Nisbi İstinaf veya Temyiz Harcında Sorumluluk ve Hesaplanması

Nisbi “istinaf” ile nisbi “temyiz” karar ve ilam harcı nedeniyle sorumluluk, harcın hesaplanması ve ödenme süresi aynı usul ve kurallara tabidir.

• Davanın reddi halinde, istinaf/temyiz eden her iki taraftan da maktu karar ve ilam harcı ile başvuru harcı alınır.

• Nisbi harca tabi davanın tamamen veya kısmen kabulü halinde, istinaf/temyiz eden davalı, hüküm altına alınan miktar üzerinden hesaplanacak nispi karar harcının dörtte biri oranında istinaf/temyiz ilam harcı ve istinaf/temyiz başvuru harcı ödemek zorundadır.

• Nisbi harca tabi davanın tamamen veya kısmen kabulü halinde, istinaf/temyiz eden davacı, maktu temyiz ilam harcı ve temyiz başvuru harcını ödemek zorundadır.

İstinaf veya temyiz başvurusu için ödenmesi gereken nisbi istinaf/temyiz harcı, mahkemece hüküm altına alınan miktar üzerinden nispi karar ve ilam harcı oranı olan “binde 68,31’in dörtte biri oranında” hesaplanan harçtır.

Nisbi Harca Tabi Davanın Kabulü Halinde Temyiz Harç Miktarı

Nispi harca tabi davanın kabulüne/kısmen kabulüne dair kararın davalı tarafından temyizi halinde, mahkemece hüküm altına alınan miktar üzerinden hesaplanacak nispi karar harcının dörtte biri oranındaki temyiz ilam harcı ve temyiz başvuru harcı alınmalıdır.

Nispi harca tabi davanın kabulüne/kısmen kabulüne dair kararın davacı tarafından temyizi halinde ise, maktu temyiz ilam harcı ve temyiz başvuru harcı alınmalıdır

Davanın Reddi Halinde Maktu İstinaf ve Temyiz Harcı Alınır

İlk derece mahkemesince davanın reddine ilişkin karara karşı taraflarca istinaf başvurusunda bulunmuştur. Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesince tarafların istinaf talebinin ayrı ayrı esastan reddine ve 10/09/2019 tarihli ek kararla davalının temyiz dilekçesinin reddine karar verilmiş; hüküm davacı vekili tarafından, hüküm ve ek karar karar davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Her ne kadar Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesince davalının 22.07.2019 tarihli dilekçe ile temyiz başvurusu yaptığı, temyize konu kararın mal varlığına ilişkin olduğu dikkate alınarak eksik nispi temyiz karar ilam harcının tamamlanması için davalı tarafa muhtıra çıkartıldığı, muhtıranın 30/07/2019 tarihinde tebliğ edildiği, bir haftalık kesin sürede eksik harcın karşılanmadığı gerekçesi ile davalının temyiz isteminin reddine karar verilmiş ise de davaların reddedilmesine karar verilmesi durumunda gerek istinaf gerekse temyiz başvurusu sırasında maktu harç alınması gerekir. Buna göre ilk derece mahkemesince davanın reddine karar verilmesi nedeniyle bu hükme yönelik istinaf başvurusunda maktu harç alınması gerekeceğinden ve davalının maktu temyiz harcı yatırdığının anlaşılmasına göre, istinaf mahkemesince davalının temyiz talebinin reddine dair karar hatalı olduğundan, Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesinin davalının temyiz talebinin reddine ilişkin 10/09/2019 tarihli ek kararının kaldırılarak davalının temyiz talebinin esastan incelenmesi gerekmiştir.

Somut uyuşmazlıkta, nispi değere tabi bulunan davada, davanın reddine ilişkin ilk derece mahkemesi kararı aleyhinde davalı tarafça istinaf kanun yoluna başvurulmuş olup, Bölge Adliye Mahkemesince tarafların istinaf başvurusunun esastan reddine ve nispi karar ve ilam harcının davalıdan tahsiline karar verilmiştir. Ancak, davanın ilk derece mahkemesince reddine karar verilmiş olması karşısında davalı hakkında maktu harca karar verilmesi gerekirken, hatalı değerlendirme sonucu davalıdan 10.210,60 TL nispi istinaf karar harcının tahsiline karar verilmesi doğru değil ise de; bu yanılgının giderilmesi yeniden yargılamayı gerektirmeyeceğinden hükmün, 6100 sayılı HMK’nin 370/2. maddesi uyarınca Bölge Adliye Mahkemesi kararının düzelterek onanması gerekmiştir

Zorunlu Dava Arkadaşı Olmayan Davalılardan Ayrı Ayrı Temyiz Harcı Alınır

Aralarında zorunlu dava arkadaşlığı bulunmayan davalılar … İnş. Oto Bas. Yay. Kırt. San. Tic. Ltd. Şti. ve … avukatı tarafından her bir davalı yönünden ayrı ayrı nispi temyiz harcı ve temyiz başvuru harcı yerine, yalnız davalı … adına temyiz başvurma harcı ile nisbi temyiz harcı yatırılmak suretiyle eksik harç yatırıldığı anlaşılmaktadır.

