Av. Mustafa Rüzgar¹

Araç Değer Kaybı Nedir?

Kaza yapan ve onarılan bir aracın değerindeki düşüşe “araç değer kaybı” denilmektedir. Yargıtay, araç değer kaybını şu şekilde tanımlamaktadır; değer kaybı zararı, aracın olay tarihindeki hasar değeriyle hasarı giderildikten sonra (tamir edilmiş hali ile) edeceği değer arasındaki farktan ibarettir (Y17HD-K.2016/5661).

Araçta oluşan hasar çok iyi onarılmış olsa bile aracın ikinci el olarak satışında, kaza nedeniyle yapılan onarım ve TRAMER kayıtları nedeniyle değer kaybına uğraması kaçınılmazdır.

Tamamen onarılmış olsa bile kazaya uğrayan araba, tahribatın izlerini taşıyacağından, onarıldıktan sonra mübadele(rayiç) değerinin olaydan önceki mübadele değerinden az olacağının kabulü gerekir (Y4HD-K.2002/4512).

Araç Değer Kaybı Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Kazanın oluş şekline göre değişkenlik göstermekle birlikte, kazalı bir araçta hayatın olağan akışına göre değer kaybı oluşacağı muhakkaktır. Kazalı bir araçta değer kaybı oluşup oluşmadığı veya oluşan değer kaybının miktarı; aracın modeli, markası, kaza tarihindeki yaşı, kilometresi, hasarın nitelik ve niceliği vs. gibi hususlara bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Değer kaybı; bahsedilen kriterler göz önüne alınarak, aracın hasarsız hâliyle ve kaza tarihi itibariyle serbest piyasadaki ikinci el piyasa rayiç değeri ile aracın hasarı onarıldıktan sonraki hâline göre serbest piyasadaki ikinci el piyasa değeri arasındaki farkın tespit edilmesiyle bulunur. Kusur durumu gibi değer kaybı incelemesi de teknik bilirkişi incelemesini gerektirmektedir (HGK-K.2021/771).

Araçta meydana gelen değer kaybının; aracın serbest piyasa koşullarına göre kaza tarihi itibariyle hasarsız haldeki ikinci el rayiç değeri ile aracın yaşı, özellikleri, hasar miktarı ve hasarlı kısımların özelliği ve daha önce karışmış olduğu kaza da dikkate alınarak kazadan sonraki onarılmış halinin rayiç değeri tespit edilip bu iki miktar arasındaki azalmaya göre hesaplanması gerekir (Y17HD-2017/10599).

Araç Değer Kaybı Tazminatı Nasıl Alınır?

Kanunda yapılan değişiklikle her yaş ve kilometredeki araç için araç değer kaybı tazminatı istenilebilecektir. Trafik Sigortası Genel Şartları kapsamında 2021 yılında yapılan değişiklikle araç değer kaybı tazminatı isteyebilmek için aracın 165.000 km’den düşük olması şartı, yani kilometre sınırı kaldırılmıştır. Artık her kilometredeki hasar gören araç için araç değer kaybı talep edilebilecektir.

Değer kaybı başvurusu için iki temel önşart vardır:

• Yaşanan trafik kazasında kusurun tamamının (yüzde yüz, % 100 kusur) araç değer kaybı başvurusunda bulunan kişide olmaması gerekmektedir.

• İkinci olarak, kazaya karışıp hakkında değer kaybı başvurusu yapılan aracın pert olmaması gerekmektedir.

Yukarıdaki şartlar gerçekleştikten sonra araç değer kaybına ilişkin talepler, önce meydana gelen kazada kusurlu olan araç sürücüsünün zorunlu trafik sigortasına başvuru yapılmalıdır. Sigorta şirketine başvuru zorunludur. Sigorta şirketinin az ödeme yapması veya ödemeyi reddetmesi halinde, önce arabuluculuk başvurusu yapılmalı, daha sonra mahkemeye dava açılmalıdır.

Trafik kazalarından kaynaklanan tazminatlar için, 14.04.2016 tarihinde Karayolları Trafik Kanunu’nun 97. maddesi değiştirilmiştir. Buna göre “Zarar görenin, zorunlu mali sorumluluk sigortasında öngörülen sınırlar içinde dava yoluna gitmeden önce ilgili sigorta kuruluşuna yazılı başvuruda bulunması gerekir. Sigorta kuruluşunun başvuru tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde başvuruyu yazılı olarak cevaplamaması veya verilen cevabın talebi karşılamadığına ilişkin uyuşmazlık olması hâlinde, zarar gören dava açabilir veya 5684 sayılı Kanun çerçevesinde tahkime başvurabilir.” Karayolları Trafik Kanunu’nun ilgili maddesi gereğince başvurular sigorta şirketine karşı yazılı şekilde iletilmelidir.

