HAGB Kararına Uyulmaması Nedeniyle Hükmün Açıklanması Nedir?

HAGB kararına uyulmaması (yeniden suç işlenmesi veya yükümlülüklere aykırı davranılması) halinde hükmün açıklanmasına karar verilir.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı verildikten sonra, sanık beş yıl süreyle denetim süresine tâbi tutulur (CMK m.231/5). Sanığın denetim süresi içerisinde kasıtlı bir suç işlememesi ve belirlenen yükümlülüklere uygun hareket etmesi gerekir (CMK m.231/8). Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlenmediği ve denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere uygun davranıldığı takdirde, açıklanması geri bırakılan hüküm (HAGB kararı) ortadan kaldırılarak, davanın düşmesi kararı verilir (CMK m.231/10).

Hakkında HAGB kararı verilen kişinin denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlemesi veya denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere aykırı davranması hâlinde ise mahkeme hükmü açıklar. Hükmün açıklanması hükmün artık hukuki sonuç doğurmasını ifade eder. HAGB kararı verilmiş olması nedeniyle hiçbir hukuki sonuç doğurmayan hüküm fıkraları hükmün açıklanmasıyla birlikte infaz kabiliyeti kazanır.

HAGB Kararına Uyulmaması Halinde Dosyanın Açılması ve Verilecek Yeni Karar

HAGB kararına uyulmaması, yani denetim süresi içinde suç işlenmesi veya belirlenen yükümlülüklere aykırı davranılması halinde, HAGB kararının açıklanması için bir dosya açılır. Yeni esas numarası verilerek açılan bu ceza davası dosyası üzerinden HAGB kararı açıklanır.

Denetim süresi içinde suç işleyen kişi hakkındaki HAGB kararı hiçbir değişiklik yapılmadan aynen açıklanır. Ancak, mahkeme kendisine yüklenen yükümlülükleri yerine getiremeyen sanığın durumunu değerlendirerek; cezanın yarısına kadar belirleyeceği bir kısmının infaz edilmemesine ya da koşullarının varlığı hâlinde hükümdeki hapis cezasının ertelenmesine veya seçenek yaptırımlara çevrilmesine karar vererek yeni bir mahkûmiyet hükmü kurabilir. Örneğin, 1 yıl hapis cezası içeren HAGB kararı ile birlikte ayda 1 kere eğitim seminerlerine katılmasına hükmedilen sanığın denetim süresinin üçüncü yılında seminerlere katılmadığı tespit edildiğinde; HAGB kararı yükümlülüklere uyulmması gerekçesiyle açıklanırken HAGB kararındaki 1 yıllık hapis cezası, 6 aylık hapis cezası olarak açıklanabileceği gibi; 1 yıllık hapis cezası ertelenebilir, adli para cezasına çevrilebilir veya TCK m.50’de belirlenen diğer seçenek yaptırımlara çevrilebilir. Özellikle belirtelim ki, HAGB kararı kesinleştikten sonra başlayan 5 yıllık denetim süresi içerisinde suç işlenmesi halinde hüküm aynen açıklanır, hüküm fıkraları hiçbir şekilde değiştirilemez.

HAGB Kararı Açıklandıktan Sonra İtiraz veya İstinaf Etmek Mümkün mü?

Açıklanan veya yeni kurulan hükme itiraz edilebilir. Mahkemenin HAGB kararını açıklamasından sonra bu karara karşı gerekçeli kararın tebliğinden itibaren iki hafta içinde itiraz etme hakkı vardır. İtirazı inceleyecek mercii, açıklanan HAGB kararına yapılan itirazı sınırlı bir kapsamda değerlendirecektir (CMK m.231/11). Yani, itiraz mercii denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlenip işlenmediği veya denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere aykırı davranılıp davaranılmadığı hususlarıyla sınırlı bir inceleme yapacaktır.