6100 Sayılı Hukuk Muhakemesi Kanunu’nun geçici 3. maddesi gereğince halen uygulanmakta olan, 1086 Sayılı Hukuk Usûlü Muhakemeleri Kanunu’nun 434. maddesi ile ilgili 25.01.1985 gün ve 5/1 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı hükmü gereğince, temyiz isteği, dilekçenin temyiz defterine kaydettirildiği tarihte yapılmış sayılır ve temyiz dilekçesi verilirken gerekli harç ve giderlerin tamamı ödenir. Temyiz harç ve giderlerinin eksik ödenmiş veya hiç ödenmemiş olduğunun sonradan anlaşılmış bulunması halinde, karar veren hakim tarafından yedi günlük kesin süre tanınarak, bu süre içerisinde tamamlanması veya ödenmesi, aksi halde temyizden vazgeçmiş sayılacağı temyiz edene yöntemince ve yazılı olarak bildirilir. Ancak temyiz harcının mahkeme kalemince hesaplanıp temyiz edenden istendiği halde süresinde ödenmediği belgelendirilmiş ise temyiz isteğinin reddi gerekir.

Davanın Kabülü Halinde Davalının Temyizinde Nisbi Harç Ödenmelidir

Nisbi harca tabi davalarda temyiz eden davalının ilam harcının 1/4’ünü peşin olarak yatırması gerekmekte olup (10.05.1965 gün ve 1/1 sayılı İBK), dosya içerisinde nispi harcın yatırıldığına dair makbuza rastlanılmadığından, maktu harç yatırarak kararı temyiz eden davalı Doğa Sigorta A.Ş’nin peşin temyiz harcını eksik yatırdığı anlaşılmakla, davalı Doğa Sigorta A.Ş.’ne eksik harcı ikmal etmesi için 6100 Sayılı HMK’nun 344 ve devamı maddelerine göre süre verilmesi, süresi içerisinde harç yatırılmadığı takdirde yasal düzenlemeler gereğince işlem yapılması, süresi içerisinde harç yatırıldığı takdirde temyiz incelemesi yapılmak üzere gönderilmesi için dosyanın mahkemesine GERİ ÇEVRİLMESİNE 05/10/2021 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Taraflar arasında ilk derece mahkemesinde görülen itirazın iptali davasının kabulüne dair verilen karar hakkında bölge adliye mahkemesi tarafından yapılan istinaf incelemesi sonucunda; davalı tarafın istinaf başvurusunun esastan reddine yönelik olarak verilen kararın, süresi içinde davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü:

Nisbi harca tabi davalarda, hükmü temyiz eden davalının ilam harcının 1/4’nü peşin olarak yatırması gerekir. (10.5.1965 günlü 1/1 sayılı İBK). Bölge adliye mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmiş ise de, nisbi temyiz harcının yatırıldığına dair dosyada herhangi bir bilgi ve belgeye rastlanılmamıştır. Temyiz dilekçesi verilirken, gerekli harçların hiç ödenmediği veya eksik ödenmiş olduğu anlaşılırsa, kararı veren mahkeme tarafından HMK’nın 366. Madde atfıyla aynı Kanunun 344. maddesi uyarınca işlem yapılması gerekir.

Yukarıda açıklanan nedenlerle, temyiz harçlarının bir haftalık kesin süre içerisinde tamamlanması, aksi halde temyiz başvurusundan vazgeçmiş sayılacağı hususunun temyiz edene yazılı olarak bildirilmesi, verilen kesin süre içinde temyiz harçları tamamlanmadığı takdirde temyiz başvurusunun yapılmamış sayılmasına karar verilerek ilgilisine tebliğ edilmesi, verilen kesin süre içinde temyiz harçlarının tamamlanması veya temyiz başvurusunun yapılmamış sayılmasına dair verilen kararın tebliği tarihinden itibaren bir hafta içinde temyiz edilmesi halinde, temyiz incelemesi yapılmak üzere gönderilmesi için dosyanın (ilk derece/bölge adliye) mahkemesine GERİ ÇEVRİLMESİNE, 23/12/2020 tarihinde oybirliği ile karar verildi.

