Yeni Hakem Seçilmesi

HMK Madde 421

(1) Hakemlerden birinin görevi herhangi bir sebeple sona ererse, onun yerine seçimindeki usul uygulanarak yeni bir hakem seçilir.

(2) Bir veya birden çok hakemin değiştirilmesi için geçen süre tahkim süresinden sayılmaz.

(3) Tahkim sözleşmesinde hakemin veya hakem kurulunu oluşturan hakemlerin ad ve soyadları belirtilmiş ise hakemin, hakem kurulunun ya da kurulun karar çoğunluğunu ortadan kaldıracak sayıda hakemin görevinin herhangi bir sebeple sona ermesi hâlinde, tahkim de sona erer.

• 6100 sayılı HMK (Hukuk Muhakameleri Kanunu) Tam Metin

HMK Madde 421 Gerekçesi

Maddenin birinci fıkrası, tahkimde taraf serbestisi ilkesi gereği kabul edilmiştir. Taraflar yeni hakem seçimi konusunda bir anlaşmaya varamazlar ise bu Kısımda öngörülen yedek hukuk kuralları uygulama alanı bulacaktır.

Tahkim yargılaması hakem veya hakemlerin seçilmesi ile fiilen başlayacağından, ikinci fıkrada, tahkim süresinin hesabında hakem değiştirilmesi için geçen sürenin sayılmaması esası getirilmiştir.

Üçüncü fıkradaki durumda, yeniden hakem atanmasının olanaksız hâle gelmesi ve tahkim sözleşmesinin uygulanmasının mümkün olmaması nedeniyle, bu hâlde tahkimin sona ereceği kabul edilmiştir.

HMK 21 Tahkimde Yeni Hakem Seçilmesi Yargıtay Kararları

Yargıtay 6. Hukuk Dairesi 2022/2560 E. , 2023/2839 K.

• HMK 21
• Yeni Hakem seçilmesi

HMK 421/3. maddesi hükmünde yer alan ‘‘Tahkim sözleşmesinde hakemin veya hakem kurulunu oluşturan hakemlerin ad ve soyadları belirtilmiş ise hakemin, hakem kurulunun ya da kurulun karar çoğunluğunu ortadan kaldıracak sayıda hakemin görevinin herhangi bir sebeple sona ermesi hâlinde, tahkim de sona erer.’’ düzenlemesi uyarınca, 03.01.2019 tarihinde başlayan ilk tahkim süreci, hakem …’ün 11.04.2019 da istifası ile sona ermiş, HMK 427/1. maddesinde belirtilen 1 yıllık tahkim süresi, 03.01.2019 ilk toplantı tutanağı tarihi ile istifa tarihi olan 11.04.2019 arasında 3 ay 8 günlük sürede işlemiştir.

Doç. Dr. …’nın katılımı ile yeniden oluşturulan hakem heyeti, 27/10/2020 tarihinde toplanarak tahkim sürecini yeniden başlatmışlardır. Yukarıda belirtildiği üzere, kanunda öngörülen 1 yıllık tahkim süresinin 3 ay 8 günlük süresi işlemiş, yeni hakem heyetinin 27.10.2020 tarihinde toplanmış olduğu ve kalan 8 ay 22 günlük süre dahil edildiğinde, hakem kurulunca esas hakkında karar verilmesi gereken son tarihin 19.07.2021 olduğu anlaşılmıştır.

HMK 427/2. maddesine göre tahkim süresi, tarafların anlaşmasıyla; anlaşamamaları hâlinde ise taraflardan birinin başvurusu üzerine mahkemece uzatılabilir. Tahkim süresinin uzatılması ancak tahkim süresi içerisinde istenebilir. Tahkim davası başlamadan süre uzatım talebi istenemeyeceği gibi tahkim süresi bittikten sonra da süre uzatımı istenemeyecektir. Talepte bulunanın, genel ispat kuralları gereği ispat yükümlülüğü bulunduğundan talebine uzatma sebeplerini de delilleri ile birlikte göstermesi gerekir.

