Hakem Ücreti

HMK Madde 440

(1) Taraflarca aksi kararlaştırılmamışsa, hakemlerin ücreti, dava konusu alacağın miktarı, uyuşmazlığın niteliği ve tahkim yargılamasının süresi dikkate alınarak, hakem veya hakem kurulu ile taraflar arasında kararlaştırılır.

(2) Taraflar, hakem veya hakem kurulunun ücretini yerleşmiş kurallara veya kurumsal tahkim kurallarına yollama yaparak da belirleyebilirler.

(3) Taraflarla hakem veya hakem kurulu arasında ücretin belirlenmesi konusunda anlaşmaya varılamaz veya tahkim sözleşmesinde ücretin belirlenmesine ilişkin herhangi bir hüküm bulunmazsa ya da taraflarca bu konuda yerleşmiş kurallara veya kurumsal tahkim kurallarına yollama yapılmamışsa, hakem veya hakem kurulunun ücreti, her yıl Adalet Bakanlığınca ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının görüşleri alınarak hazırlanan ücret tarifesine göre belirlenir.

(4) Taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça başkanın ücreti, hakemlerden her birine ödenecek hakem ücretinin yüzde on fazlası olarak hesaplanır.

(5) Aksi kararlaştırılmadıkça hakem kararının düzeltilmesi, yorumlanması veya tamamlanması hâllerinde ek hakem ücreti ödenmez.

(6) Hakem veya hakem kurulu kararında tahkim yargılamasının giderleri gösterilir.

• 6100 sayılı HMK (Hukuk Muhakameleri Kanunu) Tam Metin

HMK Madde 440 Gerekçesi

Hakem ücretinin belirlenmesinde taraf serbestisi prensibi kabul edilmiştir. Şayet taraflar hakem ücreti konusunda anlaşamazlar ise doğal olarak hakem ücreti, hakemler tarafından, bu maddede belirtilen kurallara göre belirlenecektir.

## HMK 440 (Tahkimde Hakem Ücreti) Yargıtay Kararları —

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2023/5108 E. , 2024/75 K.

• HMK 440
• Tahkimde hakem ücreti

1.Taraflar arasında düzenlenen 15.01.2016 başlangıç tarihli, 12 yıl 6 ay süreli kira sözleşmesinin 11 inci maddesinde, taraflar arasındaki ihtilafların çözümünün öncelikle tahkim yoluyla olacağı düzenlenmiştir. Kiraya veren, davalı kiracı tarafından kira sözleşmesinin tek taraflı feshedildiği iddiası ile 500.000,00 TL kira kaybı, 100.000,00 TL hor kullanma tazminatının tahsili istemiyle hakem heyetinde dava açmış olup, uyuşmazlığın tahkime elverişli olduğu anlaşılmaktadır.

2.26.04.2023 tarihli hakem heyeti kararı ile tarafların sulh olduğu ve tahkim yargılamasından vazgeçtiği bildirildiğinden, davada karar verilmesine yer olmadığına, tarafların aynı tarihli dilekçe ile birbirlerinden yargılama gideri ve vekalet ücreti talebi bulunmadığını bildirmiş olması nedeniyle bugüne kadar yapılmış olan yargılama masraflarının taraflar üzerinde bırakılmasına ve vekalet ücreti takdirine yer olmadığına, davacı tarafın ıslah dilekçesi sonucunda uyuşmazlık miktarının toplam 16.304.638,00 TL olmasından dolayı Hukuk Muhakemeleri Kanunu Hakem Ücret Tarifesi uyarınca hakem heyeti ücretinin toplam 367.609,00 TL olduğunun tespitiyle; tarifenin 6 ncı maddesi gereğince delillerin sunulması hususunda süre verilmesinden sonra Hakem Heyeti artık hakem ücretine tam olarak hak kazanacağından; işbu davada taraf delillerinin toplanmış olması ve yargılamanın son aşamasına gelindiğinde tarafların sulh olması sebebiyle Hakem Heyetinin ücrete tam olarak hak kazandığına, taraflarca daha önce eşit şekilde ödenen 300.000,00 TL ücretin düşülmesi sonucunda kalan 67.609,00 TL hakem heyeti ücretinin taraflarca müteselsilen ve müştereken ödenmesine, hakem heyeti sekreterliğine toplam 31.760,00 TL ücret takdir edilmesine, taraflarca daha önce eşit şekilde ödenen 25.000,00 TL ücretin düşülmesi sonucunda kalan 6.760,00 TL ücretin taraflarca müteselsilen ve müştereken ödenmesine karar verilmiş, tarafların hakem heyeti ve sekreterya ücretinin tavzihi talebi reddedilmiştir.

