Hapis Cezasında İndirim ve Artırım Nasıl Hesaplanır? (TCK 61)

5237 sayılı TCK’nın 61/4-5 ve 6. madde ve fıkralarında; “Bir suçun temel şekline nazaran daha ağır veya daha az cezayı gerektiren birden fazla nitelikli hallerin gerçekleşmesi durumunda; temel cezada önce artırma sonra indirme yapılır. Yukarıdaki fıkralara göre belirlenen ceza üzerinden sırasıyla, teşebbüs, iştirak, zincirleme suç, haksız tahrik, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı ve cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsi sebeplere ilişkin hükümler ile takdiri indirim nedenleri uygulanarak sonuç ceza belirlenir. Hapis cezasının süresi, gün, ay ve yıl hesabıyla belirlenir. Bir gün, yirmidört saat; bir ay, otuz gündür. Yıl, resmi takvime göre hesap edilir. Hapis cezası için bir günün, adli para cezası için bir Türk Lirasının artakalanı hesaba katılmaz ve bu cezalar infaz edilmez.” denilmektedir.

Yasa’daki bu düzenlemeye göre temel ceza üzerinden varsa önce artırımlar, daha sonra da indirimler yapılarak sonuç ceza belirlenecektir. Buna göre mevcut ceza üzerinden artırma ve indirme oranına göre hesaplanan miktar, bir önceki ceza miktarına eklenecek veya indirilecektir.

Yıl üzerinden belirlenen cezadan yapılacak artırma ve indirmede bölünebilen yıl miktarı bölünecek, bölünemeyen yıl miktarı ise aya çevrilerek bölünecek, bu hesaplama sonucu bulunan yıl ve ay miktarı bir önceki cezaya eklenecek veya bu cezadan çıkarılacaktır. Örneğin 7 yıl olarak belirlenen ceza üzerinden 1/6 oranında yapılacak artırma ve indirmede 7 yıl içinde tam sayı olarak bölünebilecek 6 yıl bulunmakta olup, kalan 1 yıl 1/6 oranına tam sayı olarak bölünemediği için 12 aya dönüştürülecek; 6 yıl 12 ay üzerinden 1/6 oranına göre belirlenen 1 yıl 2 ay ceza, 7yıla eklenecek veya bu yıldan eksiltilecektir.

Yıl ve ay olarak belirlenen cezadan yapılacak artırma ve indirmede bölünebilen yıl miktarı bölünecek, bölünemeyen yıl miktarı ise hesap kolaylığı için aya çevrilip diğer ay cezası ile toplanarak bölme işlemi yapılacak, ancak bu toplam ay miktarı üzerinden yapılacak bölmede tam sonuç alınamadığı takdirde bölünebilen miktar dışındaki aylar güne çevrilerek gün üzerinden tam sonuca ulaşılacak; bu suretle bulunan yıl, ay ve gün hapis cezası önceki cezaya eklenecek veya çıkarılacaktır. Örneğin 5 yıl 10 ay olarak belirlenen ceza üzerinden 1/3 oranında yapılacak artırma ve indirmede 5 yıl içinde tam sayı olarak bölünebilen 3 yıl bulunmakta olup, kalan 2 yıl 1/3 oranına tam sayı olarak bölünemediği için bu miktar 24 aya dönüştürülecek, 24 ay yine bölünecek olan 10 ayla toplanarak 34 ay olarak bölüme tabi tutulacak; 34 ay içinde de tam sayı ile bölünebilen 33 ay bulunmakta olup, kalan 1 ay ise 30 gün üzerinden bölünecek ve bu bölme sonucu elde edilen 1 yıl 11 ay 10 gün hapis cezası 5 yıl 10 ay hapis cezasına eklenecek veya bu cezadan eksiltilecektir. Ancak burada 1 yıl 11 ay 10 gün hapis cezası 5 yıl 10 ay cezayla toplandığında sonuç ceza 6 yıl 21 ay 10 gün olarak belirlenecektir. Zira 21 ayı 1 yıl 9 ay kabul ederek toplam cezayı 7 yıl 9 ay 10 gün olarak belirlediğimizde, 1 yılın 365 gün olması, 12 ayın ise 30 günden 360 gün yapması karşısında 5 gün fazla ceza verilerek sanık aleyhine bir sonuç doğmuş olacaktır.

