Özel Yetki

CMK Madde 13

(1) Suçun işlendiği yer belli değilse, şüpheli veya sanığın yakalandığı yer, yakalanmamışsa yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.

(2) Şüpheli veya sanığın Türkiye’de yerleşim yeri yoksa Türkiye’de en son adresinin bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.

(3) Mahkemenin bu suretle de belirlenmesi olanağı yoksa, ilk usul işleminin yapıldığı yer mahkemesi yetkilidir.

• 5271 sayılı CMK (Ceza Muhakemesi Kanunu) Tam Metin

CMK Madde 13 Gerekçesi

Maddede, delil elde etme ölçütünden yola çıkılarak, 12 üncü maddeye göre yetkinin saptanması olanağı bulunmayan hâllerde, yetkili mahkemenin ne suretle belirleneceği gösterilmektedir. Delillerin en iyi toplanabileceği yer, esas itibarıyla suçun işlendiği yerdir. Fakat bu yer belli değilse veya saptanamıyorsa, suç delillerinin en iyi toplanabileceği yer olarak ona en yakın yer mahkemesi yetkili sayılmıştır: Buna göre suçun işlendiği yer belli değilse sanığın yakalandığı yer, yakalanmamışsa yerleşim yeri, o da yoksa en son oturduğu yer mahkemesi yetkili olacaktır. Bütün bu seçeneklere göre de yetkili mahkeme belirlenemiyorsa, yargılama usulüne ilişkin ilk işlemin yapıldığı yer mahkemesi yetkili olacaktır. Böylece basamaklı bir yetki sistemi kurularak çekişmelerin ortaya çıkması önlenmek istenilmiştir.

CMK 13 (Özel Yetki) Emsal Yargıtay Kararları

Yargıtay 12. Ceza Dairesi 2016/2738 E. , 2017/7257 K.

• CMK 13
• Yabancı ülkede işlenen atılı suç için sanığın yakalandığı yer, yakalanamamış ise yerleşim yeri mahkemesinin yetkilidir.

Olayın Irak Ülkesi Kerkük şehrinde meydana gelmesi nedeniyle CMK 14/1. maddesi delaletiyle CMK 13/1. maddesi uyarınca yabancı ülkede işlenen atılı suç için sanığın yakalandığı yer, yakalanamamış ise yerleşim yeri mahkemesinin yetkili olduğu, sanığın yakalandığına dair dosyada herhangi bir bilgi ve belgenin bulunmadığı ve sanığın Seyhan/Adana ilinde ikamet ettiğinin sanık beyanı ve mernis kayıtları ile belirlendiği, CMK 18/1. maddesi uyarınca sanığın talimat mahkemesindeki sorgusundan önce mahkemenin yetkisiz olduğunu açıkça beyan etmesi karşısında, yetkisizlik kararı verilerek dosyanın Adana Nöbetçi Asliye Ceza Mahkemesine gönderilmesi yerine yazılı şekilde hüküm tesisi, bozma nedenidir.

YARGITAY 5. CEZA DAİRESİ Esas: 2014/4078 Karar: 2014/5200 Tarih: 08.05.2014

• CMK 13. Madde

• Özel Yetki

Suriye uyruklu A.. C.. isimli şahsın kendi ülkesinde ateşli silahla yaralanması sonrası yaralı olarak Türkiye’ye giriş yapmasını müteakip, ambulansla nakledildiği Adana ilindeki bir özel hastanede ölmesi şeklinde gelişen olayda suç yeri itibarıyla evrakın Reyhanlı Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmesine dair Adana Cumhuriyet Başsavcılığının 05/06/2013 tarihli ve 2013/33407 soruşturma, 2013/1834 sayılı yetkisizlik kararını müteakip, bu kez suç yeri bakımından dosyanın Adana Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmesine ilişkin Reyhanlı Cumhuriyet Başsavcılığınca verilen 19/06/2013 tarihli ve 2013/2379 soruşturma, 2013/133 sayılı karşı yetkisizlik kararı üzerine, yetki konusunun çözümü için dosyanın gönderildiği İskenderun 2. Ağır Ceza Mahkemesince verilen bir karar verilmesine yer olmadığına dair 15/07/2013 tarihli ve 2013/571 Değişik İş sayılı kararının;

İskenderun 2. Ağır Ceza Mahkemesince, CMK’nın 14. maddesinin 2, 3. fıkralar 2 ve 3. fıkraları gereğince ilgili Cumhuriyet Savcısının istemi üzerine Yargıtay’ın suçun işlendiği yere daha yakın Cumhuriyet Başsavcılığına yetki verebileceği veya şüphelinin Türkiye’de yakalanmaması, yerleşmiş olmaması ve adresinin bulunmaması nedeniyle yetkili Cumhuriyet Başsavcılığının, Adalet Bakanının istemi ve Yargıtay Başsavcısının başvurusu üzerine Yargıtay tarafından belirleneceği gerekçesiyle karar verilmesine yer olmadığına dair karar verilmiş ise de,