3.Uyuşmazlık hakem heyetinin ücretinin belirlenmesine ilişkin olup tahkim sözleşmesinde hakem ücreti belirlenmemiştir. 6100 sayılı Kanun’un hakem ücretinin belirlenmesine ilişkin 440 ıncı maddesinde, hakemlerin ücretinin, dava konusu alacağın miktarı, uyuşmazlığın niteliği ve tahkim yargılamasının süresi dikkate alınarak, hakem kurulu ile taraflar arasında kararlaştırılacağı, anlaşmaya varılamaz ise ücret tarifesine göre belirleneceği düzenlenmiştir. 22.11.2021 tarihli karar ile hakem heyeti ücretinin net 300.000,00 TL, sekreterya ücretinin net 25.000,00 TL olmasına karar verilmiş, bu belirlenen miktarlar taraflarca kabul edilerek ücret yatırılmıştır. Hakem heyeti ücretinin, yargılama süresi ve alacak miktarına göre belirleneceği göz önünde bulundurulduğunda yargılamanın henüz başlangıcında belirlenen ücretin nihai bir ücret olmadığı, başlangıç ücreti olduğu sonucuna varılmaktadır. Hukuk Muhakemeleri Kanunu Hakem Ücret Tarifesinin 9 uncu maddesinde yer alan “Hakem ücreti, tahkim yargılamasının sona ermesi ile hak edilir.” düzenlemesi de belirlenen ücretin başlangıç ücreti olduğunu göstermektedir.

4.Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararında; hukuki ilişkinin ve bu ilişki nedeniyle ortaya çıkan uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kurallarının doğru şekilde belirlendiği, anlaşmazlığın sulh nedeniyle hakem kurulunca taraflara delillerin sunulması hususunda süre verilmesinden sonra sona erdiği, hakem heyeti ücretinin ıslah edilen dava değerine göre hakem ücret tarifesi uyarınca belirlendiği, Tarifenin 6 ncı maddesine göre anlaşmazlığın sulh nedeniyle hakem veya hakem kurulunca taraflara delillerini sunmaları için süre verilmesinden sonra sona erdiği takdirde tam ücrete hak kazanacağından hakem heyeti önünde görülen anlaşmazlığın taraf delillerinin sunulmasından sonra sulh gerçekleştiğine göre Hakem Heyeti ücrete tam olarak hak kazandığından hakem ücretinin tamamına hükmolunmasında bir usulsüzlük bulunmadığının anlaşılmasına göre, tarafların temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun bulunan kararın onanmasına karar vermek gerekmiştir.

Yargıtay 15. Hukuk Dairesi 2020/1073 E. , 2020/2460 K.