Yıl olarak belirlenen cezadan artırma ve indirme oranına göre yıl miktarı tam sayı olarak hiç bölünemiyorsa o zaman yıl hesap kolaylığı için aya çevrilecek, çıkan sonuç önceki cezaya eklenecek veya bu cezadan çıkarılacaktır. Örneğin 5 yıl olarak belirlenen ceza üzerinden 1/6 oranında yapılacak artırma veya indirmede 5 yıl tam sayı olarak 1/6 oranına bölünemediği için 5 yıl, 60 aya dönüştürülecek, 60 ay üzerinden 1/6 oranına göre belirlenen 10 ay hapis cezası 5 yıla eklenecek ve bu yıldan eksiltilecektir.

Yıl ve ay olarak belirlenen cezadan artırma ve indirme oranına göre yıl miktarı tam sayı olarak hiç bölünemiyorsa, yıl aya çevrilecek ve diğer ay ceza miktarı ile toplanarak bölünecek, ancak bu toplam ay miktarı üzerinden yapılacak bölmede tam sonuç alınamadığı takdirde bölünebilen miktar dışındaki aylar güne çevrilerek gün üzerinden tam sonuca ulaşılacak; bu suretle bulunan yıl, ay ve gün hapis cezası önceki cezaya eklenecek veya çıkarılacaktır. Örneğin 5 yıl 10 ay olarak belirlenen ceza üzerinden 1/6 oranında yapılacak artırma ve indirmede 5 yıl tam sayı olarak 1/6 oranına bölünemediği için 5 yıl, 60 aya dönüştürülecek, 60 ay yine bölünecek olan 10 ayla toplanarak 70 ay üzerinden bölme işlemi yapılacak; 70 ay içinde de tam sayı ile bölünebilen 66 ay bulunmakta olup, kalan 4 ay ise 30 günden 120 güne çevrilerek bölünecek ve bölme sonucu elde edilen 11 ay 20 gün hapis cezası 5 yıl 10 ay hapis cezasına eklenecek veya bu cezadan eksiltilecektir. Eklemede sanık aleyhine sonuç doğurduğu için fazla aylar yıla dönüştürülmeksizin sonuç ceza 5 yıl 21 ay 20 gün olarak belirlenecektir (Y15CD-K.2015/25818).

3 Yıl Hapis Cezasında İndirim ve Artırım Hatası

Sanık hakkında TCK’nın 142/2-d maddesi uyarınca tayin olunan 3 yıl hapis cezası üzerinden TCK’nın 143. maddesi gereğince 1/12 oranında arttırım yapılarak 3 yıl 3 ay hapis cezası üzerinden TCK’nın 43. maddesi gereğince 1/4 oranında arttırım yapılırken hesap hatası sonucunda 3 yıl 12 ay 22 gün hapis cezası yerine, 3 yıl 12 ay 27 gün ve yine buna bağlı olarak TCK’nın 62. maddesi gereğince 1/6 oranında indirim yapılırken sonuç cezanın 3 yıl 4 ay 18 gün hapis cezası yerine 3 yıl 4 ay 22 gün hapis cezası verilmek suretiyle fazla ceza tayini bozma nedenidir (Yargıtay 13. Ceza Dairesi 2018/6510 E. , 2018/17049 K.).

2 Yıl 6 Ay Hapis Cezasında Artırım ve indirim

Sanık hakkında tehdit suçundan, TCK’nın 106/2-a, 43/1 maddeleri gereğince 2 yıl 6 ay hapis cezasına hükmedildiği, bu ceza miktarı üzerinden aynı Kanunun 29. maddesi gereğince 1/4 oranında indirim yapılırken hesap hatası sonucunda 1 yıl 10 ay 22 gün yerine 2 yıl 1 ay hapis cezasına hükmedildiği, TCK’nın 62 maddesi gereğince 1/6 indirim yapılırken 1 yıl 6 ay 22 gün yerine 1 yıl 8 ay 25 gün hapis cezası belirlenmek suretiyle fazla ceza tayin edilmesi hukuka aykırıdır (Yargıtay 4. Ceza Dairesi 2022/8644 E. , 2022/20083 K.).