Olayla ilgili olarak çözümlenmesi gereken meselenin yetkili Cumhuriyet başsavcılığın belirlenmesi olduğu hususunda bir tereddüt bulunmamakta ise de, bundan evvel çözümlenmesi gereken hususun, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 14. maddesinin somut olayda uygulama alanı olup olmadığının tespiti bakımından öncelikle soruşturma aşamasında yetkili savcılığın belirlenmesi yönteminin ne olduğu, diğer bir ifadeyle yetkili savcılığın 5271 sayılı Kanunun 12, 13. maddeleri hükümleri dikkate alınarak aynı Kanunun 161/7. maddesi gereğince Ağır Ceza Mahkemesince mi, yoksa anılan Kanunun 14/3. maddesi uyarınca Adalet Bakanının istemi üzerine Yargıtay ilgili ceza dairesince mi belirleneceği noktasında toplandığı,

Bu tespitten önce de somut olayda suçun işlendiği yerin tespitinin Türk Kanunları çerçevesinde ele alınması ve daha sonra yabancı kişinin, yabancıya karşı, yabancı bir ülkede işlemiş olduğu suç hakkında nasıl bir yöntem izleneceğinin belirlenmesi gerektiği, zira CMK’nın 14/1. maddesinde yer alan, “Yabancı ülkede işlenen ve kanun hükümleri uyarınca Türkiye’de soruşturulması ve kovuşturulması gereken suçlarda yetki, 13 üncü maddenin birinci ve ikinci fıkralarına göre belirlenir.” şeklindeki düzenleme uyarınca, öncelikle kanun hükümleri uyarınca Türkiye’de soruşturulması ve kovuşturulması gereken bir suç olup olmadığının belirlenmesi gerektiği,

Olayımızda kendi ülkesinde ateşli silahla yaralanan Suriye uyruklu maktulün, dosya içeriğine göre nasıl olduğu anlaşılamasa da Reyhanlı ilçesi sınırlarından 30/05/2013 tarihinde Türkiye’ye giriş yaptığı, aynı gün 112 acil servis ambulansı ile Mustafa Kemal Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesinde tedavisine başlandığı, ancak yoğun bakım ünitesinde yer olmaması sebebiyle ambulansla Adana ilinde bulunan özel bir hastaneye sevk edildiği, fakat sevk edildiği hastanede aynı gün öldüğü, yapılan otopsi sonucunda maruz kaldığı ateşli silah yaralanması sonrası gelişen kafa travması, beyin kanaması, büyük damar yaralanması ve bunlara bağlı komplikasyonlar sonucu ölümün meydana geldiğinin tespit edildiği, bilahare maktulün Türkiye’ye Reyhanlı ilçesinden giriş yaptığı gerekçesiyle evrakın bu yer ilçe Cumhuriyet Başsavcılığına gönderildiği,

Reyhanlı Cumhuriyet Başsavcılığınca bu kez, maktulün yaralı olarak Türkiye’ye giriş yapmasını müteakip, tedavi gördüğü Adana ilinde ölmesi sebebiyle, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 8. maddesi uyarınca neticenin gerçekleştiği yerin suçun işlendiği yer olduğu kabulüyle, suç yeri bakımından yetkisizlik kararı ile dosyanın Adana Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmesine karar verildiği,

Olumsuz yetki uyuşmazlığının çözümü için dosyanın İskenderun 2. Ağır Ceza Mahkemesine gönderilmesi sonrasında ise, anılan Mahkemece, tartışma yaratan konunun olaya Türk Kanunlarının uygulanıp uygulanmayacağı hususu olmayıp, bu konuda zaten Türk Kanunlarının uygulanması gerektiğinin kesin olarak kabul edildiği, sorunun Türk Kanunlarını hangi mercilerin uygulayacağı olduğu ve CMK’nın 14. maddesinin 2, 3. fıkralar 2 ve 3. fıkraları gereğince Adalet Bakanının istemi ve Yargıtay Başsavcısının başvurusu üzerine Yargıtay tarafından belirleneceği gerekçesiyle dosyanın Reyhanlı Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmesine karar verildiği,

Dosya içeriğine göre, maktulün Suriye topraklarında ateşli silahla yaralandığı hususunda bir tereddüt bulunmadığı, icrai hareketlerin bu ülke sınırları içerisinde tamamlandığı, ölüm olayının Türkiye’de gerçekleşmiş olmasının suçun Türkiye’de işlenmiş olduğu anlamına gelmeyeceği, önemli olan aradaki nedensellik bağının kopmamış olması veya failin yaptığı hareketin dışında kalan etkenlerin ölümün oluşmasında etkili olmaması olduğu, dosyaya bu yönde yansıyan bir bilgi ve belge bulunmadığı nazara alındığında suç yerinin Türkiye olmadığı, eylemin icrai hareketlerin tamamlandığı Suriye topraklarında gerçekleştiğinin kabul edilmesi gerekeceği, kaldı ki eylemin Türkiye’de gerçekleştiğinin kabul edilmesi halinde dahi, aşağıda açıklanacağı üzere CMK’nın 14. maddesinin olayda uygulama yerinin yine bulunmadığı,

