Bozulmuş veya Değiştirilmiş Gıda veya İlaçların Ticareti Suçu

TCK Madde 186

(1) Kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş, değiştirilmiş her tür yenilecek veya içilecek şeyleri veya ilaçları satan, tedarik eden, bulunduran kimseye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve binbeşyüz güne kadar adlî para cezası verilir.

(2) Bu suçun, resmi izne dayalı olarak yürütülen bir meslek ve sanatın icrası kapsamında işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte bir oranında artırılır.

• 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK) Tam Metin

• Makale : Bozulmuş veya Değiştirilmiş Gıda veya İlaçların Ticareti Suçu

TCK Madde 186 Gerekçesi

Madde metninde, kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş, değiştirilmiş her tür yenilecek veya içilecek şeylerin veya ilâçların satılması, tedarik edilmesi veya bulundurulması suç olarak tanımlanmıştır.

Her türlü yenilecek veya içilecek şeyler ya da ilaçlar, bu suçun konusunu oluştururlar. Ancak, bunların, kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş veya muhteviyatının değiştirilmiş olması gerekir.

Söz konusu suç, kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş veya muhteviyatı değiştirilmiş her tür yenilecek veya içilecek şeylerin ya da ilâçların satılması, tedarik edilmesi veya bulundurulması suretiyle işlenebilir. Bu bakımdan söz konusu suç, seçimlik hareketli bir suçtur.

Maddenin ikinci fıkrasında, bu suçun, resmi izne dayalı olarak yürütülen bir meslek ve sanatın icrası kapsamında işlenmesi hâlinde, cezanın artırılması öngörülmüştür.

TCK 186 (Bozulmuş veya Değiştirilmiş Gıda veya İlaçların Ticareti Suçu) Emsal Yargıtay Kararları

Ceza Genel Kurulu- Karar:2018/328

• TCK 186
• Bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti suçunda Bakanlığın davaya müdahil olma hakkı yoktur.

Gerek 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanun’unda, gerekse 1412 sayılı Ceza Muhakemesi Usulü Kanun’unda kamu davasına katılma konusunda suç bakımından bir sınırlama getirilmemiş, ilke olarak şartların varlığı halinde tüm suçlar yönünden kamu davasına katılma kabul edilmiştir. Öğreti ve uygulamada kamu davasına katılma yetkisi bulunan kişinin “suçtan zarar görmesi” şartı aranmış, ancak kanunda “suçtan zarar gören” ve “mağdur” kavramlarının tanımı yapılmadığı gibi, zararın maddi ya da manevi olduğu hususu bir ayrıma tâbi tutulmamış ve sınırlandırılmamıştır. Bu nedenle konuya açıklık kazandırılırken öğretideki görüşlerden de yararlanılarak, maddede katılma yetkisi kabul edilen, “mağdur”, “suçtan zarar gören” ve “malen sorumlu olan” kavramlarının, kamu davasına katılma hususundaki uygulamaya ışık tutacak biçimde tanımlanması gerekmektedir.

Malen sorumlu; işlenmiş olan suçun hükme bağlanması ve bunun kesinleşmesinden sonra, maddî ve malî sorumluluk taşıyarak hükmün sonuçlarından etkilenecek veya bunlara katlanacak kişidir. Mağdur; Türk Dil Kurumu Büyük Türkçe Sözlüğünde, “haksızlığa uğramış kişi” olarak tanımlanmaktadır. Ceza hukukunda ise mağdur kavramı, suçun konusunun ait olduğu kişi ya da kişilerdir. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun hazırlanmasında esas alınan suç teorisinde suçun maddi unsurları arasında yer alan mağdur, ancak gerçek bir kişi olabilecek, tüzel kişilerin suçtan zarar görmeleri mümkün ise de, bunlar mağdur olamayacaklardır. Suçtan zarar gören ile mağdur kavramları da aynı şeyi ifade etmemektedir. Mağdur suçun işlenmesiyle her zaman zarar görmekte ise de, suçtan zarar gören kişi her zaman suçun mağduru olmayabilir. Bazı suçlarda mağdur belli bir kişi olmayıp; toplumu oluşturan herkes (geniş anlamda mağdur) olabilecektir. (Mehmet Emin Artuk-Ahmet Gökcen-A. Caner Yenidünya, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 9. Bası, Adalet Yayınevi, Ankara, 2015, s. 289; İzzet Özgenç, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 11. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2015, s. 214-217; Mahmut Koca-İlhan Üzülmez, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 8. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2015, s. 106-107; Osman Yaşar-Hasan Tahsin Gökcan-Mustafa Artuç, Türk Ceza Kanunu, 6. cilt, Ankara, 2010, s. 7702-7703)

Kamu davasına katılmak için aranan “suçtan zarar görme” kavramı kanunda açıkça tanımlanmamış, gerek Ceza Genel Kurulu, gerekse Özel Dairelerin yerleşmiş kararlarında; “suçtan doğrudan doğruya zarar görmüş bulunma hâli” olarak anlaşılıp uygulanmış, buna bağlı olarak da dolaylı veya muhtemel zararların, davaya katılma hakkı vermeyeceği kabul edilmiştir. Nitekim bu husus, Ceza Genel Kurulunun 03.05.2011 gün ve 155–80, 04.07.2006 gün ve 127–180, 22.10.2002 gün ve 234–366 ile 11.04.2000 gün ve 65–69 sayılı kararlarında; “dolaylı veya muhtemel zarar, davaya katılma hakkı vermez” şeklinde açıkça ifade edilmiştir.

Uyuşmazlık konusuna ilişkin olarak, bir tüzel kişinin kamu davasına katılabilmesi için CMK’nın davaya katılmayı düzenleyen genel kural niteliğindeki 237. maddesinde belirtilen şartın gerçekleşmesi, başka bir deyişle suçtan doğrudan zarar görmüş olması veya herhangi bir kanunda, belirli bir tüzel kişinin bazı suçlardan açılan kamu davalarına katılmasını özel olarak düzenleyen bir hükmün bulunması gerekir. Örneğin 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun davaya katılmayı düzenleyen 18. maddesi uyarınca Gümrük İdaresinin, 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu’nun 18. maddesi uyarınca Maliye Bakanlığının, 5411 sayılı Bankacılık Kanun’un 162. maddesi uyarınca Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ile Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunun usulüne uygun başvuruda bulunmaları halinde kamu davasına katılacakları açıkça hükme bağlanmıştır. Özel kanun hükümleri uyarınca davaya katılmanın kabul edildiği bu gibi durumlarda, belirtilen kurumların suçtan zarar görüp görmediklerini ayrıca araştırmaya gerek bulunmamaktadır. Ceza Genel Kurulunun 03.05.2011 gün ve 155-80, 22.10.2002 gün 234-366 ile 21.02.2012 gün 279–55 ve 15.04.2014 gün 599-190 sayılı kararlarında da aynı sonuca ulaşılmıştır.

Diğer yandan, özel düzenleme olmadığı durumlarda, işlenen bir suç nedeniyle, o eylemin gerçekleşmesini engellemeye yönelik yükümlülüğün yerine getirilmesinde ihmal gösterildiği takdirde tüzel kişilerin veya diğer yetkililerinin cezaî ve hukukî sorumluluklarının doğması halinin, suçtan doğrudan zarar gördükleri anlamına gelmeyeceği, bu nedenle işlenen suç açısından ilgili tüzel kişiliklere veya yetkililere “mağdur” ya da “suçtan zarar gören” sıfatını kazandırmayacağı açıktır. Yine Ceza Genel Kurulunca 25.03.2003 gün ve 41-54 sayı ile “tazminat ödenmesi, itibar zedelenmesi ve güven kaybı gibi dolaylı zararlara dayanarak kamu davasına katılma, dolayısıyla verilen hüküm hakkında yasa yollarına başvurmanın olanaksız olduğu” şeklinde karar verilmiştir.

Bu açıklamalar ışığında uyuşmazlık konusu değerlendirildiğinde;

Bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti suçunda korunan hukuki yarar kamunun sağlığı olup suçun mağduru toplumu oluşturan herkestir. Topluma arzı gerçekleştirilen gıdaların mevzuatta belirtilen koşullara uygunluğu açısından denetlenmesinde, sonradan Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ismini alan ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile bağlı birimlerinin önemli görev ve yetkilere sahip olduğu ve bu denetimlerin yerine getirilmesi açısından topluma karşı yükümlülüklerinin bulunduğunda kuşku bulunmasa da; söz konusu denetim yetkisinin, bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti suçu açısından ilgili Bakanlık ve bağlı birimlerine “suçtan doğrudan zarar gören” ve “malen sorumlu” sıfatlarını kazandırmayacağı, tazminat ödenmesi, itibar zedelenmesi ve güven kaybı gibi dolaylı zararlara dayanılarak kamu davasına katılmanın mümkün olmadığı, aynı Bakanlık ve bağlı birimlerinin kamu davasına katılmayı özel olarak düzenleyen bir kanun hükmünün bulunmadığı, yine Devletin tüzel kişi oluşu nedeniyle suçun mağduru da olmadığı göz önüne alındığında; anılan Bakanlık ve bağlı birimlerinin yargılamaya konu suç yönünden kamu davasına katılma hak ve yetkisinin olmadığı, bu nedenle Yerel Mahkemece yanılgılı biçimde verilen hukuki değerden yoksun olan katılma kararının hükmü temyiz etme hakkı vermeyeceği ve Özel Dairenin temyiz isteminin reddine ilişkin kararının usul ve kanuna uygun olduğu kabul edilmelidir.

Ceza Genel Kurulu- Karar:2018/123

• TCK 186
• Sanığın, üreticiden alıp Rusya’ya ihraç etmek istediği sebzelerden alınan numunelerde Rusya Federasyonu Maksimum Rezidü limitleri ile Türk Gıda Kodeksinin üzerinde pestist kalıntılarının tespit edildiği olayda; sanığın yetkilisi olduğu Uçak Kardeşler Gıda Sanayi ve Ticaret Limited Şirketinin faliyet alanının üreticiden aldığı ürünleri depolayıp ihraç etmek olduğu, tanımlanan bu faliyetinin TCK’nın 186. maddesinin 2. fıkrası kapsamında resmi izne dayalı olarak yürütülen bir meslek ve sanat icrası kapsamında bulunmadığı, dolayısıyla sanığa atılı eylemin aynı maddenin birinci fıkrası kapsamında kaldığı kabul edilmelidir.

