Avans Yatırılması ve Giderlerin Ödenmesi

HMK Madde 442

(1) Hakem veya hakem kurulu, tarafların her birinden yargılama giderleri için gereken hâllerde avans yatırılmasını isteyebilir. Aksi kararlaştırılmadıkça, bu avans taraflarca eşit miktarda ödenir.

(2) Avans, hakem veya hakem kurulu kararında öngörülen süre içinde ödenmemişse hakem veya hakem kurulu yargılamayı durdurabilir. Yargılamanın durdurulduğunun taraflara bildirilmesinden itibaren bir ay içinde avans ödenirse yargılamaya devam olunur; aksi hâlde tahkim yargılaması sona erer.

(3) Hakem veya hakem kurulu, kararını verdikten sonra taraflara, yatırılmış olan avansların harcama yerlerini ve miktarlarını gösterir bir belge verir ve varsa kalan avansı ödeyene iade eder.

(4) Taraflar aksini kararlaştırmadıkça yargılama giderleri haksız çıkan tarafa yüklenir. Davada her iki taraf da kısmen haklı çıkarsa, yargılama giderleri haklılık durumuna göre taraflar arasında paylaştırılır.

(5) Hakem veya hakem kurulunun yargılamayı sona erdiren veya taraflar arasındaki sulhü tespit eden kararında da yargılama giderleri gösterilir.

• 6100 sayılı HMK (Hukuk Muhakameleri Kanunu) Tam Metin

HMK Madde 442 Gerekçesi

Tahkimde hakem veya hakem kurulunun belirlediği avanslar taraflarca ödenmelidir. Aksi hâlde hakem veya hakem kurulu tarafından tahkim yargılamasına devam etme imkânı olmayacaktır. Aksi taraflarca kararlaştırılmadıkça, bu maddede belirtilen yargılama giderleri haksız çıkan tarafa yüklenecek, kısmen haklılık durumunda ise yargılama giderleri haklılık ölçüsüne göre taraflar arasında paylaştırılacaktır. Bu şekilde tarafların haksız yere tahkime gitmesi veya gerçekte hakkı ile orantısız taleplerde bulunması bir ölçüde önlenmeye çalışılmıştır.

HMK 442 (Avans Yatırılması ve Giderlerin Ödenmesi) Emsal Yargıtay Kararları

Yargıtay 6. Hukuk Dairesi 2023/2751 E. , 2024/3432 K.

• HMK 442. Madde
• Avans Yatırılması ve Giderlerin Ödenmesi

6100 sayılı HMK’nın 441/1. maddesinde, hakemlerin ve hakemlerce belirlenen hakem sekreterliği ücretleri yargılama giderleri arasında sayılmıştır. Aynı yasanın 442. maddesinin 1 ve 2. fıkralarında ise hakem veya hakem kurulu, tarafların her birinden yargılama giderleri için gereken hallerde avans yatırılmasını isteyebilir. Aksi kararlaştırılmadıkça, bu avans taraflarca eşit miktarda ödenir. Avans hakem veya hakem kurulu kararında öngörülen süre içinde ödenmemişse hakem ve hakem kurulu yargılamayı durdurabilir. Yargılamanın durdurulduğunun taraflara bildirilmesinden itibaren bir ay içinde avans ödenirse yargılamaya devam olunur, aksi halde tahkim yargılaması sona erer.

Uyuşmazlık konusu 06.12.2021 tarihli hakem heyeti kararının gerekçesinde tarafların iddia, savunma ve delilleri tartışılarak, hüküm kısmında, kar mahrumiyeti talebinin kısmen kabulü ile 3.363.496,00 TL’nin tahsiline, sözleşme uyarınca ödenen bedele ilişkin talebin kabulü ile 162.500,00 TL’nin tahsiline, diğer taleplerin reddine, yargılama giderleri ile vekalet ücretine, 286.007,60 TL hakem heyeti ücreti ile 20.000,00 TL sekreter ücretinin, davanın kabul ve red oranına göre taraflardan tahsiline karar verilmiş, aynı tarihli nihai kararda söz konusu hakem heyeti ücreti ve sekreter ücreti yatırılmadığından, bu ücretler yatırılana kadar yargılamanın durdurulmasına, hakem heyeti kararının ücretlerin tamamı yatırıldıktan sonra gerekçeli kararın taraflara tebliğine karar verilmiştir.