Bu tespitten sonra, yabancı kişinin, yabancıya karşı, yabancı bir ülkede işlemiş olduğu suçtan dolayı Türkiye’de soruşturma ve kovuşturma yapılıp yapılamayacağı hususunun irdelenmesi gerektiği,

5237 sayılı Türk Ceza Kanununun “yer bakımından uygulama” başlıklı 8. maddesinde yer alan, “Türkiye’de işlenen suçlar hakkında Türk kanunları uygulanır. a) Türk kara ve hava sahaları ile Türk karasularında,

b) Açık denizde ve bunun üzerindeki hava sahasında, Türk deniz ve hava araçlarında veya bu araçlarla,

c) Türk deniz ve hava savaş araçlarında veya bu araçlarla,

d) Türkiye’nin kıt’a sahanlığında veya münhasır ekonomik bölgesinde tesis edilmiş sabit platformlarda veya bunlara karşı,

İşlendiğinde Türkiye’de işlenmiş sayılır.”

Aynı Kanunun Aynı Kanunun “yabancı tarafından işlenen suç” başlıklı 12. maddesinde yer alan, “(1) Bir yabancı, 13 üncü maddede yazılı suçlar dışında, Türk kanunlarına göre aşağı sınırı en az bir yıl hapis cezasını gerektiren bir suçu yabancı ülkede Türkiye’nin zararına işlediği ve kendisi Türkiye’de bulunduğu takdirde, Türk kanunlarına göre cezalandırılır.

Yargılama yapılması Adalet Bakanının istemine bağlıdır.

(2) Yukarıdaki fıkrada belirtilen suçun bir Türk vatandaşının veya Türk kanunlarına göre kurulmuş özel hukuk tüzel kişisinin zararına işlenmesi ve failin Türkiye’de bulunması hâlinde, bu suçtan dolayı yabancı ülkede hüküm verilmemiş olması koşulu ile suçtan zarar görenin şikâyeti üzerine fail, Türk kanunlarına göre cezalandırılır.

(3) Mağdur yabancı ise, aşağıdaki koşulların varlığı hâlinde fail, Adalet Bakanının istemi ile yargılanır:

a) Suçun, Türk Kanunlarına göre aşağı sınırı üç yıldan az olmayan hapis cezasını gerektirmesi,

b) Suçluların geri verilmesi anlaşmasının bulunmaması veya geri verilme isteminin suçun işlendiği ülkenin veya failin uyruğunda bulunduğu devletin hükümeti tarafından kabul edilmemiş olması,

(4) Birinci fıkra kapsamına giren suçtan dolayı yabancı mahkemece mahkûm edilen veya herhangi bir nedenle davası veya cezası düşen veya beraat eden yahut suçu kovuşturulabilir olmaktan çıkan yabancı hakkında Adalet Bakanının istemi üzerine Türkiye’de yeniden yargılama yapılır.”

Anılan Kanunun Anılan Kanunun “diğer suçlar” başlıklı 13. maddesinde yer alan, “(1) Aşağıdaki suçların, vatandaş veya yabancı tarafından, yabancı ülkede işlenmesi hâlinde, Türk kanunları uygulanır;

a) İkinci Kitap, Birinci Kısım altında yer alan suçlar,

b) İkinci Kitap, Dördüncü Kısım altındaki Üçüncü, Dördüncü, Beşinci, Altıncı, Yedinci ve Sekizinci Bölümlerde yer alan suçlar,

c) İşkence (madde 94,, 95),

d) Çevrenin kasten kirletilmesi (madde 181),

e) Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (madde 188), uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma (madde 190),

f) Parada sahtecilik (madde 197), para ve kıymetli damgaları imale yarayan araçların üretimi ve ticareti (madde 200), mühürde sahtecilik (madde 202),

g) Fuhuş (madde 227),

h) (Mülga bent: 26/06/2009-5918 S.K./1.mad),

i) Deniz, demiryolu veya havayolu ulaşım araçlarının kaçırılması veya alıkonulması (madde 223, fıkra 2, 2, 3) ya da bu araçlara karşı işlenen zarar verme (madde 152) suçları,

(2) (Ek fıkra: 29/06/2005-5377 S.K./3.mad) İkinci Kitap, Dördüncü Kısım altındaki Üçüncü, Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümlerde yer alanlar hariç; birinci fıkra kapsamına giren suçlardan dolayı Türkiye’de yargılama yapılması, Adalet Bakanının talebine bağlıdır.

(3) Birinci fıkranın (a) ve (b) bentlerinde yazılı suçlar dolayısıyla yabancı bir ülkede mahkûmiyet veya beraat kararı verilmiş olsa bile, Adalet Bakanının talebi üzerine Türkiye’de yargılama yapılır.”

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun “yetkili mahkeme” başlıklı 12. maddesinde yer alan,

(1) Suçun işlendiği yer belli değilse, şüpheli veya sanığın yakalandığı yer, yakalanmamışsa yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.

(2) Şüpheli veya sanığın Türkiye’de yerleşim yeri yoksa Türkiye’de en son adresinin bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.

(3) Mahkemenin bu suretle de belirlenmesi olanağı yoksa, ilk usul işleminin yapıldığı yer mahkemesi yetkilidir.”