Sigorta Tahkim Komisyonu’na Başvuru

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’na göre Sigorta Tahkim Komisyonuna başvurmak için öncelikle ilgili sigorta şirketine başvuru yapılması gerekmektedir. İlgili sigorta şirketi yapılan başvuruya 15 gün içerisinde cevap vermesi gerekmektedir. Sigorta şirketi 15 gün içerisinde başvurana herhangi bir cevap vermemesi durumunda ilgili Sigorta Tahkim Komisyonuna başvuru yapabilir. Sigorta şirketi kendisine yapılan yapılan başvuru üzerine ilgiliye ödeme yaptıkları takdirde ilgililer bu ödemenin gerçek değer kaybı zararından daha az olduğunu düşündükleri takdirde yapılan ödeme miktarına etmeleri gerekmektedir. Sigorta şirketinin ödeme miktarı için kendilerine nihai kararını bildirmesi veya 15 gün içerisinde başka ödeme yapmaması halinde başvuran tarafından Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurulabilir.

Sigorta Tahkim Komisyonu Kararlarına İtiraz ve İcrası

Sigortacılık Kanunu’nun 30.maddesinin 12.fıkrasına göre Sigorta Tahkim tarafından verilen ve uyuşmazlık tutarı 5.000.00 TL’ye kadar olan kararlar kesindir. Uyuşmazlık tutarı 5.000,00 TL ve üzerinde olan başvurularda hakem kararının ilgiliye bildirimden itibaren en geç 10 gün içinde Komisyona yapılması gerekmektedir. Komisyon kararlarına yapılan itirazlar iki ay içerinde karara bağlanmaktadır. Uyuşmazlık tutarı 40.000,00 TL’ye kadar olan başvurulara ilişkin yapılan itiraz üzerine verilen kararlar kesindir. Süresi içinde ve usulüne uygun şekilde yapılan itiraz 5684 sayılı Kanun’un 30 uncu maddesinin on ikinci fıkrası uyarınca hakem kararının kesinleşmesini önler ve kararın icrasını durdurur.

40.000 TL’nin üzerindeki uyuşmazlıklar hakkında itiraz üzerine verilen kararlar için tarafların temyize gitme hakları vardır. Bunun dışındaki uyuşmazlıklar bakımından itiraz üzerine verilen karar kesindir.

Araç Değer Kaybı Taleplerinde Zamanaşımı

6098 sayılı Borçlar Kanununun 72. Maddesi uyarınca “Tazminat istemi, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın ve her hâlde fiilin işlendiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar. Ancak, tazminat ceza kanunlarının daha uzun bir zamanaşımı öngördüğü cezayı gerektiren bir fiilden doğmuşsa, bu zamanaşımı uygulanır.”

Buna göre, araç değer kayıplarına ilişkin taleplerde zararın ve tazminat yükümlüsünün öğrenildiği tarihten itibaren 2 yıl kazanın meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıl içerisinde zamanaşımına uğrar.

Araç Değer Kaybının Dava Yolu Talep Edilmesi

Araç değer kaybı davaları Türk Borçlar Kanunu’ndaki haksız fiil sorumluluğuna dayanır. Araç değer kaybının dava yolu il de talep edilmesi mümkündür. Dava yolu ile talep edilebilmesi için öncelikle yukarıda detaylı olarak açıkladığımız ilgili sigorta şirketine başvuru yapılması gerekir. Araç değer kaybında tarafların tacir veya tüketici olması pek çok farklı ihtimali ortaya çıkarmaktadır.

Haksız fiilden kaynaklanan tazminat davalarında görevli mahkeme, genel hukuk mahkemesi olan asliye hukuk mahkemesidir. Ancak dava sigorta şirketine karşı açılacaksa görevli mahkeme Türk Ticaret Kanunu’nun 4. maddesi uyarınca Asliye Ticaret Mahkemeleridir. Eğer araç sürücüsüne ya da aracın sahibine açılacaksa ve bu kişiler tacir değilse aynı zamanda sigorta şirketi de hasım gösterilmeyecekse davanın Asliye Hukuk Mahkemesinde açılması gerekir.