Anayasa Mahkemesine Başvuru Süresinin Başlangıç Tarihi Nedir?

Av. Mehmet Erbil¹

Kural olarak yargılamanın sonlandığı, diğer bir deyişle olağan kanun yollarının tükendiği tarihten itibaren 30 gün içinde Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru yapılabilir.

Sürenin başlangıcı, yargılamanın sona erdiği, olağan kanun yollarının tükendiği gündür. Başvuru süresi yargılama sonucunda verilen kararın tebliği veya öğrenme ile başlar.

Anayasa mahkemesi kararlarında; başvurucu veya avukatının nihai kararı UYAP üzerinde açıp okuması ile öğrenmenin gerçekleştiğini ve 30 günlük sürenin başlayacağını belirtilmektedir.

Başvurucu veya vekili, başvurucu hakkında verilen nihai kararı tebliğ edilmeden önce herhangi bir şekilde öğrenmiş ise başvuru süresi öğrenme tarihi itibarıyla başlar. Örneğin, nihai kararın UYAP üzerinde açılıp okunması, nihai karar verildikten sonra dosyada fotokopi alınması veya dosyanın fiziki olarak incelenmesi gibi durumlarda, başvuru süresi bu tarih itibarıyla başlamaktadır. Elektronik tebligatlarda, elektronik tebligatın posta adresine ulaşmasını takiben 5 gün sonra tebliğ edilmiş sayılacağı belirtilmekte ise de, tebligatın açılıp okunduğu tarih itibarıyla 30 günlük süre başlar.

Yüze karşı verilen kararlar kesin ise, başvuru süresi kararın tefhim edildiği, yani sanığın veya vekilinin yüzüne karşı okunduğu tarihtir. Sanığın veya vekilinin gıyabında verilen kararlarda ise kararın tebliğ edildiği tarih sürenin başlangıç tarihidir. Beraat kararları yüze karşı okunmuş ise süre kararın kesinleşme tarihi değil tefhim tarihidir.

Soruşturma aşamasında yapılan işlemler ile tutuklama ve tutuklamanın devamına dair kararların hukuka aykırılığı nedeniyle Anayasa Mahkemesine yapılacak başvurularda, süre bu tür kararlara karşı yapılan itirazların reddine dair verilen kararların tebliği ya da tefhimi ile başlar.

Yargılamada makul sürenin aşıldığı ve makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği düşünülüyor ise yargılamanın her aşamasında başvuru yapılabilir. Bu durumda 30 günlük başvuru süresi başlangıç tarihi başvurunun yapıldığı tarihtir.

Yaşam hakkı, Adil yargılanma hakkı, Mülkiyet hakkı, Özel ve aile hayatına saygı hakkı, İfade özgürlüğü hakkı, Toplantı hakkı, Etkili hukuk yollarına başvurma hakkı vb. haklarının ihlal edildiğini düşünenler, ancak nihai kararın verilmesinden sonra Anayasa mahkemesine başvurabilirler.

Anayasa Mahkemesi, Yargıtay tarafından verilen onama kararlarının başvurucu veya avukatına tebliğ edilmemesi halinde, dosyanın ilk derece mahkemesi kalemine geldiği tarihten itibaren, üç ay artı 30 gün içinde başvurunun yapılması gerektiğini belirtmektedir.

Ceza Davalarında Yargıtay’ ın onama kararından sonra cezanın infazı için, hükümlüye tebligat yapılmadan yakalama gerçekleşmiş ise yukarıda sözü edilen üç ay artı 30 günlük süre dolmamış ise yakalama tarihinden itibaren 30 günlük süre içinde başvuru yapılabilir.

İstinaf ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılıklarına yapılan itirazlar ve Kanun Yararına Bozma nedeniyle yapılan başvurular tüketilmesi zorunlu olmayan olağan üstü kanun yollarıdır. Olağan üstü kanun yoluna başvurulması kural olarak Anayasa Mahkemesine başvuru süresini kesmez.

Bazı özel durumlarda, olağan üstü kanun yollarının tüketilmesi, Anayasa Mahkemesine yapılacak bireysel başvuru için bekletici mesele haline gelebilir. Örneğin Yargıtay süreci tamamlanan bir yargılamada, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının itirazı üzerine dosya Yargıtay Ceza Genel Kuruluna gönderilmiş ise, Anayasa Mahkemesi; son karar merci olması nedeniyle ve Ceza Genel Kurulunda çıkacak karar ile çelişkiye düşülmemesi için Ceza Genel Kurulu Kararının beklenmesi gerektiğini belirtmektedir. Bu durumda olağan üstü kanun yoluna gidilmesi nedeniyle verilecek kararın kesinleşmesinden sonra da 30 günlük süresi içinde Anayasa mahkemesine başvuru yapılabilir.