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun “yabancı ülkede işlenen suçlarda yetki” başlıklı 14. maddesinde yer alan,

“(1) Yabancı ülkede işlenen ve kanun hükümleri uyarınca Türkiye’de soruşturulması ve kovuşturulması gereken suçlarda yetki, 13 üncü maddenin birinci ve ikinci fıkralarına göre belirlenir.

(2) Bununla birlikte Cumhuriyet savcısının, şüphelinin veya sanığın istemi üzerine Yargıtay, suçun işlendiği yere daha yakın olan yer mahkemesine yetki verebilir.

(3) Bu gibi suçlarda şüpheli veya sanık Türkiye’de yakalanmamış, yerleşmemiş veya adresi yoksa; yetkili mahkeme, Adalet Bakanının istemi ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının başvurusu üzerine Yargıtay tarafından belirlenir.

(4) Yabancı ülkelerde bulunup da diplomatik bağışıklıktan yararlanan Türk kamu görevlilerinin işledikleri suçlardan dolayı yetkili mahkeme Ankara mahkemesidir.”

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun “Cumhuriyet savcısının görev ve yetkileri” başlıklı 161/7. maddesinde yer alan, “Yetkisizlik kararı ile gelen bir soruşturmada Cumhuriyet savcısı, kendisinin de yetkisiz olduğu kanaatine varırsa yetkisizlik kararı verir ve yetkili savcılığın belirlenmesi için soruşturma dosyasını, yargı çevresinde görev yaptığı ağır ceza mahkemesine en yakın ağır ceza mahkemesine gönderir. Mahkemece bu konuda verilen karar kesindir.”

Biçimindeki düzenlemeler birlikte değerlendirildiğinde;

5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 8. maddesine5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 8. maddesine göre, Türk Kanunlarının uygulanabilmesi için ana kuralın suçun Türkiye’de işlenmiş olması veya işlenmiş sayılmasının gerektiği (mülkilik-ülkesellik sistemi),

TCK. 12. maddesinin uygulanabilmesi için;

a) Suçun yurt dışında, yani Türkiye Cumhuriyeti Devletinin egemenlik sahası dışında işlenmiş olması,

b) Suçun Yabancı bir kimse tarafından işlenmiş olması,

c) Suçun Türk Kanunlarına göre aşağı sınırının en az bir yıl hapis cezasını gerektirmesi,

d) Suçun Türkiye’nin zararına suç işlenmesi gerekir. Ancak, bu suçun TCK’nın 13. maddesinde sayılan suçlardan olmaması gerekir.

e) Failin Türkiye’de bulunması,

Gerektiği,

İkinci fıkrada ise, suçun Türkiye Cumhuriyeti vatandaşına veya özel hukuk tüzel kişisinin zararına işlenmesi halinde, ilk fıkradan farklı olarak bu suçtan dolayı yabancı ülkede hüküm verilmemiş olması koşulu ile suçtan zarar görenin şikayeti üzerine failin Türk kanunlarına göre cezalandırılacağı,

Üçüncü fıkrasına göre, eğer Mağdur yabancı ise, bu kez suçun alt sınırının üç yıldan az olmayan hapis cezasını gerektirmesi ve suçun işlendiği Devlet ile Türkiye arasında suçluların geri verilmesi anlaşmasının bulunmaması veya geri verilme isteğinin kabul edilmemesi şartının gerçekleşmesi gerekeceği,

TCK’nın 13. maddesininTCK’nın 13. maddesinin uygulanabilmesi için;

Maddede tahdidi olarak sayılan suçların yabancı ülkede işlenmesi durumunda failin Türk vatandaşı veya yabancı olmasına bakılmaksızın Türkiye’de Türk Kanunlarına göre yargılama yapılabileceğinin hüküm altına alındığı,

Buna göre, ister Türk vatandaşı, ister yabancı olsun evrensellik ilkesi gereği yabancı bir ülkede insanlığa, çevreye veya toplumun güvenliğine yönelik işlenmiş bu katalog suçlar hakkında Türk Kanunlarının uygulanacağının hüküm altına alındığı, maddede belirtilen suçların tahdidi olduğu ve yorum yolu ile başka suçların eklenmesinin mümkün bulunmadığı,

CMK’nın14. maddesininCMK’nın14. maddesinin uygulanma koşulu bakımından ise,

Kanun hükümleri uyarınca Türkiye’de soruşturulması ve kovuşturulması gereken bir suç olup olmadığının tespit edilmesinin önem arz ettiği,

Aksi durumda yabancı bir ülkede işlenen ve Türk Kanunlarının uygulanma imkanı bulunmayan bir olay hakkında yapılması gereken işlemin, işlenen suçun cezasız kalmamasını temin etmek bakımından, evrakın Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü aracılığıyla ilgili ülkesine gönderilerek suçun ihbar edilmesinde ibaret olacağı, bu aşamada bu işlemlerin hangi Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yerine getirileceğine ilişkin sorunun ise, 5271 saydı Ceza Muhakemesi Kanununun 12, 13. maddeleri hükümleri nazara alınarak, 161/7. maddesi uyarınca Ağır Ceza Mahkemesince çözümlenmesi gerekeceği, zira 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 14. maddesi gereğince yetkili mahkemenin Yargıtay tarafından belirlenebilmesi için kovuşturma aşamasına gelmiş bir işlem bulunması ve bu maddenin uygulanabilmesi için gereken ön koşul olan kanun hükümleri uyarınca Türkiye’de soruşturulması ve kovuşturulması gereken bir suçun bulunması gerektiği,