Sanığın üzerine atılı 5237 sayılı TCK’nın “Topluma Karşı Suçlar” başlıklı üçüncü kısmının, “Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar” başlıklı üçüncü bölümünde, “Bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti” başlığı ile düzenlenen 186. maddesi;

“(1) Kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş, değiştirilmiş her tür yenilecek veya içilecek şeyleri veya ilaçları satan, tedarik eden, bulunduran kimseye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve binbeşyüz güne kadar adlî para cezası verilir.

(2) Bu suçun, resmi izne dayalı olarak yürütülen bir meslek ve sanatın icrası kapsamında işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte bir oranında artırılır.” şeklindedir.

Seçimlik hareketli bir suç olarak düzenlenen bu suçun oluşabilmesi için; failin, kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş, değiştirilmiş her türlü yenilecek veya içilecek şeyleri ya da ilaçları satması veya tedarik etmesi yahut bulundurması gerekmektedir.

Suçun konusu, kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş, değiştirilmiş her türlü yenilecek veya içilecek şeyler ya da ilaçlardır. Bu bozulmanın kendiliğinden ya da dışarıdan müdahale ile oluşması arasında fark yoktur. Bunun yanı sıra suça konu gıda maddelerinin kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş veya değiştirilmiş olması gerekir. İlaç veya gıdanın kişilerin hayatı veya sağlığını tehlikeye düşürmemesi durumunda suç oluşmayacaktır.

Mağduru tüm toplum olan bu suçun oluşabilmesi için kişilerin hayatı veya sağlığının tehlikeye düşmüş olması yeterli olup ayrıca kişilerin hayatı veya sağlığının zarar görmesine gerek yoktur. Ancak bu eylem sonucu kişiler yaralanmış veya ölmüş ise fail ayrıca bu suçtan da cezalandırılacaktır. Dolayısıyla söz konusu bu suç bir tehlike suçudur.

Maddenin ikinci fıkrasında, bu suçun, resmi izne dayalı olarak yürütülen bir meslek ve sanatın icrası kapsamında işlenmesi hâli artırım nedeni olarak öngörülmüştür. Bu artırım nedeninin uygulanabilmesi için failin resmi izne dayalı olarak bir meslek ya da sanat icra etmesi ve bu meslek veya sanatın icrası kapsamında gıda ve ilaçlarının ticaretini yapıyor olması gerekmektedir. Bu kapsamda ahçı, fırıncı, pastacı, eczacı ve doktor gibi mesleklerle iştigal edenler hakkında bu artırım fıkrası uygulanabilecektir. Diğer taraftan alınacak olan resmi iznin bakanlık, valilik, belediye ya da başka bir resim kurum tarafından verilmesi arasında bir fark bulunmamaktadır. (Osman Yaşar - Hasan Tahsin Gökcan - Mustafa Artuç, Yorumlu- Uygulamalı Türk Ceza Kanunu, Adalet, 1. Baskı , Ankara, 2010, C. 4, s. 5137-5140) Bu aşamada TCK’daki zamanaşımına ilişkin düzenlemeler üzerinde durulmasında zorunluluk bulunmaktadır.

TCK’nın 66. maddesinde; kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça kamu davasının maddede yazılı sürelerin geçmesiyle ortadan kalkacağı düzenlenmiş, aynı maddenin birinci fıkrasının (d) bendinde beş yıldan fazla ve yirmi yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlarda bu sürenin onbeş yıl, (e) bendinde ise beş yıldan fazla olmamak üzere hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlarda bu sürenin sekiz yıl olacağı hüküm altına alınmıştır.

5237 sayılı TCK’nın 66. maddesinin 3. fıkrasında, zamanaşımının belirlenmesinde suçun daha ağır cezayı gerektiren nitelikli hallerinin de göz önünde bulundurulacağı öngörülmüştür. Nitelikli haller açısından kanun koyucunun tercih ettiği yaptırım sistemi dikkate alınmaksızın, ister bağımsız bir yaptırım öngörülmüş olsun, isterse belirli bir oran dahilinde artırım yöntemi tercih edilmiş olsun, dava zamanaşımı süresi bakımından daha ağır cezayı gerektiren tüm nitelikli haller dikkate alınmalıdır.

Aynı Kanun’un 67. maddesi uyarınca kesen bir nedenin varlığı halinde zamanaşımı süresi, kesilme gününden itibaren yeniden işlemeye başlayacak ve ilgili suça ilişkin olarak kanunda belirlenen sürenin en fazla yarısına kadar uzayacaktır.

Ceza Genel Kurulunun 26.06.2012 gün ve 978–250 sayılı kararı başta olmak üzere birçok kararında açıkça vurgulandığı üzere, yargılama yapılmasına engel olup davayı düşüren hallerden biri olan zamanaşımının yargılama sırasında gerçekleşmesi halinde mahkeme ya da Yargıtay, resen zamanaşımı kuralını uygulayarak kamu davasının düşmesine karar verecektir.

Bu açıklamalar ışığında ön soruna ilişkin uyuşmazlık konusu değerlendirdirildiğinde;

Sanığın, üreticiden alıp Rusya’ya ihraç etmek istediği sebzelerden alınan numunelerde Rusya Federasyonu Maksimum Rezidü limitleri ile Türk Gıda Kodeksinin üzerinde pestist kalıntılarının tespit edildiği olayda; sanığın yetkilisi olduğu Uçak Kardeşler Gıda Sanayi ve Ticaret Limited Şirketinin faliyet alanının üreticiden aldığı ürünleri depolayıp ihraç etmek olduğu, tanımlanan bu faliyetinin TCK’nın 186. maddesinin 2. fıkrası kapsamında resmi izne dayalı olarak yürütülen bir meslek ve sanat icrası kapsamında bulunmadığı, dolayısıyla sanığa atılı eylemin aynı maddenin birinci fıkrası kapsamında kaldığı kabul edilmelidir.

Yukarıda kabul edilen bu kabul ve nitelendirme karşısında; sanığa atılı bozulmuş gıda ticareti yapma suçunun yaptırımı, 5327 sayılı TCK’nın 186/1. maddesinde bir yıldan beş yıla kadar hapis ve adli para cezası olup, TCK’nın 66/1-e maddesi uyarınca bu suç sekiz yıllık asli dava zamanaşımı süresine tabidir. Daha ağır başka bir suçu oluşturma ihtimali bulunmayan ve 15.12.2007 ve öncesinde gerçekleştirilen eylemlerle ilgili olarak, zamanaşımını kesen en son işlemin 09.03.2009 tarihli mahkûmiyet hükmü olduğu, anılan tarihten sonra zamanaşımını kesen veya durduran hiçbir sebebin gerçekleşmediği gözetildiğinde, TCK’nın 66/1-e maddesinde öngörülen sekiz yıllık asli dava zamanaşımı süresinin, Ceza Genel Kurulunun inceleme tarihinden önce 09.03.2017 tarihinde dolduğu anlaşılmaktadır.

YARGITAY 20. CEZA DAİRESİ Esas: 2016/2692 Karar: 2017/4974 Tarih: 09.10.2017

• TCK 186. Madde

• Bozulmuş veya Değiştirilmiş Gıda veya İlaçların Ticareti Suçu

“Bozulmuş veya değiştirilmiş gıda ticareti yapma” suçunun 5237 Sayılı TCK’nın ikinci kitabının “topluma karşı suçlar” başlıklı üçüncü kısmının “kamunun sağlığına karşı suçlar” başlığını taşıyan üçüncü bölümünde düzenlenmiş olması; suçun belirtilen özelliği gereğince, Nazilli İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü’nün, CMK’nın 237. maddesi uyarınca, suçtan zarar gören sıfatıyla bu suçlarla ilgili davalara katılmalarına olanak bulunmaması nedeniyle,müştekinin katılma ve hükmü temyiz etme hakkının olmadığı anlaşıldığından, temyiz isteminin 5320 Sayılı Kanun’un 8/1 maddesi gereğince uygulanması gereken 1412 Sayılı CMUK’nın 317.maddesi uyarınca reddi ile sanığın temyiz talebinin incelenmesinde,

1- )Nazilli İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünün 17.05.2013 tarihli yazılarında, 10,1 mg/kg oranında hidrojen peroksit tespit edilip, bu hususun Türk Gıda Kodeksi Renklendiriciler ve Tatlandırıcılar Dışındaki Gıda Katkı Maddeleri yönetmeliğine uymadığı belirlenen kuru incir numunelerinin TCK’nın 186/1. maddesi kapsamında “kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş veya değiştirilmiş” nitelikte olup olmadığı hususunda uzman kişi ya da kurumlardan rapor aldırılıp sonucuna göre sanığın hukuki durumunun tayin ve takdiri gerektiği gözetilmeden, eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması,

Kabule göre de;

1- )Hükümden sonra 24.11.2015 tarih ve 29542 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Anayasa Mahkemesi’nin 08.10.2015 tarihli 2014/140 esas ve 2015/85 karar sayılı kararı ile, 5237 Sayılı TCK’nın 53. maddesinin bazı hükümlerinin iptal edilmesi nedeniyle, bu maddenin uygulanması açısından, sanığın hukuki durumunun yeniden belirlenmesinde zorunluluk bulunması,

2- )Suçtan doğrudan zarar görmeyen, dolayısı ile davaya katılma hakkı bulunmayan İl Tarım Müdürlüğü’nün katılan olarak duruşmalara kabulüne karar verilerek, kendisini vekil ile temsil ettirmesi nedeni ile lehine vekalet ücretine hükmedilmesi,

SONUÇ : Kanuna aykırı, sanığın temyiz itirazları bu sebeple yerinde olduğundan, hükmün CMUK’nın 321. maddesi gereğince BOZULMASINA, 09.10.2017 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

YARGITAY 7. CEZA DAİRESİ Esas: 2009/9771 Karar: 2011/7153 Tarih: 26.05.2011

• TCK 186. Madde

• Bozulmuş veya Değiştirilmiş Gıda veya İlaçların Ticareti Suçu

Karar tarihi itibariyle 5179 sayılı Kanunun 29/ı maddesinde öngörülen cezanın miktarına göre sulh ceza mahkemesi görevli ise de,

Hükümden sonra, 13.12.2010 tarihinde yürürlüğe giren ve 5179 sayılı yasayı yürürlükten kaldıran 5996 sayılı yasanın 40/1-a maddesine göre Türk Ceza Kanununun “Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar” başlıklı bölümünde yer alan hükümlere göre cezalandırılacağı düzenlenmiş olup; 5237 sayılı TCK.nun 186/1.maddesinde “Kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş, değiştirilmiş her tür yenilecek veya içilecek şeyleri veya ilaçları satan, tedarik eden, bulunduran kimseye bir yıldan beş yıla kadar hapis veya binbeşyüz güne kadar adli para cezası” öngörüldüğünden, anılan hapis cezasının üst sınırı itibariyle suç tarihine göre lehe yasanın belirlenip uygulanması bakımından davaya bakma görevinin 5235 sayılı yasanın 11.maddesi uyarınca Asliye Ceza Mahkemesine ait bulunduğu gözetilerek 5728 sayılı yasanın geçici 2.maddesi uyarınca görevsizlik kararı verilmesinin gerekmesi,