2 Yıl 4 Ay Hapis Cezasında Artırım ve İndirim Hatası

Suça sürüklenen çocuk hakkında hırsızlık suçundan sırasıyla 5237 sayılı TCK’nın 142/1-b, 143. maddeleri uyarınca belirlenen 2 yıl 4 ay hapis cezasından aynı kanunun 43/1. maddesi gereğince 1/4 oranında artırım yapılırken 2 yıl 11 ay hapis cezası yerine 2 yıl 11 ay 15 gün hapis cezasına, aynı Kanunun 31/2. maddesi gereğince 1/2 oranında indirim yapılırken 1 yıl 5 ay 15 gün hapis cezası yerine 1 yıl 5 ay 22 gün hapis cezasına,aynı Kanunun 62/1. maddesi gereğince 1/6 oranında indirim yapılırken 1 yıl 2 ay 17 gün hapis cezası yerine 1 yıl 2 ay 23 gün hapis cezasına ve buna bağlı olarak aynı Kanun’un 50/3 ve 52/1-2 maddeleri uyarınca günlüğü 20.00 TL’den paraya çevrilmesi sırasında 8.840,00 TL yerine 8.960,00 TL adli para cezasına hükmolunması suretiyle fazla ceza tayini, bozma nedenidir (Yargıtay 2. Ceza Dairesi 2019/284 E. , 2019/2953 K.).

2 Yıl Hapis Cezası Üzerinden Artırım ve İndirim Hatası

Sanık hakkında, 5237 sayılı TCK’nın 142/1-b maddesi uyarınca belirlenen 2 yıl hapis cezasından, aynı Kanun’un 143/1. maddesi uyarınca 1/6 oranında artırım yapılması sırasında 2 yıl 4 ay yerine, 2 yıl 6 ay hapis cezasına, bu cezadan da TCK’nın 62. maddesi uyarınca 1/6 oranında indirim yapılırken, hesap hatası sonucu, 1 yıl 11 ay 10 gün yerine 2 yıl 1 ay hapis cezasına hükmedilmesi suretiyle fazla ceza tayini, bozma nedenidir (Yargıtay 2. Ceza Dairesi 2022/8395 E. , 2022/16543 K.).

Suça sürüklenen çocuklar hakkında hırsızlık suçundan hüküm kurulurken 5237 sayılı TCK’nın 142/1-b maddesi uyarınca belirlenen 2 yıl hapis cezasından aynı Kanun’un 143. maddesi uyarınca 1/3 oranında artırım yapılırken, 2 yıl 8 ay yerine 2 yıl 6 ay, aynı Kanun’un 31/3. maddesi uyarınca 1/3 oranında indirim yapılırken 1 yıl 9 ay 10 gün yerine 1 yıl 8 ay, aynı Kanun’un 62. maddesi uyarınca 1/6 oranında indirim yapılırken hesap hatası sonucu 1 yıl 5 ay 23 gün yerine 1 yıl 4 ay 20 gün hapis cezasına hükmedilmek suretiyle eksik ceza tayini ile, iş yeri dokunulmazlığının ihlali suçunun birden fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi nedeniyle TCK’nın 116/4. maddesi uyarınca belirlenen cezadan aynı Kanun’un 119/1-c maddesi uyarınca artırım yapılması gerektiğinin gözetilmemesi aleyhe temyiz olmadığından bozma nedeni yapılmamıştır (Yargıtay 2. Ceza Dairesi 2022/6790 E. , 2022/15712 K.).

Sanık hakkında 5237 sayılı TCK.nın 109/2. maddesinin uygulanmasıyla belirlenen 2 yıl hapis cezasından, aynı Kanun’un 109/5. maddesi uyarınca ½ oranında artırım yapılırken hesap hatası sonucu, 3 yıl yerine 2 yıl 6 ay hapis cezasına, aynı Kanun’un 62. maddesi uyarınca 1/6 oranında indirim yapılırken 2 yıl 6 ay yerine 2 yıl 1 ay hapis cezasına hükmolunması suretiyle eksik ceza tayini aleyhe temyiz olmadığından bozma nedeni yapılmamıştır (Yargıtay 8. Ceza Dairesi 2019/8106 E. , 2022/4720 K.).