Somut olayda dikkat edilmesi gereken en önemli noktanın şüphelinin Türkiye’de bulunmaması olduğu, şayet şüphelinin Türkiye’de bulunması halinde TCK’nın 12/3. maddesinin devreye gireceği, ancak bu durumda soruşturma yapılabilmesi için anılan maddenin (b) bendi gereğince “Suçluların geri verilmesi anlaşmasının bulunmaması veya geri verilme isteminin suçun işlendiği ülkenin veya failin uyruğunda bulunduğu devletin hükümeti tarafından kabul edilmemiş olması” şartının gerçekleşmesi gerektiği,

Yine suçun Türkiye’de işlendiğinin kabulü halinde dahi, yabancı bir kişinin, yabancı bir kişiye karşı Türkiye’de işlemiş olduğu bir suçtan bahsedileceği ve bu durumda da CMK’nın 14. maddesine göre değil, 12, 13. maddeleri uyarınca yetki sorununun aynı Kanunun 161/7. maddesi gereğince ağır ceza mahkemesince çözümlenmesi gerekeceği,

Sonuç itibarıyla tüm bu anlatımlar karşısında, somut olayda yabancı bir kişinin, yabancı bir kişiye karşı, yabancı bir ülkede işlemiş olduğu, 13 üncü maddede yazılı suçlar dışında kalan kasten adam öldürme suçundan dolayı Türk mahkemelerinin görev ve yetkisi bulunmadığından, olayla ilgili olarak kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verildikten sonra, evrakın Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü aracılığıyla ilgili ülkesine gönderilerek suçun ihbar edilmesini temin bakımından, gerekli adli işlemlerin yapılabilmesi için yetkili Cumhuriyet Başsavcılığının 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 12, 13. maddeleri nazara alınmak suretiyle aynı Kanunun 161/7. maddesi uyarınca İskenderun 2. Ağır Ceza Mahkemesince belirlenmesi gerektiği gözetilmeden, yazılı şekilde karar verilmesinde isabet görülmediğinden bahisle 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 309. maddesi uyarınca bozulması lüzumu Yüksek Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğü ifadeli 04/02/2014 gün ve 94660652-105-31-0500-2014-2754/8329 sayılı kanun yararına bozmaya atfen Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığından tebliğname ve Yüksek Birinci Ceza Dairesinin görevsizlik kararı ile Daireye ihbar ve dava evrakı ile birlikte tevdii kılınmakla gereği düşünüldü:

Kanun yararına bozma istemine dayanan ihbarname münderecatı yerinde görüldüğünden talebin kabulü ile İskenderun 2. Ağır Ceza Mahkemesince verilen 15/07/2013 gün ve 2013/571 Değişik İş sayılı kararın CMK’nın 309. maddesi uyarınca bozulmasına, bozma sebebine nazaran müteakip işlemlerin merciince yapılmasına, dosyanın mahalline gönderilmesi için Yargıtay C.Başsavcılığına tevdiine, 08.05.2014 tarihinde oybirliği ile, karar verildi.

YARGITAY 5. CEZA DAİRESİ Esas: 2014/3866 Karar: 2014/5193 Tarih: 08.05.2014

• CMK 13. Madde

• Özel Yetki

Ceset bulunması suçundan K.. M.. şüpheli hakkında yapılan soruşturma sırasında, suç yeri itibarıyla evrakın Acıpayam Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmesine dair, Tefenni Cumhuriyet Başsavcılığının 17/12/2012 tarihli ve 2011/842 soruşturma, 2012/73 sayılı yetkisizlik kararını müteakip, yetkili merciinin tespit ve tayini için dosyanın gönderildiği merciince karar verilmesine yer olmadığına, dosyanın Acıpayam Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmek üzere Tefenni Cumhuriyet Başsavcılığına iadesine ilişkin, Isparta Ağır Ceza Mahkemesinin 24/12/2012 tarihli ve 2012/1710 Değişik İş sayılı kararı üzerine bu kez suç yeri bakımından Tefenni Cumhuriyet Başsavcılığının yetkili olduğuna ve olumsuz yetki uyuşmazlığının çözümü için dosyanın merciine gönderilmesine dair, Acıpayam Cumhuriyet Başsavcılığının 10/01/2013 tarihli ve 2013/51 soruşturma, 2013/6 sayılı yetkisizlik kararı üzerine, yapılan değerlendirme sonucunda Acıpayam Cumhuriyet Başsavcılığının yetkisizlik kararının kaldırılmasına ilişkin, Nazilli 1. Ağır Ceza Mahkemesinin 16/01/2013 tarihli ve 2013/94 Değişik İş sayılı Kararının;