2-5271 sayılı CMK.nun 5560, 5728 ve 6008 sayılı yasalar ile değişik 231.maddesinin 5, 6 14.fıkralar 5, 6 ve 14.fıkralarında değişiklikler uyarınca hükmün açıklanmasının geri bırakılması uygulaması olanaklı hale geldiğinden, 5237 sayılı TCK.nun 7.maddesi gözetilerek, yasal koşullarının oluşup oluşmadığının saptanması ve sonucuna göre uygulama yapma görevinin de yerel mahkemeye ait bulunması zorunluluğu,

SONUÇ : Bozmayı icabettirmiş, sanığın temyiz itirazları bu itibarla yerinde görüldüğünden hükmün sair yönleri incelenmeksizin BOZULMASINA, 26.05.2011 günü oybirliğiyle karar verildi

YARGITAY 7. CEZA DAİRESİ Esas: 2009/3904 Karar: 2011/3095 Tarih: 29.03.2011

• TCK 186. Madde

• Bozulmuş veya Değiştirilmiş Gıda veya İlaçların Ticareti Suçu

1- ) Suç ve karar tarihi itibariyle 5179 Sayılı Kanunun 29/1. maddesinde öngörülen cezanın miktarına göre sulh ceza mahkemesi görevli ise de;

Hükümden sonra, 08.02.2008 tarih ve 26781 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 23.1.2008 tarih ve 5728 Sayılı Kanun’un 542. maddesiyle değişik 5179 Sayılı Kanun’un 18. maddesinde belirtilen sağlığın korunması ile ilgili yasakları ihlal eden kişilerin, Türk Ceza Kanunu’nun “Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar” başlıklı bölümünde yer alan hükümlere göre cezalandırılacağı düzenlenmiş olup, 5237 Sayılı T.C.K.nun 186/1. maddesinde “Kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş, değiştirilmiş her tür yenilecek veya içilecek şeyleri veya ilaçları satan, tedarik eden, bulunduran kimseye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve binbeşyüz güne kadar adli para cezası verilir” şeklinde düzenleme yer aldığından, maddede öngörülen hapis cezasının üst sınırı itibariyle davaya bakma görevinin 5235 Sayılı Kanun’un 11. maddesi uyarınca asliye ceza mahkemesine ait bulunduğundan, 5728 Sayılı Kanun’un geçici 2. maddesi uyarınca görevsizlik kararı verilmesinde zorunluluk bulunması,

2- ) Hükümden sonra, 08.02.2008 tarih ve 26781 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 23.01.2008 gün ve 5728 Sayılı Kanun’un 562. maddesiyle değişik 5271 Sayılı C.M.K.nun 231. maddesinin 5 14. fıkralar 5 ve 14. fıkraları uyarınca hükümün açıklanmasının geri bırakılması uygulamasının olanaklı hale gelmesi ve bu maddenin 6. fıkrasına 25.07.2010 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6008 Sayılı Kanun’un 7. maddesiyle bir cümle eklenmesi karşısında, 5237 Sayılı T.C.K.nun 7. maddesi gözetilerek, hükümün açıklanmasının geri bırakılmasının yasal koşullarının oluşup oluşmadığının mahkemesince saptanarak sonucuna göre uygulama yapılması zorunluluğu,

SONUÇ : Bozmayı gerektirmiş sanık müdafiinin temyiz itirazları bu itibarla yerinde görüldüğünden, hükümün diğer yönleri incelenmeksizin 5320 Sayılı Kanunun 8/1. maddesi gereğince yürürlükte bulunan 1412 Sayılı C.M.U.K.nun 321. maddesi uyarınca BOZULMASINA, 29.03.2011 tarihinde oybirliği ile karar verildi.

YARGITAY CEZA GENEL KURULU Esas : 2015/1190 Karar : 2018/274 Tarih : 12.06.2018

• TCK 186. Madde

• Bozulmuş veya Değiştirilmiş Gıda veya İlaçların Ticareti Suçu

Özel Daire ile Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılğı arasında oluşan ve Ceza Genel Kurulunca çözümlenmesi gereken uyuşmazlık; Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı adına Antalya İl Tarım Müdürlüğünün, bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti suçundan açılan kamu davasına katılma ve hükmü temyiz etme hak ve yetkisinin bulunup bulunmadığının belirlenmesine ilişkindir.

İncelenen dosya kapsamından;

10.12.2009 tarihinde Antalya İl Tarım Müdürlüğü görevlilerince toptancı sebze halinde gerçekleştirilen denetimde; sanık …`ın satışa arz ettiği toplam 600 kilogram kabaktan zirai ilaç kalıntısını (pestisit) kontrol etmek amacıyla 2 kilogram numune alındığı, yapılan analizler sonucu Antalya İl Kontrol Laboratuvarı Müdürlüğünce düzenlenen 14.12.2009 tarihli rapora göre; numunelerde limit üstü ilaç kalıntısının tespit edildiği, bunun üzerine başlatılan soruşturma neticesinde sanık hakkında bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti suçundan kamu davası açıldığı, yargılama sırasında 16.06.2010 tarihinde Antalya İl Tarım Müdürlüğünün “katılan” sıfatıyla duruşmalara kabulüne karar verildiği, yapılan yargılama sonunda; atılı suçun unsurlarının oluşmadığı gerekçesiyle sanığın beraatine hükmolunduğu, davaya katılmasına karar verilen kurum vekilinin yasal süresi içerisinde temyiz talebinde bulunduğu anlaşılmaktadır.

Sanığın üzerine atılı 5237 sayılı TCK’nun “Topluma Karşı Suçlar” başlıklı üçüncü kısmının, “Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar” başlıklı üçüncü bölümünde,

“Bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti” başlığı ile düzenlenen 186. maddesi; “(1) Kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş, değiştirilmiş her tür yenilecek veya içilecek şeyleri veya ilaçları satan, tedarik eden, bulunduran kimseye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve binbeşyüz güne kadar adlî para cezası verilir. (2) Bu suçun, resmi izne dayalı olarak yürütülen bir meslek ve sanatın icrası kapsamında işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte bir oranında artırılır.” şeklinde olup,

Maddenin gerekçesinde; “Madde metninde, kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş, değiştirilmiş her tür yenilecek veya içilecek şeylerin veya ilâçların satılması, tedarik edilmesi veya bulundurulması suç olarak tanımlanmıştır. Her türlü yenilecek veya içilecek şeyler ya da ilaçlar, bu suçun konusunu oluştururlar. Ancak, bunların, kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş veya muhteviyatının değiştirilmiş olması gerekir. Söz konusu suç, kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş veya muhteviyatı değiştirilmiş her tür yenilecek veya içilecek şeylerin ya da ilâçların satılması, tedarik edilmesi veya bulundurulması suretiyle işlenebilir. Bu bakımdan söz konusu suç, seçimlik hareketli bir suçtur. Maddenin ikinci fıkrasında, bu suçun, resmi izne dayalı olarak yürütülen bir meslek ve sanatın icrası kapsamında işlenmesi hâlinde, cezanın artırılması öngörülmüştür.” açıklamalarına yer verilmiştir.

Gerekçeden de anlaşılacağı üzere, seçimlik hareketli bu suçun oluşabilmesi için; failin, kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş, değiştirilmiş her türlü yenilecek veya içilecek şeyleri veya ilaçları satması veya tedarik etmesi yahut bulundurması gerekmektedir.

Bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti suçunda korunan hukuki yarar kamunun sağlığı olup, suçun mağduru herkestir. (Zeki Hafızoğulları-Muharrem Özen, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler Topluma Karşı Suçlar, Ankara, 2012, s. 83; Mustafa Özen, Kamu Sağlığına Karşı İşlenen Suçlar (TCK m. 185, 186, 187), İÜHFM, Cilt 66, Sayı 2, 2008, s. 179)

Uyuşmazlığın çözümü için öncelikle gıdaların üretimi, tüketimi ve denetlenmesini düzenleyen mevzuat ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının bu husustaki görev ve yetkilerinin açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.

Suç tarihinde yürürlükte bulunan 5179 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanunun “Amaç” başlığını taşıyan 1. maddesi; “ Bu Kanunun amacı, gıda güvenliğinin temini, her türlü gıda maddesinin ve gıda ile temasta bulunan madde ve malzemelerin teknik ve hijyenik şekilde üretim, işleme, muhafaza, depolama, pazarlama ve halkın gereği gibi beslenmesini sağlamak, üretici ve tüketici menfaatleriyle halk sağlığını korumak üzere gıda maddelerinin üretiminde kullanılan her türlü ham, yarı mamul ve mamul gıda maddeleri ile gıda işlemeye yardımcı maddeler ve gıda ile temasta bulunan madde ve malzemelerin güvenliğine ilişkin özelliklerinin tespit edilmesi, gıda maddeleri üreten ve satan işyerlerinin asgari teknik ve hijyenik şartlarının belirlenmesi, gıda maddeleri ile ilgili hizmetler ile denetimine dair usul ve esasları belirlemektir.”,

Aynı Kanunun “Sağlığın korunması” başlıklı 18. maddesi “İnsan sağlığının korunması amacıyla, gıda maddelerini ve gıda ile temas eden madde ve malzemeleri üreten ve/veya satan işyerleri; a) Bakanlıkça çıkarılacak ilgili yönetmeliklerde belirtilen asgarî teknik, hijyenik ve güvenlik şartlarını taşımak zorundadır. b) Gıda kodeksine uyulmaksızın gıda maddelerini imal edemez, mübadele konusu yapamaz ve muameleye tâbi tutamaz. c) İnsan sağlığına zarar verecek muhteviyatta gıda maddeleri üretemez, içerisine zararlı bir madde katamaz, böyle bir maddenin kalıntısını bulunduramaz ve gıdaya zararlı özelliğe yol açacak herhangi bir işlem uygulayamaz.”,

“Piyasa gözetimi ve denetimi” başlıklı 23. maddesinin birinci ve ikinci fıkraları; “Bu Kanun ve bu Kanuna istinaden çıkarılan mevzuatın uygulanmasına ilişkin olarak tüm gıda maddeleri ve gıda ile temas eden madde ve malzemeleri üreten, satan işyerleri ile bu yerlerde üretilen, satılan tüm gıda maddelerinin ve gıda ile temasta bulunan madde ve malzemelerin piyasa gözetimi ve denetimi, ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içinde yapılır. Ancak, halk sağlığını ilgilendiren acil durumlarda gerektiğinde, Sağlık Bakanlığının müdahale hakkı saklıdır. Gıda maddeleri satış ve toplu tüketim yerlerinin denetimi, Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak Bakanlığın belirleyeceği usul ve esaslar çerçevesinde ilgili mercilerce yapılır.”, Şeklinde düzenlenmiş olup,

aynı Kanunun 29. maddesinde ise, diğer cezai hükümlerin yanı sıra gıda kodeksine uygun faaliyet göstermeyen ve 18. maddede belirtilen sağlığın korunması ile ilgili yasakları ihlâl eden gerçek ve tüzel kişilerin cezalandırılacaklarına yer verilmiştir.

