutanağı ve tüm dosya kapsamına göre; sanık …’un, uyuşturucu madde temin etmeye çalışan tanık …’i sanık … ile buluşmalarını sağlamak için onları yönlendirip telefon görüşmeleri yapması şeklindeki eyleminin diğer sanığın eylemine TCK’nın 37. maddesi kapsamında iştirak olarak kabul edilemeyeceği, TCK’nın 39/2. maddesi uyarınca “suçun işlenmesine yardım eden” konumunda bulunduğu ve hakkında TCK’nın 39/1. maddesinin uygulanması gerektiği gözetilmeden, TCK’nın 37. maddesi uyarınca “fiili birlikte gerçekleştiren” konumunda olduğu kabul edilerek, yazılı şekilde fazla ceza verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 10. Ceza Dairesi -K.2020/7762).

Sanığın, uyuşturucu madde temin etmeye çalışan tanıklar Mustafa ve Metin Gökpınar’ı sanık Beytullah ile buluşmalarını sağlamak için onları yönlendirip telefon görüşmeleri yapması şeklindeki eyleminin diğer sanığın eylemine TCK’nın 37. maddesi kapsamında iştirak olarak kabul edilemeyeceği, TCK’nın 39/2. maddesi uyarınca “suçun işlenmesine yardım eden” konumunda bulunduğu ve hakkında TCK’nın 39/1. maddesinin uygulanması gerektiği gözetilmeden, TCK’nın 37. maddesi uyarınca “fiili birlikte gerçekleştiren” konumunda olduğu kabul edilerek, yazılı şekilde fazla ceza verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 20. Ceza Dairesi-K.2020/4113).

Sanığın, uyuşturucu madde temin etmeye çalışan tanık Birol’a yardımcı olmak, sanık … ile buluşmalarını sağlamak için telefon görüşmeleri yapıp, birlikte diğer sanık …’in yanına gitmesi şeklindeki eyleminin diğer sanığın eylemine TCK’nın 37. maddesi kapsamında iştirak olarak kabul edilemeyeceği, TCK’nın 39/2 maddesi uyarınca “suçun işlenmesine yardım eden” konumunda bulunduğu ve hakkında TCK’nın 39/1. maddesinin uygulanması gerektiği gözetilmeden, TCK’nın 37. maddesi uyarınca “fiili birlikte gerçekleştiren” konumunda olduğu kabul edilerek, yazılı şekilde fazla ceza verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 20. Ceza Dairesi-K.2019/6559).

Yol Güzergahını Gözetleme Suretiyle Uyuşturucu Ticareti Suçuna Yardım Etme

03/06/2011 tarihinde ise sanık … Cento tarafından diğer sanık …‘ten temin edilip hakkında kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma suçundan işlem yapılan ….’e verilen suç konusu esrarın sanık … Cento tarafından sanık …‘ten temin edilip Besni ilçesine getirilmesi esnasında yol güzergahını gözetleyerek yol üzerinde kolluk kuvvetlerinin bulunup bulunmadığını sanık … Cento’ya bildirmesi şeklindeki eyleminin sanık … Cento’nun suçuna yardım etmekten ibaret olduğu dikkate alınarak, sanık hakkında TCK’nın 39. maddesinin uygulanması gerektiğinin gözetilmemesi, bozma nedenidir (Yargıtay 10. Ceza Dairesi-K.2021/4717).

Amca ve yeğen olan sanıkların, 23.375 kg. eroini aracının gizli bölmesinde taşıyan ve hakkındaki mahkûmiyet hükmünü temyiz etmeyen, (sanıkların kardeşi ve amcası olan) diğer sanığın aracına öncülük yapmak amacıyla … plaka sayılı araçla Van’dan itibaren aynı güzerğahı kullanarak Bursa’ya kadar eşlik etmeleri, yolda sürekli telefon görüşmeleri yaparak haberleşmeleri ve yol boyunca buluşmaları karşısında, sanıkların fikir ve eylem birliği içinde hareket ettiklerinin kabulüyle haklarında TCK’nun 37. maddesi yerine yardım etmeye ilişkin TCK’nun 39. maddesi uygulanarak cezadan indirim yapılması, bozma nedenidir (Yargıtay 20. Ceza Dairesi- K.2019/2644).

Suç tanımında yer alan fiili gerçekleştirmeyen kimsenin fail olarak kabul edilmesi mümkün değildir. TCK’nın 188. maddesinin 3. fıkrasında ‘uyuşturucu veya uyarıcı madde ticareti yapma’ suçunun seçimlik nitelikteki hareketleri ‘satma, satışa arz etme, başkalarına verme, sevk etme, nakletme, depolama, satın alma, kabul etme ve bulundurma’ olarak belirtilmiştir. Somut olaydaki sanığın sabit olan fiili; yolda kontrol olduğunda, arkadan gelen otomobille uyuşturucu madde nakletmekte olan M.C.’ya telefon edip durumu haber verecek olan M. Y.. ile birlikte yönetimindeki otomobille önden gitmekten ibarettir. Sanığın, suçun yasal tanımında yer alan seçimlik hareketlerden herhangi birini gerçekleştirdiğine; bu kapsamda, uyuşturucu maddenin teminine veya araca yüklenmesine katıldığına, uyuşturucu maddeye ortak olduğuna veya satışından pay alacağına ilişkin hiçbir delil bulunmamaktadır. Olaydaki konumu, TCK’nın 39. maddesinin 2. fıkrasının (c) bendinde belirtildiği şekilde ‘suçun işlenmesi sırasında yardımda bulunarak icrasını kolaylaştırmaktan ibarettir’. Buna rağmen sanığın ‘fail’ konumunda olduğunu ileri sürmek, TCK’nın 39. maddesini yok saymak anlamına gelir (Ceza Genel Kurulu 2012/10-1321 E. , 2013/283 K.).