Dosya kapsamına göre, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 12/1. maddesinde davaya bakmada yetkinin öncelikle suçun işlendiği yer mahkemesine ait olduğu, suçun işlendiğin yerin belli olmaması halinde ise aynı Kanunun 13. maddesinde öngörülen özel yetki kuralları çerçevesinde yetkili Mahkemenin belirlenmesi gerekeceğinin öngörüldüğü, 5271 sayılı Kanunun özel yetki başlıklı 13/1-3. maddesinde “(1) Suçun işlendiği yer belli değilse, şüpheli veya sanığın yakalandığı yer, yakalanmamışsa yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.(2) Şüpheli veya sanığın Türkiye’de yerleşim yeri yoksa Türkiye’de en son adresinin bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir. (3) Mahkemenin bu suretle de belirlenmesi olanağı yoksa, ilk usul işleminin yapıldığı yer mahkemesi yetkilidir.” hükmüne yer verildiği nazara alındığında soruşturma dosyası kapsamı itibariyle ilk usul işleminin yapıldığı yer olan Tefenni Cumhuriyet Başsavcılığının yetkili olmasına karşın Acıpayam Cumhuriyet Başsavcılığının yetkisizlik kararının kaldırılmasında isabet görülmediğinden bahisle 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 309. maddesi uyarınca bozulması lüzumu Yüksek Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğü ifadeli 15/04/2013 gün ve 94660652-105-20-1706-2013/5829/24243 sayılı kanun yararına bozmaya atfen Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığından tebliğname ve Yargıtay 1. Ceza Dairesinin görevsizlik kararı ile Daireye ihbar ve dava evrakı ile birlikte tevdii kılınmakla gereği düşünüldü:

Sonuç: Kanun yararına bozma istemine dayanan ihbarname münderecatı yerinde görüldüğünden talebin kabulü ile Nazilli 1. Ağır Ceza Mahkemesince verilen 16/01/2013 gün ve 2013/94 Değişik İş sayılı Kararın CMK’nın 309. maddesi uyarınca BOZULMASINA, bozma sebebine nazaran müteakip işlemlerin merciince yapılmasına, dosyanın mahalline gönderilmesi için Yargıtay C. Başsavcılığına TEVDİİNE, 08/05/2014 tarihinde oybirliği ile, karar verildi.

YARGITAY 2. CEZA DAİRESİ Esas: 2013/19067 Karar: 2013/20246 Tarih: 11.09.2013

• CMK 13. Madde

• Özel Yetki

Halkın yararlanmasına sunulmuş ulaşım aracı içinde hırsızlık suçundan kimliği meçhul şüpheli hakkında yapılan soruşturma sırasında, suç yeri itibarıyla evrakın Eskişehir Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmesine dair, Bursa Cumhuriyet Başsavcılığının 21/02/2013 tarihli ve 2013/11356 soruşturma, 2013/562 sayılı yetkisizlik kararını müteakip, bu kez suç yeri bakımından Sivrihisar Cumhuriyet Başsavcılığının yetkili olduğuna ilişkin, Eskişehir Cumhuriyet Başsavcılığının 13/03/2013 tarihli ve 2013/5829 soruşturma, 2013/377 sayılı yetkisizlik kararı üzerine, soruşturma dosyasının gönderildiği Sivrihisar Cumhuriyet Başsavcılığınca suçun ortaya çıktığı ilin Eskişehir, ilk usul işleminin yapıldığı yerin ise Bursa Cumhuriyet Başsavcılığı olduğundan yer itibariyle yetkisizliğine ve soruşturma dosyasının gereğinin taktir ve ifası için Eskişehir Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmesine dair, Sivrihisar Cumhuriyet Başsavcılığının 22/03/2013 tarihli ve 2013/266 soruşturma, 2013/29 sayılı kararını takiben olumsuz yetki uyuşmazlığının giderilmesi için dosyanın gönderildiği merciince yapılan değerlendirme sonucunda Sivrihisar Cumhuriyet Başsavcılığının yetkisizlik kararının kaldırılmasına ilişkin, Bilecik Ağır Ceza Mahkemesinin 03/04/2013 tarihli ve 2013/302 değişik iş sayılı karar aleyhine Yüksek Adalet Bakanlığınca verilen06.05.2013 gün ve 2013/7319/28991 sayılı kanun yararına bozma talebine dayanılarak dava dosyası Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının 23.05.2013 gün ve 2013/171247 sayılı tebliğnamesiyle dairemize gönderilmekle okundu.