Somut uyuşmazlıkta, hakem kurulu, tahkim yargılamasının başında, hakem ve sekreter ücretinin avans olarak ödenmesinden sarfınazar ederek yargılamayı sürdürmüş, bilirkişi ücretinin yatırılması üzerine, bilirkişiden alınan rapor doğrultusunda uyuşmazlığı inceleyerek, bir taraftan yargılama giderleri yatırılana kadar yargılamanın durdurulmasına karar verilirken aynı kararda uyuşmazlığın esası bakımından hüküm kurulmuştur. Nitekim söz konusu karara dayalı olarak, hakem ve hakem sekreterliği ücretinin tahsili amacıyla taraflar aleyhine ilamsız icra takibine de girişmiştir. Bu kararla ihtilafın giderilmesi bir yana tarafların durumunun daha karmaşık hale getirdiği ve hukuk güvenliğini de etkilediği tartışmasızdır. Bu durumda, usulüne uygun olmasa da, ortada bir hakem kurulu kararının mevcut olduğu kabul edilerek, HMK’nın 439. maddesi hükümleri uyarınca iptal davasının esası incelenip tahkim yargılamasının tahkime ilişkin hükümlere uygun yürütülmemesi ve bu durumun işin esasına etkili olması nedeniyle HMK’nın 439/2-e maddesi gereğince iptaline karar verilmesi gerekirken, yanılgılı gerekçeye dayalı olarak yazılı şekilde karar verilmesi doğru olmamıştır.

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, tarafların temyiz itirazlarının kabulü ile İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 53. Hukuk Dairesinin 21.03.2023 tarihli, 2022/1 Esas, 2023/1 Karar sayılı kararının usul ve yasaya aykırı olması nedeniyle, HMK’nın 373/1. maddesi gereğince BOZULMASINA, takdir olunan 28.000,00 TL duruşma vekalet ücretinin taraflardan karşılıklı alınarak Yargıtay duruşmasında vekille temsil olunan taraflara verilmesine, peşin alınan harçların istek halinde temyiz eden taraflara iadesine, dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesi 53. Hukuk Dairesine gönderilmesine, 15.10.2024 tarihinde kesin olarak oy birliği ile karar verildi.

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2023/678 E. , 2023/1467 K.

• HMK 442. Madde
• Avans Yatırılması ve Giderlerin Ödenmesi

1.Davacılar vekilinin Tahkim yargılaması sırasında ibraz ettiği 12.04.2021 tarihli dilekçesinde; “sayın başkanlığınızca taraflara tavsiye edilen hakem heyeti üyeleri için 100.000 TL, başhakem için 110.000 TL ücretin uygun olduğu tarafımızca değerlendirilmesine rağmen karşı tarafla bu hususta henüz bir anlaşma sağlanamadığından taraflara 15 gün ek süre verilmesini talep ederiz. Ek süreye ilişkin talebimiz ret edilmesi halinde tarafımaza ödeme için verilecek süre içerisinde müvekkillerce karşılanacak ücret bildirilecek hesaplara yatırılacaktır “, davalılar vekili 12.04.2021 tarihli dilekçesinde; “ hakem ücretine ve sekreterya ücretine itirazımız yoktur, normal adil yargılamada davacı tarafın ilk dava masraflaını karşılaması gerekliliği nedeniyle yukarıda kabul ettiğimiz tüm ödemelerin davacılar tarafından karşılanmasını talep ediyoruz. Zira davacılar haklı çıktığında yargılama giderleri müvekkiller tarafından mutlaka ödenecektir. Bu ödemeler şimdilik kaydıyla müvekkiller tarafından ödenmeyecektir.”, 03.05.2021 tarihli davacılar vekili beyan dilekçesinde; “…davalılar tarafından ödenmeyeceği açıkça beyan edilen yargılama giderlerinin ödenmesi için tarafımaza süre verilmesini talep ederiz.” şeklinde beyanlarda bulunmuşlardır.

2.24.08.2021 tarihli ara kararı ile Hakem Heyetince; davacılara ücret avanslarını yatırması için 15 günlük süre verilmesine karar verilmiştir.

3.21.09.2021 tarihinde davacılar vekili tarafından tahkim dosyasına ibraz edilen dilekçede; fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak üzere şimdilik 5.000.000 TL vekalet ücretinin davalılardan tahsilini talep etmiştir.