Dava Harcı 1/20 Oranında Ödense Bile Temyizde Normal Nisbi Harç

Hükmün davalı … vekilince temyiz edildiği, mahkemece yatırılması gereken nisbi temyiz harcının yatırılması için davalı vekiline muhtıra gönderildiği, davalı vekilince, yatırılması gereken temyiz harcının 1/20 oranda olması gerektiğinden harç miktarının yeniden incelenmesini talep ettiği anlaşılmakla,

• 10.05.1965 tarihli 1/1 sayılı İBK’ya göre “Nisbi harca tabi davalarda hükmü temyiz etmiş olan davalının ilam harcının dörtte birini peşin olarak yatırması gerektiği,

• 492 Sayılı Harçlar Kanununun 28/1. maddesinde; karar ve ilam harçlarının dörtte birinin peşin, geri kalanı kararın verilmesinden itibaren iki ay içinde ödeneceği, şu kadar ki, ölüm ve cismani zarar sebebiyle açılan maddi ve manevi tazminat davalarında peşin alınan harcın oranının yirmide bir olarak uygulanacağı düzenlenmiştir.

Harçlar Kanunun 28/1. maddesinde düzenlenen; 1/20’e ilişkin oranın, peşin alınacak harçlar yönünden uygulanacak olduğu, geri kalan harç miktarı yönünden ayrık bir düzenleme getirilmediği, nisbi temyiz harcının karar ilam harcına göre belirlendiği ve karar ilam harcının da 28/1. maddesine uygun şekilde belirlendiği gözetildiğinde, hükmü temyiz eden davalının bakiye ilam harcının dörtte birini yatırması gerekmekte olup, bu durumda mahkemece davalı … vekiline tebliğ edilen muhtıra gereğince 1086 Sayılı HUMK’nun 434. maddesi gereğince bir karar verilmesi, verilen ek kararın da davalı vekiline tebliği ile temyiz süresi beklendikten sonra diğer tarafların temyiz itirazları bulunduğundan temyiz incelemesi yapılmak üzere gönderilmesi için, dosyanın mahkemesine GERİ ÇEVRİLMESİNE 08/10/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Nisbi Karar (İlam) Harcı/Temyiz Harcı

492 sayılı Harçlar Kanunu’na bağlı (I) sayılı tarifenin yargı harçları başlığını taşıyan bölümünün karar ve ilam harcı başlıklı III. kısmının 1. fıkrasında, konusu belli bir değerle ilgili bulunan davalarda esas hakkında karar verilmesi halinde hüküm altına alınan anlaşmazlık konusu değer üzerinden tarifede gösterilen oranda nispi karar ve ilam harcı; 2-a fıkrasında ise, 1. fıkra dışında kalan davalarla, taraf teşkiline imkan bulunmayan davalarda verilen esas hakkındaki kararlar ve davanın reddi kararlarında maktu karar ve ilam harcı; IV. kısmında da, temyiz başvuru harcı alınacağı hükme bağlanmıştır.

Öte yandan, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK’nin) geçici 3. maddesi yollamasıyla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun (HUMK’nin) 434. maddesinde, temyiz dilekçesi verilirken gerekli harcın tamamının ödenmesi gerektiği belirtilmiş; harcın tamamının ödenmemesi halinde yapılacak işlemin usul ve esasları gösterilmiş; 10.05.1965 tarihli ve 1/1 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararıyla da, peşin ödenmesi gerekli temyiz harcının, hüküm altına alınan karar ve ilam harcının dörtte biri olacağı kabul edilmiştir. Somut olayda, hükmü temyiz eden davalılardan … vekilinden hükmedilen karar ve ilam harcının dörtte biri oranında nisbi temyiz harcı alınmadan, maktu harç ile dosyanın temyiz incelemesine gönderildiği anlaşılmaktadır.

Eksik Nisbi İstinaf Harcının Tamamlanması Süresi

Hükme karşı istinaf yoluna başvuran davalı vekilince istinaf dilekçesi ile birlikte bir adet maktu istinaf harcı ile bir adet istinaf yoluna başvurma harcı yatırıldığı görülmüştür. Nisbi harca tabi kararların davalı tarafından istinaf edilmesi halinde karar ilam harcının 1/4’ü oranında nisbi istinaf harcının yatırılması gerekir. İstinafa konu kararda alınması gereken karar ilam harcı 13.888,76 TL olup, davalı vekilinin bu tutarın 1/4’ü olan 3.472,19 TL nisbi istinaf harcı yatırması gerekirken 59,30 TL maktu istinaf karar harcı yatırdığı görülmüştür.