Yine suç tarihinde yürürlükte bulunan ve 04.11.2008 gün ve 27044 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Bitkisel Üretimde Kullanılan Kimyasalların Kayıt Altına Alınması ve İzlenmesi Hakkındaki Yönetmeliğin “Bakanlığın görev ve sorumlulukları” başlıklı 5. maddesi; “(1) Bakanlık; … b) Bitkisel üretimde kullanılan BKÜ ve diğer kimyasalların tavsiyelerine uygun kullanımının denetimini yapar ve kalıntıyı izler, …”,

“Müdürlüğün görev ve sorumlulukları” başlıklı 6. maddesi ise; “(1) Müdürlük; … ç) BKÜ ve diğer kimyasal uygulamalarının denetimi amacı ile usulüne uygun olarak ürün numunesi alır ve Bakanlıkça yetkilendirilmiş laboratuvara gönderir, …”, şeklinde düzenlenmiştir.

Suç tarihinden sonra 25.11.2011 gün ve 28123 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak aynı gün yürürlüğe giren ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının itirazında bahsi geçen Bitkisel Üretimde Kullanılan Bitki Koruma Ürünlerinin Kayıtlarının Tutulması ve İzlenmesi Hakkında Yönetmeliğin, “Bakanlığın görev ve sorumlulukları” başlıklı 5. maddesi; “(1) Bakanlık; a) Bitkisel üretimde kullanılan bitki koruma ürünlerinin tavsiyelerine uygun kullanımının denetimini yapar ve kalıntıyı izler. b) Sağlıklı üretim için eğitim ve yayım gibi her türlü tedbiri alır. …”,

“Müdürlüğün görev ve sorumlulukları” başlıklı 6. maddesi ise; “(1) Müdürlük; a) Bitkisel üretimde kullanılan bitki koruma ürünlerinin tavsiyelerine uygun kullanımının denetimini yapar. …” Düzenlemelerini içermektedir.

Bütün bu düzenlemeler birlikte değerlendirildiğinde, topluma satışı yapılan bitkisel gıda ürünlerinin mevzuatta belirtilen koşullara uygunluğu açısından denetlenmesinde, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının görev ve yetkilere sahip olduğu ve bu denetimlerin yerine getirilmesi açısından da hem topluma karşı, hem de faaliyetin etkin yürütülmesi açısından yükümlülüklerinin bulunduğu, bu denetim görevinin ihmali durumunda ilgili görevlilerin genel hükümlere göre hukuki ve cezai sorumluluklarının olduğu açıktır.

Uyuşmazlığın sağlıklı bir çözüme kavuşturulabilmesi için “mağdur”, “suçtan zarar gören” ve “malen sorumlu” kavramları ile “kamu davasına katılma” kurumu üzerinde de durulması gerekmektedir.

5271 sayılı CMK`nun 237/1. maddesinde; “ Mağdur, suçtan zarar gören gerçek ve tüzel kişiler ile malen sorumlu olanlar, ilk derece mahkemesindeki kovuşturma evresinin her aşamasında hüküm verilinceye kadar şikâyetçi olduklarını bildirerek kamu davasına katılabilirler” hükmü ile kamu davasına katılma hak ve yetkisi bulunanlar üç grup halinde belirtilmiştir.

Bu düzenleme, 1412 sayılı CMUK`nun 365. maddesindeki; “ Suçtan zarar gören herkes, soruşturmanın her aşamasında kamu davasına müdahale yolu ile katılabilir ” hükmü ile benzerlik göstermekte ise de yeni hükme, önceki kanunda yer almayan malen sorumlu ve dar anlamda suçtan zarar göreni ifade eden mağdur da eklenmek suretiyle, madde; öğreti ve uygulamadaki görüşlere uygun olarak, katılma hak ve yetkisi bulunduğu kabul edilenleri kapsayacak şekilde düzenlenmiştir.

Mağdur, suçtan zarar gören gerçek ve tüzel kişiler ile malen sorumlu olanların kanunun kendilerine tanıdığı hak ve yetkileri haiz olarak davada Cumhuriyet savcısının yanında yer almasına öğreti ve uygulamada “davaya katılma” veya “müdahale” denilmekte, davaya katılma talebinin kabul edilmesi hâlinde ise davaya katılma isteminde bulunan kişi “katılan” ya da “müdahil” sıfatını almaktadır.

Gerek 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununda, gerekse 1412 sayılı Ceza Muhakemesi Usulü Kanununda kamu davasına katılma konusunda suç bakımından bir sınırlama getirilmemiş, ilke olarak şartların varlığı halinde tüm suçlar yönünden kamu davasına katılma kabul edilmiştir.

Öğreti ve uygulamada kamu davasına katılma yetkisi bulunan kişinin “suçtan zarar görmesi” şartı aranmış, ancak kanunda “suçtan zarar gören” ve “mağdur” kavramlarının tanımı yapılmadığı gibi, zararın maddi ya da manevi olduğu hususu bir ayrıma tâbi tutulmamış ve sınırlandırılmamıştır. Bu nedenle konuya açıklık kazandırılırken öğretideki görüşlerden de yararlanılarak, maddede katılma yetkisi kabul edilen, “mağdur”, “suçtan zarar gören” ve “malen sorumlu olan” kavramlarının, kamu davasına katılma hususundaki uygulamaya ışık tutacak biçimde tanımlanması gerekmektedir.

Malen sorumlu; işlenmiş olan suçun hükme bağlanması ve bunun kesinleşmesinden sonra, maddî ve malî sorumluluk taşıyarak hükmün sonuçlarından etkilenecek veya bunlara katlanacak kişidir.

Mağdur; Türk Dil Kurumu Büyük Türkçe Sözlüğünde, “haksızlığa uğramış kişi” olarak tanımlanmaktadır.

Ceza hukukunda ise mağdur kavramı, suçun konusunun ait olduğu kişi ya da kişilerdir. 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun hazırlanmasında esas alınan suç teorisinde suçun maddi unsurları arasında yer alan mağdur, ancak gerçek bir kişi olabilecek, tüzel kişilerin suçtan zarar görmeleri mümkün ise de, bunlar mağdur olamayacaklardır. Suçtan zarar gören ile mağdur kavramları da aynı şeyi ifade etmemektedir. Mağdur suçun işlenmesiyle her zaman zarar görmekte ise de, suçtan zarar gören kişi her zaman suçun mağduru olmayabilir. Bazı suçlarda mağdur belli bir kişi olmayıp; toplumu oluşturan herkes (geniş anlamda mağdur) olabilecektir. (Mehmet Emin Artuk- Ahmet Gökcen – A. Caner Yenidünya, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 9. Bası, Adalet Yayınevi, Ankara, 2015, s.289; İzzet Özgenç, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 11. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2015, s.214-217; Mahmut Koca-İlhan Üzülmez, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 8. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2015, s.106-107; Osman Yaşar-Hasan Tahsin Gökcan-Mustafa Artuç, Türk Ceza Kanunu, 6. cilt, Ankara, 2010, s.7702-7703)

Kamu davasına katılmak için aranan “suçtan zarar görme” kavramı kanunda açıkça tanımlanmamış, gerek Ceza Genel Kurulu, gerekse Özel Dairelerin yerleşmiş kararlarında; “ suçtan doğrudan doğruya zarar görmüş bulunma hali” olarak anlaşılıp uygulanmış, buna bağlı olarak da dolaylı veya muhtemel zararların, davaya katılma hakkı vermeyeceği kabul edilmiştir. Nitekim bu husus, Ceza Genel Kurulunun 03.05.2011 gün ve 155–80, 04.07.2006 gün ve 127–180, 22.10.2002 gün ve 234–366 ile 11.04.2000 gün ve 65–69 sayılı kararlarında; “dolaylı veya muhtemel zarar, davaya katılma hakkı vermez” şeklinde açıkça ifade edilmiştir.

Uyuşmazlık konusuna ilişkin olarak, bir tüzel kişinin kamu davasına katılabilmesi için CMK`nun davaya katılmayı düzenleyen genel kural niteliğindeki 237. maddesinde belirtilen şartın gerçekleşmesi, başka bir deyişle suçtan doğrudan zarar görmüş olması veya herhangi bir kanunda, belirli bir tüzel kişinin bazı suçlardan açılan kamu davalarına katılmasını özel olarak düzenleyen bir hükmün bulunması gerekir. Örneğin 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun davaya katılmayı düzenleyen 18. maddesi uyarınca Gümrük İdaresinin, 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanununun 18. maddesi uyarınca Maliye Bakanlığının, 5411 sayılı Bankacılık Kanunun 162. maddesi uyarınca Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ile Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunun usulüne uygun başvuruda bulunmaları hâlinde kamu davasına katılacakları açıkça hükme bağlanmıştır.

Özel kanun hükümleri uyarınca davaya katılmanın kabul edildiği bu gibi durumlarda, belirtilen kurumların suçtan zarar görüp görmediklerini ayrıca araştırmaya gerek bulunmamaktadır. Ceza Genel Kurulunun 03.05.2011 gün ve 155-80, 22.10.2002 gün 234-366 ile 21.02.2012 gün 279–55 ve 15.04.2014 gün 599-190 sayılı kararlarında da aynı sonuca ulaşılmıştır.

Diğer yandan, özel düzenleme olmadığı durumlarda, işlenen bir suç nedeniyle, o eylemin gerçekleşmesini engellemeye yönelik yükümlülüğün yerine getirilmesinde ihmal gösterildiği takdirde tüzel kişilerin veya diğer yetkililerinin cezaî ve hukukî sorumluluklarının doğması halinin, suçtan doğrudan zarar gördükleri anlamına gelmeyeceği, bu nedenle işlenen suç açısından ilgili tüzel kişiliklere veya yetkililere “mağdur” ya da “suçtan zarar gören” sıfatını kazandırmayacağı açıktır. Yine Ceza Genel Kurulunca 25.03.2003 gün ve 41-54 sayı ile “Tazminat ödenmesi, itibar zedelenmesi ve güven kaybı gibi dolaylı zararlara dayanarak kamu davasına katılma, dolayısıyla verilen hüküm hakkında yasa yollarına başvurmanın olanaksız olduğu” şeklinde karar verilmiştir.