Tahkim süresinin hangi hallede duracağı ya da işleyecek olan süreden sayılmayacak hallerin incelenmesinde; Yeni hakem seçilmesi başlıklı HMK 421/2. maddesinde bir veya birden çok hakemin değiştirilmesi için geçen süre tahkim süresinden sayılmaz düzenlemesi mevcut olup, ancak kanunda sınırlı olarak sayılmış (numerus clausus) belirtilen hal dışında bir durma sebebine yer verilmemiştir.

Hal böyle iken, tahkim süresinin uzatılması talebi için bir neden olabilecek hakemin reddi isteminin, kanunda sınırlı sayılmış olan, tahkim süresini durduran ya da işleyecek olan süreden sayılmayacak haller içerisinde olmadığı anlaşılmaktadır.

HMK 439/2.c. maddesi uyarınca, hakem heyeti kararının, tahkim süresi içinde verilmemiş olması, hakem kararının iptali sebebidir.

Somut olayda; hakem yargılamasında davalı karşı davacı yüklenici şirketler tarafından, 26/08/2021 tarihinde Bakırköy 3. Asliye Ticaret Mahkemesinde süre uzatımı talebinde bulunulmuş ise de yukarıda belirtildiği üzere istemin, yargılamanın son günü olan 19.07.2021 tarihinden sonra yapıldığı, hakemin reddi isteminin işleyecek olan tahkim süresini durdurmadığı, hakemlerin, sürenin bitmesi nedeni ile tahkim sürecinin sona erdiğinin tespitine ilişkin usuli bir kararla tahkim yargılamasına son vermeleri gerekirken esasa ilişkin olarak 20.12.2021 tarihli kararı verdiği, süresi içinde verilmemiş olan hakem kararının iptal edilmesinde ise hukuka aykırı bir yan bulunmadığı anlaşılmıştır.

Her ne kadar, davalı yükleniciler vekili, somut olayda davacının iş ve işlemlerinin hakkın kötüye kullanılması kapsamında olduğunu iddia etmiş ise de kanun koyucunun yukarıda anlatımına yer verilen düzenlemeleri karşısında TMK 2/II. hükmünün somut olayda uygulanmasına imkan bulunmamaktadır. Nitekim aynı ilkeye 25.1.1984 gün ve 3/1 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu Kararında da yer verilmiştir.

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2015/631 E. , 2015/5860 K.

• HMK 21
• Yeni Hakem seçilmesi

Mahkemece iddia, savunma ve tüm dosya kapsamına göre, hakemin davalıyı dinlemeden, davalıya tebligat yapmadan ve kendisi göz altında iken karar verdiği, bu hususun da karşı tarafın hilesinin en belirgin kanıtı olduğu, her ne kadar hakem kararlarına karşı yargılamanın iadesi nedenleri arasında hukuki dinlenilme hakkı bulunmamakta ise de, HMK’nın 375/1-h bendi uyarınca hakemin karar verdiği sırada göz altında olup, dosyaya ulaşmasının ve bu şekilde bir karar yazıp vermesinin mümkün olamayacağı, bu hususların lehine karar verilenin hilesi olduğu gerekçesiyle, talebin kabulüne ve hakem kararının iptaline karar verilmiştir.

Kararın, karşı taraf vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Dairemizin 30.12.2013 tarih ve 2013/9627 esas – 2013/23752 karar sayılı ilamı ile “sadece iptal hükmü ile yetinilmesi gerekirken yeniden hakem seçimine yönelik hüküm tesis edilmesinin ve HMK’nın 421. maddesi hükmü karşısında yeniden taraflarca bir hakem seçilerek hakem seçildiğinde dosyanın seçilen hakeme gönderilmesi yönünde karar verilmesinin doğru görülmediği” gerekçesiyle kararın bozulmasına karar verilmiştir. Mahkemece bozma ilamı doğrultusunda, yargılamanın iadesi isteminin kabulü ile hakem kararının iptaline karar verilmiştir. Karar, karşı taraf vekilince bir kez daha temyiz edilmiştir.

Dosyadaki yazılara, mahkemece uyulan bozma kararı gereğince hüküm verilmiş olmasına ve delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, karşı taraf vekilinin bütün temyiz itirazları yerinde değildir. SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerden dolayı, karşı taraf vekilinin bütün temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun bulunan hükmün ONANMASINA, aşağıda yazılı bakiye 2,50 TL temyiz ilam harcının temyiz edenden alınmasına, 27/04/2015 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.