HMK’nun 344 maddesi “(1)İstinaf dilekçesi verilirken, istinaf kanun yoluna başvuru harcı ve tebliğ giderleri de dâhil olmak üzere tüm giderler ödenir. Bunların hiç ödenmediği veya eksik ödenmiş olduğu sonradan anlaşılırsa, kararı veren mahkeme tarafından verilecek bir haftalık kesin süre içinde tamamlanması, aksi hâlde başvurudan vazgeçmiş sayılacağı hususu başvurana yazılı olarak bildirilir.Verilen kesin süre içinde harç ve giderler tamamlanmadığı takdirde, mahkeme başvurunun yapılmamış sayılmasına karar verir. Bu karara karşı istinaf yoluna başvurulması hâlinde,346 ncı maddenin ikinci fıkrası hükmü kıyas yoluyla uygulanır.” şeklindedir.

Harçlar Kanunununu 32.maddesi “Yargı işlemlerinde alınacak harçlar ödenmedikçe müteakip işlemler yapılmaz…” hükmünü içermektedir.

Bu itibarla davalı vekilince eksik yatırıldığı anlaşılan nisbi İstinaf karar harcının ( 3.472,19 - 59,30 = 3.412,89 TL ) eksik nisbi harcın ikmali için HMK’nın 344.maddesi uyarınca işlem yapıldıktan sonra yeniden Dairemize gönderilmek üzere dosyanın ilk derece mahkemesine çevrilmesine karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki hüküm tesis edilmiştir. Davalı vekili tarafından eksik yatırıldığı anlaşılan istinaf nisbi harcının ikmali için HMK’nun 344.maddesi uyarınca işlem yapıldıktan sonra yeniden Dairemize gönderilmek üzere dosyanın İlk Derece Mahkemesine GERİ ÇEVRİLMESİNE, karar verilmiştir.

Eksik Nisbi İstinaf Başvuru Harcının İkmali

Hükme karşı istinaf yoluna başvuran davalı vekilince istinaf dilekçesi ile birlikte bir adet maktu istinaf harcı ile bir adet istinaf yoluna başvurma harcı yatırıldığı görülmüştür. Nisbi harca tabi kararların davalı tarafından istinaf edilmesi halinde karar ilam harcının 1/4’ü oranında nisbi istinaf harcının yatırılması gerekir.İstinafa konu kararda alınması gereken karar ilam harcı 12.453,00 TL olup, davalı vekilinin bu tutarın 1/4’ü olan 3.113,25 TL nisbi istinaf harcı yatırması gerekirken 54,40 TL maktu istinaf karar harcı yatırdığı görülmüştür.

HMK’nun 344 maddesii “(1)İstinaf dilekçesi verilirken, istinaf kanun yoluna başvuru harcı ve tebliğ giderleri de dâhil olmak üzere tüm giderler ödenir. Bunların hiç ödenmediği veya eksik ödenmiş olduğu sonradan anlaşılırsa, kararı veren mahkeme tarafından verilecek bir haftalık kesin süre içinde tamamlanması, aksi hâlde başvurudan vazgeçmiş sayılacağı hususu başvurana yazılı olarak bildirilir. Verilen kesin süre içinde harç ve giderler tamamlanmadığı takdirde, mahkeme başvurunun yapılmamış sayılmasına karar verir. Bu karara karşı istinaf yoluna başvurulması hâlinde,346 ncı maddenin ikinci fıkrası hükmü kıyas yoluyla uygulanır.” şeklindedir.

Harçlar Kanunununu 32.maddesi “Yargı işlemlerinde alınacak harçlar ödenmedikçe müteakip işlemler yapılmaz…” hükmünü içermektedir. Davalı vekili, Dairemizin kaldırma kararından sonra harcın iade alınmadığını belirterek nisbi harç yatırılmadığını beyan etmiş ise de; Dairemizce harcın iade edilip edilmediğinin UYAP kayıtları ile tespiti mümkün olmadığı gibi, kaldırma kararından sonra harcın iadesi yönünden tarafların ilk derece mahkemesinden talepte bulunma hakkı saklıdır. Bu itibarla davalı vekilince eksik yatırıldığı anlaşılan nisbi istinaf karar harcının (3.113,25-54,40 = 3.058,85 TL ) eksik nisbi harcın ikmali için HMK’nın 344.maddesi uyarınca işlem yapıldıktan sonra yeniden Dairemize gönderilmek üzere dosyanın ilk derece mahkemesine çevrilmesine karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki hüküm tesis edilmiştir.

Avukat Baran Doğan