Bu açıklamalar ışığında uyuşmazlık konusu değerlendirildiğinde;

Bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti suçunda korunan hukuki yarar kamunun sağlığı olup suçun mağduru toplumu oluşturan herkestir.

Topluma arzı gerçekleştirilen gıdaların mevzuatta belirtilen koşullara uygunluğu açısından denetlenmesinde, sonradan Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ismini alan ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile bağlı birimlerinin önemli görev ve yetkilere sahip olduğu ve bu denetimlerin yerine getirilmesi açısından topluma karşı yükümlülüklerinin bulunduğunda kuşku bulunmasa da;

söz konusu denetim yetkisinin, bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti suçu açısından ilgili Bakanlık ve bağlı birimlerine “suçtan doğrudan zarar gören” ve “malen sorumlu” sıfatlarını kazandırmayacağı, tazminat ödenmesi, itibar zedelenmesi ve güven kaybı gibi dolaylı zararlara dayanılarak kamu davasına katılmanın mümkün olmadığı, aynı Bakanlık ve bağlı birimlerinin kamu davasına katılmayı özel olarak düzenleyen bir kanun hükmünün bulunmadığı, yine devletin tüzel kişi oluşu nedeniyle suçun mağduru da olmadığı göz önüne alındığında;

anılan Bakanlık ve bağlı birimlerinin yargılamaya konu suç yönünden kamu davasına katılma hak ve yetkisinin olmadığı, bu nedenle yerel mahkemece yanılgılı biçimde verilen hukuki değerden yoksun olan katılma kararının hükmü temyiz etme hakkı vermeyeceği ve Özel Dairenin temyiz isteminin reddine ilişkin kararının usul ve kanuna uygun olduğu kabul edilmelidir.

Bu itibarla, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı itirazının reddine karar verilmelidir.

Çoğunluk görüşüne katılmayan Ceza Genel Kurulu Üyesi …;

“Çoğunluğu oluşturan genel kurul üyeleri ile azınlık (ve dolayısıyla şahsım) arasında çıkan uyuşmazlık, TCK m. 186’da düzenlenen bozulmuş veya değiştirilmiş gıda ticareti yapmak` suçundan dolayı açılan kamu davasında; Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın taşra kuruluşu olan İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünün suçtan zarar gören sıfatıyla davaya katılma hakkı olup olmadığına, dolayısıyla sanık hakkında verilen beraat kararına karşı temyiz başvurusu yapma hakkının bulunup bulunmadığına ilişkindir.

Öncelikle davaya konu somut olay, dava safahatı ve uyuşmazlığın kapsam ve içeriği hakkında özlü bilgi sunmanın fayda arz etmesinden dolayı, bu hususlarda kısa izahat yapılacaktır.

Dört dönümlük serasında çiftçilik yapan ve kabak yetiştiren sanığın, zirai ilaç bayiilerinden aldığı sinek önleyici tarımsal ilaçları yetiştirdiği kabakta kullandığı;

Serasında yetiştirdiği kabakları satmak üzere getirdiği toptancı halde, zirai ilaç kalıntılarını kontrol etmek amacıyla İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü yetkilileri tarafından kabaktan numune alındığı;

Alınan numunede sağlığa zararlı şekilde ve Türk Gıda Kodeksinde belirlenen sınırların üzerinde pestisit kalıntıları (acetamiptid, imidacloprid, pyridabdntesbit) tespit edildiği;

Bu suretle sağlığa zararlı olacak şekilde gıda maddesi üretip satışa arz ettiğinden dolayı sanık hakkında TCK m. 186 gereği bozulmuş veya değiştirilmiş gıda ticareti` yapma suçlamasıyla kamu davası açıldığı,

Sanığın savunmasında, zırai ilaç bayilerinden aldığı, bitkisel ürün sineklenmesini önleyici ilaçları bayinin tarif ettiği şekilde ve miktarda kullandığını, tarımsal ilaç bayiinin belirttiği süre kadar da beklediğini, atılı suçlamayı kabul etmediğini beyan ettiği;

İlk derece mahkemesinde yapılan yargılama sonucunda sanığın suç işleme kastı ile hareket etmediği, sanığın cezalandırılması için suçun manevi unsuru olan kast unsurunun ne şekilde oluştuğu ispatlanamadığından yasal unsurları oluşmayan müsnet suçtan sanığın beraatine karar verildiği;

İlk derece mahkemesi tarafından verilen bu beraaat kararının Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının taşra teşkilatı olan il müdürlüğü adına Hazine vekili tarafından temyiz edildiği;

Temyiz incelemesini gerçekleştiren Yargıtay 9. Ceza Dairesinin kararında özetle; sanığa atılı bozulmuş veya değiştirilmiş gıda ticareti` suçunun niteliği itibariyla suçtan doğrudan doğruya zarar görmeyen ve bu nedenle de davaya katılma hakkı bulunmayan idarenin davaya katılmasına ilişkin olarak verilen kararın hukuki değerden yoksun olup, hükmü temyiz hakkı vermeyeceğinden, idare vekilinin temyiz isteminin rededildiğinin belirtildiği;

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının, Yargıtay 9. Ceza Dairesinin temyiz isteminin reddine ilişkin kararının kaldırılması istemiyle Daire kararına karşı itirazda bulunduğu, ilgili Dairenin itirazı yerinde görmeyerek dosyayı Ceza Genel Kuruluna göndertdiğinin anlaşıldığı; Ceza Genel Kurulunun da oy çokluğuyla ilgili kamu idaresinin doğrudan suçtan zarar gören olmaması ve kamu davasına katılma ile hükmü temyiz etme hakkına sahip olmadığı gerekçesiyle Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının itirazını çoğunluk oylarıyla redettiği anlaşılmıştır.

Davaya konu somut olay, dava safahatı ve uyuşmazlığın kapsam ve içeriği hakkındaki bu genel bilgilerden sonra; bitkisel ürünlerde belirlenen sınırların üzerinde pestisit kullanımı halinde sağlığa olası olumsuz etkilerinden de söz etmek gerekecektir.

Ülkemizde pestisitlerin, meyve ve sebze üreticileri tarafından daha fazla ve kaliteli ürün elde etmek amacıyla gelişigüzel doz aşımı kullanımı maalesef çok yaygın bir sorun hâline gelmiştir. Sebze ve meyvelerin üzerindeki pestisit kalıntıları, insan sağlığını ciddi şekilde tehdit etmektedir. Bu nedenle meyve ve sebzeler üzerinde bilimsel ve teknik yöntemlerle pestisit kalıntısı incelemesi yapılması hayati önem taşımaktadır Dünya Sağlık Örgütü(WHO)’ne göre çok kullanılan 700 civarında pestisit bulunmakta ve bu pestisitlerin 33’ü insan sağlığı açısından çok zararlı, 48’i oldukça tehlikeli, 118’i orta derecede tehlikeli ve 239’u da daha az tehlikeli grupta yer almaktadır. Türkiye’de ise 2015 itibarıyla tarımda limit aşımı yapılmamak kaydıyla izinli olarak 335 civarında farklı pestisit kullanılmaktadır.

Pestisitlerin belirlenen sınırların dışında kullanımının; birçok genetik hasarın yanı sıra karaciğer, böbrek ve kaslarda bozukluklara, endokronolojik hastalıklara, mental bozukluklara, cinsiyet gelişimi bozukluklarına, doğum anomalilerine, sperm sayılarında azalmalar gibi çeşitli sağlık sorunlarına sebep olduğuna; hatta anne karnındaki bebeğin sağlığını da tehdit ettiğine dair çok sayıda çeşitli bilimsel makale ve araştırmaların mevcut olduğu yadsınamaz bir gerçekliktir. Hatta bu pestisit kalıntıları, plasentadan fetüse geçmekte ve bunun sonucu olarak hamilelikte düşükler meydana gelebilmekte, hiperpigmente ve hiperkeratatik çocuk doğumları bile görülebilmektedir. Çocukluk çağı kanserlerinin gelişiminde de pestisitlerin büyük rolü olduğuna dair araştırmalar da mevcuttur. Ayrıca aşırı pestisit kullanımı sonucu oluşan pestisit kalıntılarının, pestisitlere karşı direnç gelişimi gibi pek çok ek sorunu da beraberinde getirdiği de yaygın şekilde iddia edilmektedir.

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’na (önceki adıyla Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı’na) mevzuat ile pestisit kullanımını denetleme ve pestisit kalıntılarını izlemek ve kamu sağlığını korumak için önemli yetkiler verilmiştir. Bitkisel ürünlerin üretiminden pazarlama aşamasına kadar geçen süreçte, bitki koruma ürünlerinin zirai mücadele teknik talimatlarına ve teknik tavsiyelerine uygun olarak kullanılması, toplum sağlığı ve çevrenin korunmasına yönelik olarak üründe kullanılan bitki koruma ürünlerinin izlenebilirliğinin sağlanmasına ilişkin usul ve esasları belirleyen yönetmelik kapsamında; İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüklerinin, bitkisel üretimde kullanılan bitki koruma ürünlerinin sınırlamalara uygun kullanımının denetimini yapma ve kalıntıları izleme, sağlıklı üretim için eğitim ve yayım gibi her türlü tedbiri alma ve kayıt sistemine katılan üreticileri destekleme esaslarını belirleme şeklinde görevleri bulunmaktadır.

İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, yasal mevzuatla belirlenen pestisit değerlerinin; -ölçümü, -izlenmesi, -denetimi, -izin verilmesi, -yaptırım uygulanması şeklinde yetki ve görevlere haiz olup, söz konusu görevlerini yerine getirmemesi veya kusurlu olarak icra etmesi durumunda tazminat sorumluluğu dahil hukuki ve/veya cezai sorumluluğu bulunmaktadır.

Korunan hukuki yararın kapsamı da gözönüne alındığında, sanık tarafından işlenen fiil sonucunda, denetim yetkisi de dahil çok geniş yetkileri bulunan ve haklı çıkarı zedelenen İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünün açıkça olmasa bile zımnen suçtan doğrudan zarar gördüğünün kabulü gerekmektedir. Bu durumun aksini kabul etmek, meyve, sebze ve diğer bitkilerin korunması, sağlıklı biçimde üretilmesi, tüketimi ve denetlenmesini zorlaştıracağı gibi teknik niteliği ağır basan bir konuda takipte hukuki boşluk yaratılacaktır.