Sanık hakkında TCK’nin 86/1. maddesine göre verilen “2 yıl” hapis cezasından TCK’nin 87/2-b. maddesine göre “iki kat” artırım yapıldığında “6 yıl” yerine “5 yıl” hapis cezası verilmesi ve TCK’nin 86/1, 87/2-b, 29. maddelerinden hükmedilen “2 yıl 6 ay” hapis cezasından TCK’nin 62/1. maddesine göre (1/6) oranında indirim yapıldığında sonuç cezanın “2 yıl 1 ay” yerine “1 yıl 13 ay” olarak eksik tayini aleyhe temyiz olmadığından bozma nedeni yapılmamıştır (Yargıtay 1. Ceza Dairesi 2022/8818 E. , 2022/7594 K.).

1 yıl 10 Ay 15 Gün Hapis Cezasında Artırım ve İndirim

Sanıklar hakkında 5237 sayılı TCK’nin 86/1, 86/3-e maddeleri uyarınca belirlenen “1 yıl 10 ay 15 gün” hapis cezası üzerinden 5237 sayılı TCK’nin 87/3. maddesi uyarınca (½) oranında artırım yapılırken “1 yıl 21 ay 22 gün” hapis cezası yerine hesaplama hatası yapılarak “2 yıl 9 ay 15 gün”, 5237 sayılı TCK’nin 62. maddesi gereği (1/6) oranında indirim yapılırken “1 yıl 16 ay 3 gün” hapis cezası yerine “2 yıl 4 ay 3 gün” hapis cezasına hükmedilmesi isabetsizdir (Yargıtay 1. Ceza Dairesi 2022/6194 E. , 2022/4959 K.).

1 Yıl 8 Ay Hapis Cezası Üzerinden Artırım ve İndirim

Sanık hakkında TCK’nin 86/1. maddesine göre belirlenen 1 yıl 8 ay hapis cezasından TCK’nin 86/3-e maddesine göre (½) oranında artırım yapılırken 1 yıl 18 ay hapis yerine 2 yıl 6 ay hapis cezasına, TCK’nin 87/3. maddesine göre (½) oranında artırım yapılırken 1 yıl 33 ay hapis yerine 3 yıl 9 ay hapis cezasına, TCK’nin 62. maddesine göre (1/6) oranında indirim yapılırken 1 yıl 25 ay 15 gün hapis yerine 3 yıl 1 ay 15 gün hapis cezasına hükmedilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 3. Ceza Dairesi 2017/10528 E. , 2018/5248 K.).

1 Yıl 6 Ay Hapis Cezasının İndirilmesi ve Artırılması

Sanık hakkında TCK’nin 86/1, 86/3-e maddeleri ile bulunan 1 yıl 6 ay hapis cezasının TCK’nin 87/3 maddesi ile 1/6 oranında arttırılması sonucu 1 yıl 9 ay hapis cezası yerine 1 yıl 12 ay 15 gün hapis cezasına, TCK’nin 62. maddesi ile 1/6 oranında indirilmesi ile 1 yıl 5 ay 15 gün yerine 1 yıl 7 ay 27 gün hapis cezasına hükmolunarak fazla ceza tayini, bozma nedenidir (Yargıtay 1. Ceza Dairesi 2021/1972 E. , 2021/3386 K.).

Sanık hakkında silahla olası kasten yaralama suçundan 5237 sayılı TCK’nin 86/1, 86/3-e maddelerine göre hükmedilen 1 yıl 6 ay hapis cezasından 5237 sayılı TCK’nin 21/2. maddesi uyarınca (½) oranında indirim yapılırken 9 ay hapis cezası yerine hesaplama hatası yapılarak 1 yıl hapis cezasına hükmedilmesi suretiyle sanık hakkında fazla ceza belirlenmesinde isabet görülmemiştir (Yargıtay 1. Ceza Dairesi 2022/7162 E. , 2022/6100 K.).