• HMK 440
• Tahkimde hakem ücreti

Hakem kurulunca, 30.09.2014 tarihli hakem kararının 8 ve 9. maddelerinde artırılan dava değerine göre baş hakem ve hakemler için HMK’nın hakem ücret tarifesine göre hesaplanandan daha az kısmının yatırıldığı belirtilerek eksik yatırılan hakem ücretlerinin ve KDV’sinin davacı-karşı davalı ile davalı-karşı davacıdan tahsili ile baş hakem ile taraf hakemlerine ödenmesine de karar verilmiştir. Taraflar, hakem davası açıldıktan sonra anlaştıkları hakem ücretini yatırmış iseler de artırılan dava değeri ile ilgili taraflar ile hakem kurulunun anlaştıkları ve mutabık kaldıkları bir hakem ücreti bulunmadığı gibi tahkim şartında hakem ücreti ile ilgili bir düzenleme yoktur.Hakem ücreti konusu 6100 sayılı HMK’nın 440. maddesinde düzenlenmiş olup, 1 ve 2. bentlerinde taraflar ile hakemler arasında kararlaştırılabileceği gibi, yerleşmiş kurallar veya kurumsal tahkim kurallarına yollama yaparak da belirlenebileceği belirtildikten sonra üçüncü bentte bu konuda anlaşmaya varılamaz veya tahkim sözleşmesinde ücretin belirlenmesine ilişkin herhangi bir hüküm bulunmazsa ya da bu konuda yerleşmiş kurallara veya kurumsal tahkim kurallarına yollama yapılmamışsa hakem veya hakem kurulu ücretinin … hazırlanacak ücret tarifesine göre belirleneceği hükmü getirilmiştir.Az yukarıda açıklandığı gibi taraflar ve hakemler arasında artırılan dava bölümüyle ilgili hakem ücreti konusunda bir anlaşma olmadığı gibi, tahkim sözleşmesinde hakem ücretiyle ilgili bir düzenleme ile yerleşmiş kurallar veya kurumsal tahkim kurallarına bir yollama bulunmadığından, artırılan dava değeri ile ilgili hakemlere ücret verilip verilmeyeceği ve miktarının 6100 sayılı HMK’nın 440/3. maddesi hükmünce belirlenmesi gerekecektir.Tahkim yargılamasında ise hakemlerin görev ve yetkileri tahkim şartı ve sözleşmesi kapsamı ve taraflar arasındaki sözleşmeden doğan ihtilafların çözümü ile sınırlı olup, hakemlerin kendi ücretlerini belirleme ve tahsil kararı vermeleri görev ve yetkilerini aşmak olacağından bu konuda karar vermeleri 6100 sayılı HMK’nın 439/2-d maddesinde gözetilen tahkim sözleşmesi dışında kalan bir konuda yetkisini aşarak verilen karar niteliğindedir. 1086 sayılı HUMK yürürlükte olduğu dönemde çıkartılmış olmakla birlikte, hakemlerin hangi ihtilafları çözmekte yetkili olduğuna ilişkin olduğundan, 6100 sayılı HMK’nın yürürlüğe girmesinden sonra da geçerli olduğu kabul edilen 13.05.1964 gün 1964/1-3 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme kararına göre hakem veya hakem ücretinin mahkemece tesbit ve tahsiline karar verilmesi mümkün olup, hakem veya hakem kurulunun kendi ücretlerini tesbit ve tahsiline karar vermelerinin mümkün olmadığı da kabul edilmiştir.6100 sayılı HMK’nın 439/3. maddesinde hakem veya hakem kurulunun tahkim sözleşmesi dışında kalan bir konuda karar verdiği iddiasıyla açılan iptâl davasında tahkim sözleşmesi kapsamında kalan konuların, tahkim sözleşmesi kapsamında olmayan konulardan ayrılmasının mümkün olduğu hallerde hakem kararının sadece tahkim sözleşmesi kapsamında olmayan konuları içeren bölümünün iptâl edilebileceği belirtildiği gibi, Dairemizin yerleşik içtihat ve uygulamalarında hakem kararının kısmen iptâl edilebileceği kabul edilmektedir (Yargıtay 15. Hukuk Dairesi’nin 15.11.2007 gün 2007/3708 Esas, 2007/7216 Karar, 29.05.2019 gün 2019/827 Esas , 2019/2588 Karar sayılı ilamları).Bu durumda iptâl davasına bakan bölge adliye mahkemesince hakem kurulu artırılan dava değeri üzerinden hakemler ile taraflar arasında anlaşma, sözleşmede bir hüküm ile yerleşik kurallar ile kurumsal kurallara yollama yapan bir hüküm bulunmamasına ve hakemlerin bu halde kendi ücretlerini tesbit ve tahsiline karar verme yetkileri olmamasına rağmen tahkim şartı verilen yetkiyi aşarak karar verdiği ve tahkim şartı dışında kalan karar bölümünün tahkim şartı kapsamında olan kısımdan ayrılması mümkün olduğundan hakem kurulu kararının hüküm kısmı 8. ve 9. bentlerinin 6100 sayılı HMK’nın 439/2-d maddesi gereğince iptâline karar verilmesi gerekirken yanlış değerlendirme sonucu iptâl taleplerinin tümden reddi doğru olmamış, kararın bozulması uygun bulunmuştur.

SONUÇ: Yukarıda 1. bentte açıklanan nedenlerle tarafların diğer temyiz itirazlarının reddine 2. bent uyarınca kabulü ile hükmün taraflar yararına BOZULMASINA, 2.540,00’ar TL duruşma vekâlet ücretinin taraflardan ayrı ayrı alınarak Yargıtay duruşmasında vekille temsil olunan diğer tarafa verilmesine, ödenenden 5766 sayılı Kanun’un 11. maddesi ile yapılan değişiklik gereğince Harçlar Kanunu 42/2-d maddesi uyarınca alınması gereken 267,80 TL Yargıtay başvurma harcının mahsup edilerek, varsa fazla alınan temyiz harcının temyiz eden davacı-birleşen dosya davalısına, 535,60 TL Yargıtay başvurma harcının mahsup edilerek, varsa fazla alınan temyiz harcının temyiz eden davalı-birleşen dosya davacısına iadesine, HMK’nın 373. maddesi hükmü gözetilerek Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 27. Hukuk Dairesine gönderilmesine, 17.09.2020 gününde oybirliğiyle karar verildi.