Mağdur, suçtan zarar gören gerçek ve tüzel kişiler ile malen sorumlu olanların kanunun kendilerine tanıdığı hak ve yetkileri haiz olarak davada Cumhuriyet savcısının yanında yer almasına öğreti ve uygulamada davaya katılma veya davaya müdahale denilmekte, davaya katılma talebinin kabul edilmesi hâlinde ise davaya katılma isteminde bulunan kişi katılan ya da müdahil` sıfatını almaktadır.

Gerek mer’i 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununda, gerekse mülga 1412 sayılı Ceza Muhakemesi Usulü Kanununda; kamu davasına katılma müessesinde suç bakımından bir sınırlama getirilmemiş, ilke olarak şartların varlığı halinde tüm suçlar yönünden kamu davasına katılma kabul edilmiştir.

Öğreti ve uygulamada kamu davasına katılma yetkisi bulunan kişinin suçtan zarar görmesi şartı aranmış, ancak kanunda suçtan zarar gören kavramının tanımı yapılmadığı gibi, davaya katılmayı düzenleyen madde metninde (CMK m. 237) suçtan doğrudan zarar görme terimi değil suçtan zarar görme` tabiri biliçli bir tercihin sonucu olarak kullanılmıştır.

Suçtan zarar görme kavramı gerek Ceza Genel Kurulu, gerek Özel Dairelerin yerleşmiş kararlarında; suçtan doğrudan doğruya zarar görmüş bulunma hali olarak anlaşılıp uygulanmış, buna bağlı olarak da dolaylı (veya muhtemel) zararların, davaya katılma hakkı vermeyeceği kabul edilmiştir. Nitekim bu husus, Ceza Genel Kurulunun çeşitli kararlarında; dolaylı (veya muhtemel) zarar, davaya katılma hakkı vermez şeklinde açıkça ifade edilmiştir. Ancak bir daha altını çizmek gerekir ki, CMK’nın konuyu düzenleyen 237 maddesinde sadece suçtan zarar görme hâli tabirine yer verilmiş, suçtan doğrudan zarar görme` diye bir tabir kullanılmamıştır.

Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun yerleşik içtihatlarına göre; uyuşmazlık konusuna ilişkin olarak, bir tüzel kişinin kamu davasına katılabilmesi için CMK’nın davaya katılmayı düzenleyen genel kural niteliğindeki 237. maddesinde belirtilen koşulun gerçekleşmesi, başka bir deyişle suçtan doğrudan zarar görmüş olması veya herhangi bir yasada, belirli bir tüzel kişinin bazı suçlardan açılan kamu davalarına katılmasını özel olarak düzenleyen bir hükmün bulunması gerekir. Özel yasa hükümleri uyarınca davaya katılmanın kabul edildiği bu gibi durumlarda, belirtilen kuramların suçtan zarar görüp görmediklerini ayrıca araştırmaya gerek bulunmamaktadır.

5237 Sayılı TCK sırasıyla; kitap, kısım ve bölümlerden oluşmaktadır. TCK m.186‘da düzenlenen bozulmuş veya değişririlmiş gıda veya ilaçların ticareti` suçu;

TCK’nın Özel Hükümler başlıklı 2. kitabının, Topluma Karşı Suçlar başlıklı 3. kısmının, Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar` başlıklı 3. bölümünde Yer almaktadır.

Bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti başlığı altında düzenlenen TCK’nın 186. maddesine göre; (1) Kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş, değiştirilmiş her tür yenilecek veya içilecek şeyleri veya ilaçları satan, tedarik eden, bulunduran kimseye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve binbeşyüz güne kadar adlî para cezası verilir. (2) Bu suçun, resmi izne dayalı olarak yürütülen bir meslek ve sanatın icrası kapsamında işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte bir oranında artırılır.`

Seçimlik hareketli bir suç olarak düzenlenen bu suçun oluşabilmesi için; failin, kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş, değiştirilmiş her türlü yenilecek veya içilecek şeyleri veya ilaçları satması veya tedarik etmesi yahut bulundurması gerekmektedir.

Bu suçun hukukî konusu, herkesin, yenilecek ve içilecek şeyler ve ilaçlar` yönünden, genel sağlığın korumasında çıkarının olmasına ilişkin kamusal yarardır (Zeki Hafızoğulları - Muharrem Özen, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler Topluma Karşı Suçlar, Ankara, 2012, s. 83).

Bütün bu düzenlemeler birlikte değerlendirildiğinde, topluma arzı gerçekleştirilen gıdaların mevzuatta belirtilen koşullara uygunluğu açısından denetlenmesinde, ilgili Bakanlığın önemli görev ve yetkilere sahip olduğu ve bu denetimlerin yerine getirilmesi açısından topluma karşı yükümlülüklerinin bulunduğu, bu denetim görevinin ihmali durumunda görevlilerin, hukuki ve cezai sorumluluklarının olduğu aşikardır.

Kamunun sağlığına karşı işlenen suçlarda mağdur belli bir kişi olmayıp; toplumu oluşturan herkes (umum,halk) geniş anlamda mağdurdur.

Günümüzde, artan bilinç düzeyi ve basın yayın organlarının konuya duyarlılıkları sayesinde, gıda sorunları toplumun dikkatine etkin bir şekilde getirebilmektedir. Özellikle genetiği değiştirilmiş ürünler ile ilgili hayati önem taşıyan sorunlar kamuoyunun gündemine sık sık gelmekte ve toplumsal bilinç düzeyi yükselmektedir. Bu toplumsal farkındalık ve bilinç düzeyinin yükselmesinin de etkisiyle 18 Mart 2010 tarihinde 5977 Sayılı Biyogüvenlik Kanunu kabul edilmiştir. Bu Kanunun 15. maddesinde ise cezai müeyyideler getirilmiştir. Ancak 5977 sayılı Biyogüvenlik Kanununda da, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının davaya katılma hakkı olduğuna dair açık bir hüküm yer almamaktadır.

Gıda ürünlerinin hem üretim aşamasında hem de kamuya arz edilişinde gözetim ve denetim hayati önem taşımaktadır. Gıda gözetimi ve denetimi, çağdaş bir devletin en temel vazifelerinden biridir.

Kamu sağlığına karşı işlenen suçlar, somut tehlike suçudur. Zararın gerçekleşmesi gerekmez. Fiilin işlenmesiyle, kişilerin hayatı ve sağlığının tehlikeye düşürülmesi suçun oluşumu için yeterlidir. Bu fiil neticesinde ölüm veya yaralama meydana gelirse ayrıca bu suçlardan da kast veya taksire göre fikri içtima kuralı çerçevesinde sorumluluk doğacaktır.

Bozulmuş veya değiştirilmiş gıdaların ticareti suçunda; suçla korunan hukuki değer, kamunun sağlığıdır. Sağlık hakkı, Anayasa ve diğer mevzuatla korunmak istenilmiştir. Sağlık hakkı, bir kişi ya da belirli kişiler ile sınırlı tutulamayacağı için bütün toplumun sağlığının korunması amaçlanmıştır.

Bu suç, sonut tehlike suçu olduğu için gıda veya ilaçların tüketilmesi gerekmez. Yine tüketilmesi hâlinde tüketen sağlığında bir zararın meydana gelmesi gerekmez. Tüketecek olan kişilerin, sağlığında bir zararın meydana gelme tehlikesi bulunması yeterlidir.

Suçtan zarar gören kavramının içeriği, kullanıldığı yere göre değişebilir, dolayısıyla genişleyip daralabilir. CMK m.173’te yer alan kovuşturmanın mecburiyeti ilkesini denetleyebilmek adına takibi şikâyete bağlı olmayan durumlarda suçtan zarar gören kavramının kapsamı geniş yorumlanması gerekirken, şikâyete bağlı kovuşturmalarda kavram dar anlaşılabilir.

Suçtan zarar gören belirlenirken sanığa yüklenilen ve cezalandırılması istenilen fiille haklı bir çıkarı zedelenen kişinin ceza kovuşturması konusundaki isteği göz önünde tutulmalı ve haklı görüldüğünde o gerçek veya tüzel kişiye suçtan zarar gören olarak davaya katılma olanağı tanınmalıdır.

Suçtan zarar gören, devletin dava açmak ve itham ile görevli organı olan Cumhuriyet savcılığının yanında yer almakla birlikte, savcı gibi objektif olmakla yükümlü değildir.

Çağdaş ceza hukukunda mağdur veya suçtan zarar görenin davaya katılma hakkı; Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 36. maddesi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 6. maddesi altında yer alan hak arama hürriyeti kapsamında kalmaktadır. Anayasanın Hak Arama Hürriyeti başlıklı 36. maddesine göre; herkes meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı merciileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir. AİHS m. 53‘te gözönüne alındığında temel bir özgürlük olan hak arama özgürlüğü` diğer bütün hak ve özgürlükler gibi geniş yorumlanmalıdır. Bu kural, diğer tüzel kişiler gibi kamu kurumu olan tüzel kişiler için de geçerlidir. Anayasamıza ve Anayasamızın bilhassa 56. maddesine göre, sağlık hakkını korumak Devletin en temel görevidir ve devlet bu konuda gerekli gözetim ve denetimi yapmakla mükelleftir.

Ayrıca unututulmamalıdır ki, kamu sağlığının korunması gibi teknik bilgi ve uzmanlık gerektiren konularda, Cumhuriyet savcısının yanında bir kamu kuruluşunun da müdahil olmasının büyük fayda sağlayacağı aşikardır.

Davaya katılma bir ceza usul hukuku müessesidir. Bu sebeple yorum ve kıyasa tabidir.

Ceza muhakemesinin temel amacı; suç teşkil ettiği iddia olunan fail ve faille ilgili maddi gerçeğin ortaya çıkarılmasıdır. Gerçeğin ortaya çıkarılmasında ise, muhakeme sujelerinin ve bu bağlamda suçtan zarar görenin de hak ve yetkileri önemlidir. Muhakeme sujelerini sınırlı bir anlayışla ele almak, adil yargılama ilkesine ve silahlarının eşitliği prensibine aykırı olacaktır.

Eğer suçtan zarar göreni dar bir şekilde ele alıp, suçtan zarar gören ve mağdur kavramlarını sınırlarsak, bu sujelerin; -delil ileri sürme, -görüş bildirme ve -en önemlisi hükme karşı kanun yollarına başvurma haklarını sınırlamış oluruz.

Ayrıca unutulmamalıdır ki, günümüzde ceza ve ceza usul hukuku, fail odaklı olmaktan uzaklaşıp mağdur ve suçtan zarar göreni odağa koyan bir yönelim içerisindedir.