Kanun yararına bozma isteyen tebliğnamede;

Dosya kapsamına göre, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 12/1. maddesinde davaya bakmada yetkinin öncelikle suçun işlendiği yer mahkemesine ait olduğu, suçun işlendiğin yerin belli olmaması halinde ise aynı Kanun’un 13. maddesinde öngörülen özel yetki kuralları çerçevesinde yetkili Mahkemenin belirlenmesi gerekeceğinin öngörüldüğü, 5271 sayılı Kanun’un özel yetki başlıklı 13/1-3. maddesinde <(1) Suçun işlendiği yer belli değilse, şüpheli veya sanığın yakalandığı yer, yakalanmamışsa yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.(2) Şüpheli veya sanığın Türkiye’de yerleşim yeri yoksa Türkiye’de en son adresinin bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.(3) Mahkemenin bu suretle de belirlenmesi olanağı yoksa, ilk usul işleminin yapıldığı yer mahkemesi yetkilidir.> hükmüne yer verildiği nazara alındığında, soruşturma dosyası kapsamı itibariyle Eskişehir Cumhuriyet Başsavcılığınca kolluğa yaptırılan araştırma sonucunda, hırsızlık olayının otobüsün Eskişehir terminaline girmeden son mola verdiği yer olan Sivrihisar ilçesinde bulunan Hoca tesislerinde veya daha önceden verilen mola yerlerinde gerçekleşmiş olabileceği değerlendirilerek buna ilişkin tutanak tutulması dikkate alındığında, suç yerinin otobüs güzergahı üzerindeki mola verilen herhangi bir yer olabileceği ancak kesin olarak Sivrihisar olduğuna dair herhangi bir delil bulunmaması, suçun işlendiği yerin belli olmaması, şüphelinin yakalanamaması ve kimliğinin tespit edilememesi nedeniyle ilk usul işleminin yapıldığı yer olan Bursa Cumhuriyet Başsavcılığı yetkili olduğundan, Bursa Cumhuriyet Başsavcılığına yönelik yetkisizlik kararı verilmek üzere Eskişehir Cumhuriyet Başsavcılığının yetkisizlik kararının kaldırılmasına karar verilmesi gerekirken Sivrihisar Cumhuriyet Başsavcılığının yetkisizlik kararının kaldırılmasına karar verilmesinde isabet görülmediğinden 5271 Sayılı CMK.nun 309. maddesi uyarınca anılan kararın bozulması lüzumu kanun yararına bozma talebine dayanılarak ihbar olunmuştur.

Gereği Düşünüldü:

Kanun yararına bozma istemi yerinde görüldüğünden (BİLECİK)Ağır Ceza Mahkemesinden kesin olarak verilen, 03.04.2013 gün ve 2013/302 D.İş sayılı kararın, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 309.maddesinin 4.fıkras 4.fıkrasının (a) bendi uyarınca BOZULMASINA, sonraki işlemlerin merciince yerine getirilmesine, 11.09.2013 tarihinde oybirliği ile karar verildi.

YARGITAY 6. CEZA DAİRESİ Esas: 2013/16866 Karar: 2013/15087 Tarih: 26.06.2013

• CMK 13. Madde

• Özel Yetki

Nitelikli hırsızlık suçundan kimliği meçhul şüpheli hakkında yapılan soruşturma sırasında, suç yeri itibarıyla evrakın Çaycuma Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmesine dair, Bartın Cumhuriyet Başsavcılığının 16.01.2013 tarihli ve 2013/212 soruşturma, 2013/13 Sayılı yetkisizlik kararını müteakip, bu kez suç yeri bakımından Bartın Cumhuriyet Başsavcılığının yetkili olduğuna dair, Çaycuma Cumhuriyet Başsavcılığının 25.01.2013 tarihli ve 2013/228 soruşturma, 2013/9 Sayılı yetkisizlik kararı üzerine, olumsuz yetki uyuşmazlığının giderilmesi için dosyanın gönderildiği bartın Ağır Ceza Mahkemesince verilen Çaycuma Cumhuriyet Başsavcılığının yetkisizlik kararının kaldırılmasına ilişkin, 21.02.2013 tarihli ve 2013/185 değişik iş sayılı kararına karşı Adalet Bakanlığının 19.04.2013 gün ve 2013.6502.26254 s. kanun yararına bozma istemine dayalı Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının 14.05.2013 gün ve kyb/2013/145060 Sayılı ihbar yazısıyla infaz dosyası 20.05.2013 tarihinde Dairemize gönderilmekle incelendi:

KARAR : Anılan Yazıda:

Dosya kapsamına göre, 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 12/1. maddesinde davaya bakmada yetkinin öncelikle suçun işlendiği yer mahkemesine ait olduğu, suçun işlendiği yerin belli olmaması halinde ise aynı Kanun’un 13. maddesinde öngörülen özel yetki kuralları çerçevesinde yetkili Mahkemenin belirlenmesi gerekeceğinin öngörüldüğü, 5271 Sayılı Kanun’un özel yetki başlıklı 13/1-3. maddesinde “ ( 1 ) Suçun işlendiği yer belli değilse, şüpheli veya sanığın yakalandığı yer, yakalanmamışsa yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir. ( 2 ) Şüpheli veya sanığın Türkiye’de yerleşim yeri yoksa Türkiye’de en son adresinin bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir. ( 3 ) Mahkemenin bu suretle de belirlenmesi olanağı yoksa, ilk usul işleminin yapıldığı yer mahkemesi yetkilidir.” hükmüne yer verildiği nazara alındığında, soruşturma dosyası kapsamı itibariyle müştekinin beyanına göre suç yerinin otobüs güzergahı üzerindeki Mengen, Devrek, Gökçebey veya Çaycuma olabileceği ancak kesin olarak Çaycuma olduğuna dair herhangi bir delil bulunmaması, suçun işlendiği yerin belli olmaması, şüphelinin yakalanamaması ve kimliğinin tespit edilememesi sebebiyle ilk usul işleminin yapıldığı yer olan B. Cumhuriyet Başsavcılığının yetkili olmasına karşın Çaycuma Cumhuriyet Başsavcılığının yetkisizlik kararının kaldırılmasına karar verilmesinde isabet görülmemiş olduğundan bahisle 5271 Sayılı C.M.K.nun 309. maddesi uyarınca anılan kararın bozulması ) dairemizden istenilmiştir.