1 Yıl Hapis Cezasının Artırımı ve İndiriminde Hata

Sanık hakkında hüküm kurulurken, 5237 sayılı TCK’nin 86/1. maddesi gereğince belirlenen “1 yıl” hapis cezası üzerinden, TCK’nin 87/3. maddesine göre (1/5) oranında artırım yapılırken ‘‘1 yıl 2 ay 12 gün’’ hapis cezası yerine hesap hatası yapılarak ‘‘1 yıl 2 ay’’ bulunması TCK’nin 29/1. maddesine göre (2/4) oranında indirim yapılırken ‘‘7 ay 6” gün hapis cezası yerine hesap hatası yapılarak ‘‘7 ay” bulunması ve TCK’nin 62/1. maddesine göre (1/6) oranında indirim yapılırken ‘‘6 ay’’ hapis cezası yerine hesap hatası yapılarak “5 ay 25 gün” eksik hapis cezasına karar verilmesi suretiyle sanığa eksik ceza tayini bozma nedenidir (Yargıtay (K) 3. Ceza Dairesi 2019/1010 E. , 2019/7791 K.).

Suça sürüklenen çocuk hakkında TCK’nın 141/1. maddesi uyarınca tayin olunan 1 yıl hapis cezası üzerinden aynı Kanunun 143. maddesi gereğince 1/2 oranında arttırım yapılırken 1 yıl 6 ay hapis cezası, aynı Kanunun 31/3. maddesi uyarınca 1/3 oranında indirim yapılması üzerine 1 yıl hapis cezası yine 62. madde uyarınca 1/6 oranında indirim yapılması sonucunda sonuç cezanın 10 ay hapis cezası yerine yanlış hesaplamalar yapılarak sonuçta 1 yıl 1 ay 10 gün hapis cezası verilmek suretiyle fazla ceza tayini, bozma nedenidir (Yargıtay 6. Ceza Dairesi 2021/8335 E. , 2022/3120 K.).

Sanık hakkında TCK’nın 152/1-a maddesi gereğince hükmedilen 1 yıl hapis cezası üzerinden aynı Kanun’un 152/2-a. maddesi ile 1/4 arttırım yapılarak sonuç cezanın 1 yıl 3 ay hapis olarak belirlenmesi gerekirken, 1 yıl 4 ay hapis cezasına, aynı Kanun’un 43/1 maddesi ile 1/4 arttırım yapılarak sonuç cezanın 1 yıl 6 ay 22 gün hapis olarak belirlenmesi gerekirken, 1 yıl 8 ay hapis cezasına, yine aynı Kanun’un 62. maddesi gereğince 1/6 indirim yapılarak sonuç cezanın 1 yıl 3 ay 18 gün olarak belirlenmesi gerekirken 1 yıl 4 ay 20 gün hapis cezasına hükmolunarak fazla ceza tayini, bozma nedenidir (Yargıtay 2. Ceza Dairesi 2020/24972 E. , 2022/6212 K.).

10 Ay Hapis Cezasının Artırılması ve İndirilmesi

görevi yaptırmamak için direnme suçundan hükümler kurulurken; TCK’nın 265/1. maddesi uyarınca tayin edilen “10’ar ay” hapis cezalarından TCK’nın 265/3 maddesi uyarınca 1/3 oranında artırım yapılırken, “13 ay 10 gün” yerine “1 yıl 1 ay 10 gün”, TCK’nın 265/4 maddesi uyarınca ½ oranında artırım yapılırken, “20 ay” yerine “1 yıl 8 ay”, TCK’nın 43/1 maddesi uyarınca 2/4 oranında artırım yapılırken, “30 ay” yerine “2 yıl 6 ay”, TCK’nın 31/3 maddesi uyarınca 1/3 oranında indirim yapılırken “20 ay “ yerine “1 yıl 8 ay”, TCK’nın 62. maddesi uyarınca 1/6 oranında indirim yapılırken de, sonuç hapis cezalarının “16 ay 20’şer gün” yerine “1 yıl 4 ay 20’şer gün” olarak belirlenmesi suretiyle fazla hapis cezalarına hükmolunması, bozma nedenidir (Yargıtay 3. Ceza Dairesi 2021/2770 E. , 2021/10793 K.).