Av. Kasım Balcı¹

Kısa Çalışma Ödeneği Nedir?

Kısa çalışma ödeneği, İşsizlik Sigortası Fonu kapsamında sağlanan bir imkan olup, genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bir uygulamadır.

Kısa Çalışma Ödeneği, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu Ek 2’inci maddesi ile bu kanuna dayanılarak çıkarılan Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkındaki Yönetmelikte detaylı bir şekilde düzenlenmiştir.

Kısa çalışma uygulaması bakımından “Genel Ekonomik” kriz Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olayların, ülke ekonomisi ve dolayısıyla işyerini ciddi anlamda etkileyip sarstığı durumları kapsamaktadır.

Kısa çalışma uygulaması bakımından “Bölgesel Kriz” Ulusal veya uluslararası olaylardan dolayı belirli bir il veya bölgede faaliyette bulunan işyerlerinin ekonomik olarak ciddi şekilde etkilenip sarsıldığı durumları kapsamaktadır.

Kısa çalışma uygulaması bakımından “Sektörel Kriz” Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olaylardan doğrudan etkilenen sektörler ve bunlarla bağlantılı diğer sektörlerdeki işyerlerinin ciddi anlamda sarsıldığı durumları kapsamaktadır.

Kısa çalışma uygulaması bakımından “Zorlayıcı Sebepler” İşverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine imkân bulunmayan, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumları ya da deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumları kapsamaktadır. Bu bağlamda Koronavirüs (Covid-19) salgını zorlayıcı sebep olarak kabul edilmektedir.

Kısa Çalışma Ödeneğinden Faydalanma Şartları

A-) İşverenin Yerine Getirmesi Gereken Şartlar

İşveren, yukarıdaki sebeplerden dolayı işyerinde çalışma saatlerinin en az 1/3 oranında azaldığını ya da süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulduğunu İŞKUR’a bildirmesi ve İŞKUR müfettişleri tarafından bu hususun doğruluğunu tespit etmiş olmaları halinde kısa çalışma ödeneğinin şartları işveren yönünden yerine getirilmiş olur.

Kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilmek için asgari sayıda bir işçi çalıştırılma zorunluluğu yoktur. Tek işçi çalıştıran işyerleri de bu imkandan yararlanabilir.

COVİD-19 kapsamında yapılan kısa çalışma başvurularının uygunluk tespitinde tüm incelemeler işlerin daha hızlı neticelenmesi için mahalline gidilmeksizin Rehberlik ve Teftiş Başkanlığında veya Grup Başkanlıklarında sadece ilgili başvuru evrakı ve ekleri üzerinden ve tespit tutanağı düzenlenmeksizin gerçekleştirilecektir.

B-) İşçinin Yerine Getirmesi Gereken Şartlar

İşyerinde çalışan işçilerin bu ödenekten yararlanabilmesi için son üç yıl içinde en az 450 gün prim gününü doldurmuş olmaları ve bu prim gün sayılarının son 60 günü kesintisiz yatırılmış olması gerekir. (4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu m.50 vd.)

Prim ödeme şartını sağlamadığı için kısa çalışma ödeneğine hak kazanamayanların daha önce çeşitli nedenlerle kesilmiş (yeni işe başlama vs.) son işsizlik ödeneği hak sahipliğinden varsa kalan süre kısa çalışma süresini geçmemek üzere kısa çalışma ödeneği olarak ödenir.

Kısa Çalışma Ödeneğinin Miktarı ve Süresi Ne Kadardır?

Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son oniki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçemez. Haftalık eksik çalışılan sürelere ait kısa çalışma ödeneği her ayın 5’inde PTT Bank aracılığı ile işçiye ödenir.

İşçinin çalışmadığı süreye ait kısa ve uzun vadeli sigorta primleri ödenmez, sadece İŞKUR tarafından genel sağlık sigortası primleri SGK’na ödenir.

Kısa Çalışma Ödeneği üç ayı geçmemek kaydı ile yapılan kısa çalışma süresi kadardır.

Kısa Çalışma Ödeneğinin Kesilmesi

Kısa çalışma ödeneği alanların işe girmesi, yaşlılık aylığı almaya başlaması, herhangi bir sebeple silâh altına alınması, herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi nedeniyle işinden ayrılması hallerinde veya geçici iş göremezlik ödeneğinin başlaması durumunda geçici iş göremezlik ödeneğine konu olan sağlık raporunun başladığı tarih itibariyle kısa çalışma ödeneği kesilir. Bunun yanında işverenin kısa çalışma süresini öngördüğü tarihten önce sona erdirmesi durumunda da kısa çalışma ödeneği kesilir.