4.Davacılar vekili 21.09.2021 tarihli hakem heyeti üyeleri ve sekretarya ücretinin ödenmesine ilişkin sürenin uzatılmasına ilişkin beyan dilekçesi ibraz ederek, hakem heyeti üyeleri ve sekretarya için ödenecek toplam 68.000 TL nin ödenmesi için ek süre verilmesini talep etmiştir.

5.Hakem Heyetince 24.09.2021 tarihli ara kararı ile ücretlerin yatırılması için 15 günlük ek süre verilmesine karar verilmiştir.

6.Hakem Heyeti 28.10.2021 tarihli ara karar ile; tahkim yargılamasının hakem ve sekretarya ücretlerinin avanslarının yatırılmaması sebebiyle ara karar tarihi itibariyle durdurulmasına, ara kararın tebliğinden itibaren bir ay içinde ücret avansı ödenmediği takdirde, tahkim yargılamasının sona ereceğinin taraflara bildirilmesine karar verilmiştir.

7.04.02.2022 tarihli Hakem Heyeti kararı ile; taraflar arasındaki tahkim yargılamasının, ücret avansının ödenmemesi nedeniyle sona erdirilmesine karar verilmiştir.

8.Davacılar vekili temyiz itirazlarında her ne kadar davalı taraf ile Hakem Heyeti tarafından tavsiye edilen ücret konusunda anlaşamadıklarını beyan etmiş ise de; yukarıda ayrıntılı olarak yazılan taraf vekilleri tarafından dosyaya ibraz edilen dilekçeler incelendiğinde bu konuda tarafların anlaşmaya vardıkları ve önerilen ücreti kabul ettikleri davalı tarafın yatırması gereken ücreti de davacının yatırmayı kabul ettiği, ancak verilen ek süreye rağmen ücretin yatırılmadığı anlaşılmıştır. Bu durumda Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararında; hukuki ilişkinin ve bu ilişki nedeniyle ortaya çıkan uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kurallarının doğru şekilde belirlendiği anlaşıldığından davacılar vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın onanması gerekmiştir.

YARGITAY 6. HUKUK DAİRESİ Esas : 2015/1390 Karar : 2015/6309 Tarih : 23.06.2015

• HMK 442. Madde

• Avans Yatırılması ve Giderlerin Ödenmesi

Dava menfi tespit talebine ilişkindir. Davacı dava dilekçesinde Adana 14. İcra Müdürlüğü’nün 2008/2622 sayılı dosyasında davalıya borçlu olmadığının tespitine, % 40 dan aşağı olmamak üzere icra inkar tazminatının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiş; davalı davanın reddini savunmuştur. Mahkemece davanın kabulü ile davacının davalıya anılan icra dosyasına konu alacak nedeniyle borçlu olmadığının tespitine karar verilmiş, hükmün davacı ve davalı tarafından temyizi üzerine, yukarıda esas ve karar numarası belirtilen Dairemiz kararı ile hükmün onanmasına karar verilmiştir. Davacı ve davalı karar düzeltme talebinde bulunmaktadır.

1- Davalının karar düzeltme talebi bakımından:

Mahkemenin kararında ve Yargıtay ilamında yazılı sebeplere göre 6100 sayılı HMK na 6217 Sayılı Kanunla eklenen geçici 3. madde hükmü gözetilerek HUMK.nın 440.maddesinde yazılı hallerden hiçbirine uymayan davalının karar düzeltme istemi reddedilmelidir;

2- Davacının karar düzeltme talebi bakımından:

Davacı, borçlu olmadığının tespiti ile birlikte davalının % 40 dan aşağı olmamak üzere icra inkar tazminatına mahkum edilmesini istemiştir. Yerel mahkemenin, davacının icra inkâr tazminatı talebi hakkında olumlu olumsuz karar vermediği bu defa ki incelemede anlaşıldığından, karar düzeltme talebi kabul edilmelidir.

SONUÇ: Yukarıda (1) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davalının karar düzeltme isteğinin REDDİNE, 6100 sayılı HMK 442 gereği 248.-TL para cezasının ve aşağıda yazılı harcın karar düzeltme isteyen davalıdan alınmasına, (2) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davacının karar düzeltme isteğinin KABULÜ ile Dairemizin 11/09/2014 tarih ve E: 2013/16326, K: 2014/9690 sayılı onama ilamı kaldırılarak hükmün icra inkar tazminatına hasren BOZULMASINA, istek halinde temyiz harcı ile karar düzeltme harcının davacıya iadesine 23.06.2015 tarihinde oybirliği ile karar verildi.