Açıklanan HAGB kararına itirazı incelemeye yetkili mahkemeler şu şekilde belirlenir (CMK md. 268):

1. Asliye Ceza Mahkemesi’nin Hükmettiği HAGB Kararının Açıklanmasına Yapılan İtirazı İncelemeye Yetkili Mahkeme

HAGB kararı, Asliye Ceza Mahkemesi tarafından verilmişse, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının açıklanması halinde yapılacak itirazı incelemeye yetkili mahkeme, o adliyedeki Ağır Ceza Mahkemesi‘dir. Aynı adliyede Ağır Ceza Mahkemesi yoksa, Asliye Ceza Mahkemesi’nin yargı çevresinde bulunduğu Ağır Ceza Mahkemesi’ne itiraz edilebilir.

Hemen belirtmek gerkir ki, Çocuk Mahkemeleri ve Fikri Sınai Ceza Mahkemeleri, Asliye Ceza Mahkemesi derecesinde kabul edilir.

Asliye Ceza Mahkemesi’nin HAGB Kararının Açıklanmasına Yapılacak İtirazı İncelemeye Yetkili Mahkemeler İçin Örnekler: Örnek-1: İstanbul Asliye Ceza Mahkemesi’nin verdiği HAGB kararının açıklanması kararına yapılan itiraz, İstanbul Ağır Ceza Mahkemesi’ne yapılmalıdır.

2. Ağır Ceza Mahkemesi’nin Hükmettiği HAGB Kararının Açıklanmasına İtiraz

Herhangi bir Ağır Ceza Mahkemesi’nin hükmettiği HAGB kararının açıklanması üzerine yapılacak itirazı incelemeye yetkili mahkeme, HAGB kararını veren mahkemeyi sıra numarası olarak izleyen Ağır Ceza Mahkemesi’dir.

Ağır Ceza Mahkemesi’nin HAGB Kararının Açıklanmasına Yapılacak İtirazı İncelemeye Yetkili Mahkemeler İçin Örnekler: Örnek-1: Bakırköy 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nin verdiği HAGB kararının açıklanmasına karşı yapılan itiraz, Bakırköy 2. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından incelenir. HAGB kararı veren Ağır Ceza Mahkemesi o adliyedeki tek Ağır Ceza Mahkemesi ise, HAGB’nin açıklanması kararına itirazı incelemeye yetkili mahkeme o adliyeye en yakın Ağır Ceza Mahkemesi’dir.

Açıklanan HAGB kararına karşı istinaf kanun yoluna başvurulması mümkün değildir.

HAGB Kararı Hangi Suçların İşlenmesi Halinde Bozulur?

HAGB kararı, denetim süresi içinde kasten işlenebilen bir suçun işlenmesiyle bozulur/açıklanır. Taksirle işlenen suçlar HAGB kararının bozulmasına/açıklanmasına neden olmaz. Örneğin, hakkında HAGB kararı verildikten sonra denetim süresi içinde trafikte taksirle insan öldüren kişiyle ilgili HAGB kararı açıklanmaz/bozulmaz.

Denetim süresi içinde işlenen suç nedeniyle yapılan yargılama neticesinde sanığa adli para cezası veya hapis cezası verilmiş olmasının bir önemi yoktur. Kasten işlenen bir suçun neticesinde ister adli para cezasına hükmedilsin, ister hapis cezasına hükmedilsin, isterse cezanın ertelenmesi kararı verilsin, sanık hakkındaki HAGB kararı bozulur/açıklanır.

HAGB Kararına Uyulmaması Nedeniyle Verilen Yeni Hükmün İnfazı

HAGB kararına uyulmaması, yani suç işlenmesi veya yükümlülüklere uyulmaması halinde hükmün açıklanması ve açıklanan hükmün kesinleşmesi halinde infaza verilmesi gerekir. HAGB kararının açıklanması halinde kurulan hükmün infazı olağan usulde verielen bir hükmün infazıyla aynı şekilde yapılır. HAGB kararının açıklanması halinde infaz açısından ayrı bir usul uygulanmaz. Açıklanan hagb kararındaki ilgili suçun koşullu salıverme ve denetimli serbestlik şartları ne ise o şartlara göre hüküm infaz edilecektir.