Nitekim 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun genel gerekçesinde; bu husus, Ceza muhakemeleri usulünün amacı sadece sanık haklarını korumaktan ibaret değildir.` şeklinde ifade edilmiştir. Ceza muhakemesinin amacı, temelde isnat edilen fail ve faille ilgili maddi gerçeğin araştırılıp bulunmasıdır.

Ülkemiz hukuk sisteminin de içinde yer aldığı Kıta Avrupası hukuk sisteminde kanunlaştırma-kodifikasyonlar üzerine inşa edilmiştir. Kodifikasyonun bir sistem olarak seçildiği tüm hukuk düzenlerinde dilin veya lafzın hukuk sistemi içerisindeki önemi daha da artmaktadır. Bu sistemde kanunlar özel bir süreç ve çaba ile hazırlanmakta ve yasama meclisleri tarafından kabul edilmektedir. Dolayısıyla kabul edilen her hukuki terim ancak sıradan bir sözcük veya kelime olmanın ötesine geçmektedir. Ancak kanunların giderek artan bir orada sadece genel çerceve şeklinde olduğu, daha kapalı ve soyutlaştığı oranda; yorum, içtihat ve kıyas alanı da giderek genişlemektedir. Davaya katılma kurumu ile ilgili maddede (CMK m. 237), suçtan doğrudan zarar gören ifadesi yerine suçtan zarar gören` ibaresinin kullanılması bu kapsamda değerlendirilmelidir.

Burada muhakeme sujesi haline getirilen suçtan zarar göreni dar yorumlamak yorum kurallarına aykırıdır. Ceza usul hukukunda kıyas mümkündür. Ancak kişi hak, yetki ve özgürlüklerini daraltan normlarda kıyas yasağı vardır.

Dolayısıyla suçun niteliği gereği bilhassa kamu sağlığına karşı işlenen suçlarda, suçtan zarar gören kavramı içerisinde kalan ve bir muhakeme sujesi olma niteliğini kazanan kamu idaresinin davaya katılmasını dar yorumlamanın, muhakeme sujesinin hak ve yetkilerini daralttığından yorum kurallarına aykırılık teşkil ettiği kanaatini taşımaktayım.

Yukarıda belirtilen hususlar birlikte gözönüne alındığında; Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı adına Antalya İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünün suçtan zarar gören sıfatıyla davaya katılmasına karar verilmesi ve dolayısıyla temyiz başvurusu yapma hakkına sahip olduğunun kabulü isabetli olacaktır.

Açıklanan nedenlerle Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı itirazının kabulüne karar verilmesi görüşünde olduğumdan reddine ilişkin çoğunluk görüşüne katılmıyorum.” görüşüyle,

Diğer dört Ceza Genel Kurul Üyesi de; benzer düşüncelerle karşı oy kullanmışlardır.

SONUÇ:

Açıklanan nedenlerle;

1- Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı itirazının REDDİNE,

2- Dosyanın, mahalline gönderilmek üzere Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına TEVDİİNE, 12.06.2018 tarihinde yapılan müzakerede oy çokluğuyla karar verildi.

YARGITAY 20. CEZA DAİRESİ Esas : 2016/2442 Karar : 2017/4678 Tarih : 25.09.2017

• TCK 186. Madde

• Bozulmuş veya Değiştirilmiş Gıda veya İlaçların Ticareti Suçu

GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:

1 - Sivas İl Kontrol Laboratuvar Müdürlüğü’nün muayene ve analiz raporunda belirtilen bulgulara ve Sivas İl Tarım Müdürlüğünün 11.03.2008 ve 17.04.2008 tarihli yazılarında, yağ asitleri kompozisyonu bakımından Türk Gıda Kodeksi Mikrobiyolojik Kriterler tebliğine uymadığı belirlenen hazır yemek numunelerinin TCK`nın 186/1. maddesi kapsamında “kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş veya değiştirilmiş” nitelikte olup olmadığı hususunda uzman kişi ya da kurumlardan rapor aldırılıp sonucuna göre sanığın hukuki durumunun tayin ve takdiri gerektiği gözetilmeden, eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması,

2 - Hükümden sonra 24.11.2015 tarih ve 29542 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Anayasa Mahkemesi’nin 08.10.2015 tarihli 2014/140 esas ve 2015/85 karar sayılı kararı ile, 5237 sayılı TCK`nın 53. maddesinin bazı hükümlerinin iptal edilmesi nedeniyle, bu maddenin uygulanması açısından, sanığın hukuki durumunun yeniden belirlenmesinde zorunluluk bulunması,

Kanuna aykırı, sanığın temyiz itirazları bu nedenle yerinde olduğundan, hükümlerin CMUK’nın 321. maddesi gereğince BOZULMASINA, oybirliğiyle karar verildi.

YARGITAY 20. CEZA DAİRESİ Esas : 2015/14333 Karar : 2017/4407 Tarih : 12.09.2017

• TCK 186. Madde

• Bozulmuş veya Değiştirilmiş Gıda veya İlaçların Ticareti Suçu

1 - Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Mersin İl Kontrol Laboratuvarı Müdürlüğü’nün 21.01.2011 tarihli Muayene ve Analiz Raporlarında belirtilen bulgulara göre, numune alım tarihine göre ilgili mevzuatta izin verilen limitler itibariyle bir değerlendirme yapılarak, suç konusu alkol maddelerinin TCK`nın 186/1. maddesi kapsamında “kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş veya değiştirilmiş” nitelikte olup olmadığı hususunda uzman kişi ya da kurumlardan rapor aldırılıp sonucuna göre sanığın hukuki durumunun tayin ve takdiri gerektiği gözetilmeden, eksik inceleme ve yetersiz gerekçe ile yazılı şekilde hüküm kurulması,

2 - Hükümden sonra 24.11.2015 tarih ve 29542 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Anayasa Mahkemesi’nin 08.10.2015 tarihli 2014/140 esas ve 2015/85 karar sayılı kararı ile, 5237 sayılı TCK`nın 53. maddesinin bazı hükümlerinin iptal edilmesi nedeniyle, bu maddenin uygulanması açısından, sanıkların durumlarının yeniden belirlenmesinde zorunluluk bulunması,

Kanuna aykırı, sanık müdafiinin temyiz itirazları bu nedenle yerinde olduğundan, hükmün CMUK’nın 321. maddesi gereğince BOZULMASINA, 12.09.2017 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

YARGITAY 15. CEZA DAİRESİ Esas : 2014/22919 Karar : 2017/7476 Tarih : 14.03.2017

• TCK 186. Madde

• Bozulmuş veya Değiştirilmiş Gıda veya İlaçların Ticareti Suçu

Sanığın ….. ve Tüp Ticareti adı altında işyerinin bulunduğu, katılan hastanenin bu işyerinden …. markası ile damacana su almak için anlaşma yaptığı, ancak hastahaneye verilen suyun tadının farklı gelmesi üzerine yaptırılan incelemelerde sanığın gerçekte … olmayan, sonradan doldurulan ve içeriği itibari ile de insan sağlığı için tehlikeli olabilecek suyu sattığının tespit edildiği, bu suretle sanığın atılı suçları işlediği beyanlar, raporlar ve tüm dosya kapsamından anlaşıldığından mahkemenin kabulünde bir isabetsizlik görülmemiştir.

Sanığın, bir suç işleme kararının icrası kapsamında değişik zamanlarda katılana karşı dolandırıcılık suçunu birden fazla işlemesi nedeniyle TCK’nın 43/1. maddesi uyarınca zincirleme suç hükümlerinin uygulanması gerektiğinin gözetilmemesi, aleyhe temyiz olmadığından bozma nedeni yapılmamıştır.

Yapılan yargılamaya, toplanıp karar yerinde gösterilen delillere, mahkemenin kovuşturma sonuçlarına uygun olarak oluşan kanaat ve takdirine, incelenen dosya kapsamına göre; sanığın temyiz itirazlarının reddi ile hükümlerin ONANMASINA, 14/03/2017 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI DÜŞÜNCE

Sanık … hakkında, dolandırıcılık ve bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti suçlarından kurulan mahkumiyet hükümlerinin, sanığın eyleminin kül halinde 5237 sayılı TCK.nun 157/1. madde ve fıkrasında düzenlenen dolandırıcılık suçunu oluşturması nedeniyle bozulması gerekirken onanmasına karar verilmesi yerinde değildir. Şöyle ki;

Dosya kapsamı ve anlatımlardan, …. markasını pazarlamak üzere işyeri bulunan sanığın olay tarihinde suçtan zarar gören Hastane’ye ….. markası basılı damacana su sattığı, suyun tadının farklı gelmesi üzerine yaptırılan incelemede gerçekte …. olmayıp sonradan doldurulan ve içeriği itibariyle de insan sağlığı açısından tehlikeli olabileceğinin belirtildiği anlaşılmaktadır.

5237 sayılı TCK.nun 21/1. madde ve fıkrası “Suçun oluşması kastın varlığına bağlıdır. Kast, suçun kanuni tanımındaki unsurların bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesidir.” Yine TCK.nun 44. maddesi “İşlediği bir fiil ile birden fazla farklı suçun oluşmasına sebebiyet veren kişi, bunlardan en ağır cezayı gerektiren suçtan dolayı cezalandırılır.” hükmünü içermektedir.