SONUÇ : Kanun yararına bozma istemine dayanan Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının ihbar yazısı, incelenen dosya içeriğine göre yerinde görüldüğünden itirazın kabulüyle Ç. Cumhuriyet Başsavcılığımın 25.01.2013 gün 2013/228 - 2013/9 Soruşturma - Karar numaralı Yetkisizlik kararının kaldırılmasına yönelik talebin kabulüne dair Bartın Ağır Ceza Mahkemesinden kesin olarak verilen 21.02.2013 tarih ve 2013/185 değişik iş sayılı kararın 5271 Sayılı C.M.K.nun 309. maddesi gereğince BOZULMASINA, sonraki işlemlerin yerinde tamamlanmasına, 26.06.2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

YARGITAY 7. CEZA DAİRESİ Esas: 2009/16759 Karar: 2011/26400 Tarih: 15.12.2011

• CMK 13. Madde

• Özel Yetki

Dava ve Karar: 682 sayılı Pasaport Kanunu’na aykırılık suçundan şüpheli S. B. ve arkadaşları hakkında yapılan soruşturma evresi sonucunda Ezine Cumhuriyet Başsavcılığınca düzenlenen 18.06.2009 tarihli ve 2009/534 soruşturma, 2009/317 Esas, 2009/172 Karar sayılı iddianamenin 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 170. maddesine uygun bulunmadığından bahisle aynı Kanunun 174. maddesi gereğince iadesine dair, Ezine Sulh Ceza Mahkemesi’nin 26.06.2009 tarihli ve 2009/172 iddianame değerlendirme sayılı kararına yönelik itirazın kısmen kabulüne ilişkin Ezine Asliye Ceza Mahkemesi’nin 02.07.2009 tarihli ve 2009/54 Değişik İş sayılı karan aleyhine Yüksek Adalet Bakanlığından verilen 03.09.2009 gün ve 49140 sayılı kanun yararına bozma istemini içeren dava dosyası Cumhuriyet Başsavcılığının 24.09.2009 gün ve KYB. 2009-209801 sayılı ihbarnamesi ile daireye verilmekle okundu.

Mezkur ihbarnamede;

Dosya kapsamına göre, mahkemenin yetkisiz olduğundan bahisle verilen iade kararına yönelik itirazın reddine karar verilmiş ise de,

5271 Sayılı Kanunun 13/1. maddesinde “Suçun işlendiği yer belli değilse, şüpheli veya sanığın yakalandığı yer, yakalanmamışsa yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir” hükmünün yer aldığı cihetle, şüphelilerin ülkeye giriş yaptıkları yerin kesin olarak belirlenememesi ve Ezine’de yakalanmış olmaları sebebiyle, Ezine Sulh Ceza Mahkemesi’nin davaya bakmaya yetkili olduğu gibi, Ezine Cumhuriyet Başsavcılığı’nca daha önce verilen yetkisizlik kararı üzerine, Bakırköy Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından da karşı yetkisizlik kararı verilmiş bulunması karşısında, işin sürüncemede kalmaması bakımından, bu konuda yapılan itirazın da kabulü gerektiği gözetilmeden reddine karar verilmesinde isabet görülmemiş ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 309. maddesi uyarınca anılan kararın bozulması lüzumu kanun yararına bozmaya atfen ihbar olunmuş bulunmakla Türk Milleti adına gereği görüşülüp düşünüldü;

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun; 170/3. maddesinde, iddianamede nelerin gösterileceği, 174/1. maddesinde ise iddianamenin hangi hallerde iadesine karar verileceğinin belirtildiği, iddianamenin iadesi sebepleri arasında yetkisiz olan mahkemeye açılan davaların bu sebeple iadesi sayılma- dığı gibi, kamu davası açıldıktan sonra mahkeme tarafından da yetkisizlik kararı verilebileceği gözetilmeksizin, itirazın bu yönde kabulü yerine reddine karar verilmiş olmasında isabet görülmemiş olduğundan;

Sonuç: Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının kanun yararına bozma istemine dayanan ihbarname içeriği yerinde görüldüğünden Ezine Asliye Ceza Mahkemesi’nin 02.07.2009 gün ve 2009/54 Değişik Iş sayılı kararının yetkisizlikle ilgili (1) nolu kısmının 309/4-a maddesi uyarınca BOZULMASINA, müteakip işlemlerin mahallinde mahkemesince yapılmasına, 15.12.2011 gününde oybirliği ile karar verildi.