Gözcülük Yaparak Uyuşturucu Madde Ticareti Suçuna Yardım Etme

Sanık hakkında uyuşturucu madde ticareti yapma suçundan verilen mahkûmiyet hükmünün incelenmesinde;

Olay tutanağı ve dosya kapsamına göre, sanığın çevrede gözcülük yapmak suretiyle suçun işlenmesine yardımcı olmaktan ibaret eyleminin TCK’nın 39/2-c maddesi kapsamında suça yardım niteliğinde bulunduğu dikkate alınarak; sanık hakkında hükmolunan cezadan TCK’nın 39/2-c maddesi uyarınca indirim yapılması gerektiğinin gözetilmemesi, bozma nedenidir (Yargıtay 10. Ceza Dairesi-K. 2021/4176).

Esrar Maddesini İletmek Üzere Bulundurmak Suretiyle Asli Fail Olarak Suça İştirak

Sanık … hakkında “uyuşturucu madde ticareti yapma” suçundan verilen mahkûmiyet hükmüne yönelik temyiz isteğinin incelenmesinde;

Cezaevi bahçesine atılan suç konusu esrarı diğer sanık …’a iletmek için alarak bulunduran sanığın TCK’nın 37/1. maddesi anlamında asli fail olduğunun anlaşılması karşısında, yardım eden olarak kabul edilerek sanığın cezasından TCK’nın 39/1. maddesi uyarınca indirim yapılması aleyhe temyiz olmadığından bozma nedeni yapılmamıştır (Yargıtay 10. Ceza Dairesi-K.2020/7845).

Arttırım Maddesi Yardım Eden Dahil Edilmeden Uygulanmalı

TCK’nın 188/5. maddesinin uygulanması için müşterek faillerin ‘aynı yönde’ hareket etmeleri ve bir olay üzerinde aynı amaç doğrultusunda sanıkların iradelerinin birleşmesi gerektiği, somut olayda ise sanık …‘in eyleminin yardım niteliğinde olduğu dikkate alınarak, sanıkların diğer sanık Mehmetle iştirak iradesi ile hareket ettiklerine dair kuşku sınırlarını aşan yeterli ve kesin delil bulunmadığı anlaşıldığından, sanıklar hakkında hükmolunan cezanın TCK’nın 188/5. maddesi uyarınca artırılması, bozma nedenidir (Yargıtay 10. Ceza Dairesi-K.2019/1680).

Kendi Banka Hesabından Uyuşturucu Parası Göndererek Yardım Etme

Sanık Afife hakkında “ uyuşturucu madde ticareti yapma” suçundan verilen beraat hükmünün incelenmesi;

Dosyadaki iletişim tespit tutanaklarından anlaşıldığı üzere, sanık …‘a verilmek üzere alıcısı …‘a gönderilen 13.000 TL tutarındaki dekont üzerinde gönderici olarak sanığın isim ve imzasının bulunması nedeniyle dekont üzerindeki isim ve imzanın sanığa ait olup olmadığı sorularak imzanın kendisine ait olmadığını beyan ettiği takdirde, sanığın mahkeme huzurunda alınacak imza örnekleri ve suç tarihine yakın tarihlerde attığı medarı tatbik imza örnekleri temin edilmek suretiyle, söz konusu Türkiye İş Bankası’na ait 19.03.2007 tarihli dekont üzerindeki imzanın sanığın eli ürünü olup olmadığı hususunda, uzman kişi veya kurumlardan rapor aldırılarak sanığa ait olduğunun anlaşılması halinde dosya içeriği ve iletişim tespit tutanakları ile birlikte değerlendirildiğinde sanığın eyleminin “uyuşturucu madde ticareti yapma suçuna” yardım etme niteliğinde olduğu dikkate alınarak, hakkında TCK’nın 39. maddesi de uygulanmak suretiyle mahkûmiyet kararı verilmesi gerekirken, eksik araştırma ile hüküm kurulması, bozma nedenidir (Yargıtay 10. Ceza Dairesi-K.2018/2710).