Dosya kapsamı, toplanan deliller, 5237 sayılı TCK.nun 21/1. madde ve fıkrasında “Suçun oluşması kastın varlığına bağlıdır. Kast, suçun kanuni tanımındaki unsurların bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesidir.” şeklindeki düzenleme ve TCK.nun 44. maddesi birlikte değerlendirildiğinde, sanığın kastının açıkça gerçekte …. olmayıp kendisinin doldurduğu damacana suyu satarak hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun zararına kendine yarar sağlamak suretiyle dolandırıcılık suçunu işlemek olduğu, ancak bu eylemi sonucu ayrıca TCK.nun 186/1. maddesinin de ihlal edildiği, …. yerine kendisinin su doldurması dışında ayrıca başka bir eyleminin bulunmadığı, TCK.nun 44. maddesi uyarınca da işlenen bir fiilin birden fazla suçun oluşmasına neden olması halinde en ağırından ceza verileceğine ilişkin düzenleme karşısında, sadece en ağır yaptırımı içeren TCK.nun 157/1. madde ve fıkrasından cezalandırılması yerine ayrıca TCK.nun 186/1. maddesindende cezalandırılması suretiyle fazla ceza tayini gerekçesiyle bozulması yerine, her iki maddeden kurulan usul ve yasaya uygun olmayan yerel mahkeme kararlarının onanması yönündeki sayın çoğunluğun kararına katılmıyorum. 14.03.2017

YARGITAY 7. CEZA DAİRESİ Esas : 2009/9771 Karar : 2011/7153 Tarih : 26.05.2011

• TCK 186. Madde

• Bozulmuş veya Değiştirilmiş Gıda veya İlaçların Ticareti Suçu

1-Suç ve karar tarihi itibariyle, 5179 sayılı Kanunun 29/ı maddesinde öngörülen cezanın miktarına göre sulh ceza mahkemesi görevli ise de,

Hükümden sonra, 13.12.2010 tarihinde yürürlüğe giren ve 5179 sayılı yasayı yürürlükten kaldıran 5996 sayılı yasanın 40/1-a maddesine göre Türk Ceza Kanununun “Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar” başlıklı bölümünde yer alan hükümlere göre cezalandırılacağı düzenlenmiş olup;

5237 sayılı TCK.nun 186/1.maddesinde “ Kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş, değiştirilmiş her tür yenilecek veya içilecek şeyleri veya ilaçları satan, tedarik eden, bulunduran kimseye bir yıldan beş yıla kadar hapis veya binbeşyüz güne kadar adli para cezası “ öngörüldüğünden,

anılan hapis cezasının üst sınırı itibariyle suç tarihine göre lehe yasanın belirlenip uygulanması bakımından davaya bakma görevinin 5235 sayılı yasanın 11.maddesi uyarınca asliye ceza mahkemesine ait bulunduğu gözetilerek 5728 sayılı yasanın geçici 2.maddesi uyarınca görevsizlik kararı verilmesinin gerekmesi,

2-5271 sayılı CMK.nun 5560, 5728 ve 6008 sayılı yasalar ile değişik 231.maddesinin 5, 6 ve 14.fıkralarında değişiklikler uyarınca hükmün açıklanmasının geri bırakılması uygulaması olanaklı hale geldiğinden, 5237 sayılı TCK.nun 7.maddesi gözetilerek, yasal koşullarının oluşup oluşmadığının saptanması ve sonucuna göre uygulama yapma görevinin de yerel mahkemeye ait bulunması zorunluluğu,

Bozmayı icabettirmiş, sanığın temyiz itirazları bu itibarla yerinde görüldüğünden hükmün sair yönleri incelenmeksizin ( BOZULMASINA ), oybirliğiyle karar verildi.

YARGITAY 7. CEZA DAİRESİ Esas : 2009/3146 Karar : 2011/2385 Tarih : 14.03.2011

• TCK 186. Madde

• Bozulmuş veya Değiştirilmiş Gıda veya İlaçların Ticareti Suçu

1-)Suç ve karar tarihi itibariyle 5179 Sayılı Kanunun 29/ı maddesinde öngörülen cezanın miktarına göre sulh ceza mahkemesi görevli ise de;

Hükümden sonra 8.2.2008 tarih ve 26781 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 23.1.2008 gün ve 5728 Sayılı yasanın 542’inci maddesiyle değişik 5179 Sayılı yasanın 18. maddesinde belirtilen sağlığın korunması ile ilgili yasakları ihlal eden kişilerin, Türk Ceza Kanununun “Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar” başlıklı bölümünde yer alan Hükümlere göre cezalandırılacağı düzenlenmiş olup; 5237 Sayılı T.C.K.nun 186/1. maddesinde “Kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş, değiştirilmiş her tür yenilecek veya içilecek şeyleri veya ilaçları satan, tedarik eden, bulunduran kimseye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve binbeşyüz güne kadar adli para cezası” öngörüldüğünden, maddede öngörülen hapis cezasının üst sınırı itibariyle davaya bakma ve lehe yasayı belirleme görevinin 5235 Sayılı yasanın 1’inci maddesi uyarınca asliye ceza mahkemesine ait bulunduğu gözetilerek 5728 Sayılı yasanın geçici 2`nci maddesi uyarınca görevsizlik kararı verilmesinin gerekmesi,

2-)Hükümden sonra 8.2.2008 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak aynı gün yürürlüğe giren 5728 Sayılı Kanunun 562. maddesi ile değişik 5271 Sayılı 231. maddesi uyarınca hükümün açıklanmasının geri bırakılması uygulamasının olanaklı hale gelmesi ve bu maddenin 6. fıkrasına 25.7.2010 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6008 Sayılı Kanunun 7. maddesi ile bir cümle eklenmesi karşısında, 5237 Sayılı T.C.K.nın 7. maddesi gözetilerek, hükümün açıklanmasının geri bırakılmasının yasal koşullarının oluşup oluşmadığının mahkemesince saptanarak sonucuna göre uygulama yapılması zorunluluğu,

SONUÇ : Bozmayı icabettirmiş, sanığın temyiz itirazları bu itibarla yerinde görüldüğünden hükümün sair yönleri incelenmeksizin BOZULMASINA, 14.3.2011 günü oybirliğiyle karar verildi.

YARGITAY 7. CEZA DAİRESİ Esas : 2008/1427 Karar : 2010/12819 Tarih : 14.07.2010

• TCK 186. Madde

• Bozulmuş veya Değiştirilmiş Gıda veya İlaçların Ticareti Suçu

Suç ve karar tarihi itibariyle 5179 sayılı Kanunun 29/1 maddesinde öngörülen cezanın miktarına göre sulh ceza mahkemesi görevli ise de,

Hükümden sonra 08.02.2008 tarih ve 26781 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 23.01.2008 gün ve 5728 sayılı yasanın 542’inci maddesiyle değişik 5179 sayılı yasanın 18. maddesinde belirtilen sağlığın korunması ile ilgili yasakları ihlal eden kişilerin, Türk Ceza Kanununun “ Kamu Sağlığına Karşı Suçlar ” başlıklı bölümünde yer alan hükümlere göre cezalandırılacağı düzenlenmiş olup; 5237 sayılı TCK`nun 186/1. maddesinde ” Kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş, değiştirilmiş her tür yenilecek veya içilecek şeyleri veya ilaçları satan, tedarik eden, bulunduran kimseye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve binbeşyüz güne kadar adli para cezası” öngörüldüğünden,

maddede öngörülen hapis cezasının üst sınırı itibariyle davaya bakma görevinin 5235 sayılı yasanın 11’inci maddesi uyarınca Asliye ceza mahkemesine ait bulunduğu gözetilerek 5728 sayılı yasanın geçici 2`nci maddesi uyarınca görevsizlik kararı verilmesinin gerekmesi,

Bozmayı icabettirmiş, sanığın temyiz itirazları bu itibarla yerinde görüldüğünden hükmün sair yönleri incelenmeksizin ( BOZULMASINA ), oybirliğiyle karar verildi.

YARGITAY 20. CEZA DAİRESİ Esas : 2017/2178 Karar : 2018/2244 Tarih : 14.05.2018

• TCK 186. Madde

• Bozulmuş veya Değiştirilmiş Gıda veya İlaçların Ticareti Suçu

Yargılama sürecindeki işlemlerin kanuna uygun olarak yapıldığı, delillerin gerekçeli kararda gösterilip tartışıldığı, vicdani kanının dosya içindeki belge ve bilgilerle uyumlu olarak kesin verilere dayandırıldığı, eylemin sanıklar tarafından gerçekleştirildiğinin saptandığı, eyleme uyan suç tipi ile yaptırımların aşağıda belirtilenler dışında doğru biçimde belirlendiği anlaşıldığından, yerinde görülmeyen diğer temyiz itirazlarının reddine, ancak;

1-) …isimli kafe işleten sanığın eyleminin resmi izne dayalı olarak yürütülen bir mesleğin icrası kapsamında kabul edilemeyeceği gözetilmeden haklarında TCK’nın 186/2. maddesi uygulanmak suretiyle fazla ceza tayini,

2-) Hükümden sonra 24/11/2015 tarih ve 29542 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Anayasa Mahkemesi’nin 08/10/2015 tarihli 2014/140 esas ve 2015/85 karar sayılı kararı ile, 5237 sayılı TCK’nın 53. maddesinin bazı hükümlerinin iptal edilmesi nedeniyle, bu maddenin uygulanması açısından, sanığın durumunun yeniden belirlenmesinde zorunluluk bulunması,

Bozmayı gerektirmiş, sanık müdafiinin temyiz itirazları bu nedenle yerinde görülmüş olduğundan, hükmün BOZULMASINA, 14.05.2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.

YARGITAY 20. CEZA DAİRESİ Esas : 2017/6095 Karar : 2017/7218 Tarih : 25.12.2017

• TCK 186. Madde

• Bozulmuş veya Değiştirilmiş Gıda veya İlaçların Ticareti Suçu

1-Oluşa ve dosya içeriğine göre; sanığın yetkili ve sorumlu müdür olarak görev yaptığı … Tarım Ürünleri Gıda Nak.San.İç ve Dış Tic.Ltd.Şti tarafından … Tic.A.Ş.nin İzmir’deki mağazasına satılan portakallardan alınan numunelerin analizinde; … Bitki Koruma Ürünleri Kalıntı Limitleri tebliğine göre bulunmaması gereken 2-4 acit pestisit adlı kimyevi maddenin bulunduğnun tespit edildiği, hükme esas alınan 16.11.2008 tarihli bilirkişi raporlarında “Kipa mağazasında satışa sunulan 2.4 acit pestisit kalıntısı içeren portakalların tüketimi insan sağlığını olumsuz etkileyebilme potansiyeline sahip” olduğunun belirtildiği, ancak kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak nitelikte bulunup bulunmadığının açıkça belirtilmemesi karşısında; 5237 sayılı TCK’nın 186/1. maddesi uyarınca, denetim raporunda belirtilen kimyevi maddenin tespit edilen miktarları itibari ile, “insan hayatını ve sağlığını tehlikeye düşürüp düşürmeyeceği” hususunda yeniden bilirkişi raporu alınarak, sonucuna göre sanığın hukuki durumunun tayin ve takdiri gerekirken, yazılı şekilde eksik araştırma ile hüküm kurulması,

2-Silinme koşulları oluşmuş sabıka kaydı bulunan sanık hakkında, mahkememizdeki tutum ve davranışaları lehine takdiri indirim nedeni kabul edilerek temel ceza üzerinden TCK’nın 62. maddesi uyarınca indirim yapılmasına karar verildiği halde, “sanığın sabıkalı oluşu ve satışa arz edilen malların insan sağlığına zararlı olması” gibi birbiri ile çelişen, yeterli ve yasal olmayan gerekçe ile hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına yer olmadığına karar verilmesi,

Kanuna aykırı, sanık müdafiinin temyiz itirazları bu nedenle yerinde olduğundan, hükmün BOZULMASINA, 25/12/2017 tarihinde oybirliği ile karar verildi.