Birlikte Suç İşleme ve Yardım Etme Farkı

Sanık …‘ın, sanık … alıcı rolündeki polis memurlarına uyuşturucu sattığı esnada olay yerine 5-6 metre mesafede bulunması, olay yerine …‘ın aracı ile gelinmesi, sanıkların olayın en başından itibaren birlikte hareket etmeleri karşısında, sanığın diğer sanık … ile birlikte iştirak halinde atılı suçu işlediği, böylece TCK’nın 37. maddesi kapsamında “fail” olduğu gözetilmeden, cezasından “suça yardım ettiği” gerekçesiyle aynı Kanun’un 39. maddesi uyarınca indirim yapılması, bozma nedenidir (Yargıtay 10. Ceza Dairesi-K.2017/1395).

Polisi Uyuşturucu Satıcısıyla Buluşturarak Suça Yardım Etme

Alıcı kılığındaki görevlileri diğer sanık …‘e götürüp buluşturarak uyuşturucu madde temin etmesini sağladığı dosya kapsamına uygun biçimde kabul edilen sanığın eyleminin diğer sanığın uyuşturucu madde ticareti yapma suçuna yardım etmek niteliğinde olduğu dikkate alınarak cezasından TCK’nın 39. maddesi uyarınca indirim yapılması gerektiğinin gözetilmemesi suretiyle fazla ceza tayini, bozma nedenidir (Yargıtay 9. Ceza Dairesi-K.2016/8150).

Uyuşturucu Maddenin Geldiğini Alıcılara Haber Verme

Sanık B.. hakkında “uyuşturucu madde ticareti yapma” suçundan kurulan mahkûmiyet hükmünün incelenmesi;

Sanığın, “uyuşturucu madde ticareti yapma” suçunun kanuni tanımında yer alan fiili gerçekleştirdiğine ya da 09.11.2012 tarihinde suçu sabit olan N…nin ikameti ve eklentilerinde ele geçirilen suç konusu uyuşturucu maddelere ortak olduğuna veya bunların satışını yaptığına ilişkin, kuşkuyu aşan yeterli ve kesin delil bulunmadığı, sabit olan fiilinin, sanık N..’ye uyuşturucu madde geldiğini uyuşturucu madde kullanıcılarına haber vermek suretiyle sanık N..’nin suçunun icrasını kolaylaştırarak uyuşturucu madde ticareti yapma suçuna yardım etmekten ibaret olduğu dikkate alınarak, sanık hakkında TCK’nın 39. maddesinin uygulanması gerektiğinin gözetilmemesi, bozma nedenidir (Yargıtay 10. Ceza Dairesi-K.2016/3525).

Tır Dorsesine Gizli Bölme Yapmak Suretiyle Suça Yardım Etme

Sanıklar Bekir, Recep, Muhtar, Kemal ve Ahmet’in ise dorseye Kilis’teki depoda gizli bölme yaptıkları; dorse ile eroin taşınacağını bilen ancak uyuşturucu madde ithal edileceğini bilmeyen bu sanıkların sabit olan fiillerinin, yurt içinde eroin nakletme suçuna yardım etmekten ibaret olduğu dikkate alınarak; sanıkların TCK’nın 188. maddesinin 3 ve 4. fıkraları ile 39 ve 62. maddeleri uyarınca cezalandırılmaları gerekirken, sanık Ömer ve Aydın’ın uyuşturucu madde ithal etme, diğer sanıkların ithale yardım etme suçundan mahkûmiyetlerine karar verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 10. Ceza Dairesi-K.2015/31344).

Uyuşturucu Madde Ticareti (İthal Etme) Suçunda Yargılama

28.02.2010 tarihli eyleme ilişkin olarak; Venezuela’dan Roma aktarmalı olarak İstanbul seferini yapmakta olan uçakta yolcu olarak bulunan sanık …’ın bagajında Roma’da uyuşturucu madde ele geçirildiği olayda, uyuşturucu madde ithal etme suçunun uyuşturucu maddenin ülke sınırlarından girmesiyle tamamlanacağı, neticesi harekete bitişik suçlardan olup netice ile hareket aynı zamanda gerçekleştiğinden uyuşturucu madde ithal etme suçuna teşebbüsün mümkün olmadığı gözetilmeden;

5237 sayılı Kanun’un 13 üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca yurtdışında işlenen uyuşturucu madde ticareti yapma suçundan dolayı Türkiyede yargılamanın yapılabilmesi için yabancı ülkede hüküm verilmemiş olması gerektiği, hüküm verilmiş ise aynı suçtan Türkiye’de yeniden kovuşturma yapılamayacağı, böylece yabancı ülkede hüküm verilmesi halinde aynı fiilden dolayı birden fazla hüküm verilemeyeceğine ilişkin “non bis in idem” kuralının kabul edildiği, bu doğrultuda sanığın da İtalya Mahkemeleri tarafından hakkında mahkûmiyet hükmü kurulup bu hükmü de infaz ettiği göz önüne alınarak, 5237 sayılı Kanun’un 13 üncü maddesi ile 5271 sayılı Kanun’un 223 üncü maddesinin yedinci fıkrası uyarınca sanık hakkındaki davanın reddine karar verilmesi gerekirken mahkûmiyetine hükmolunması bozma nedenidir (Yargıtay 10CD Esas : 2023/9185, Karar : 2023/5854).

Avukat Baran Doğan